Jump to content

Genghis Khan

Baguhon an mga link
Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
Genghis Khan
Si Genghis Khan nalaladawan sa sarong Ika-14ng siglong album Panahong Yuan; yaon na ngonyan sa National Palace Museum, Taipei, Taiwan. An orihinal na bersyon sa itom-puti na pintura; ginuhit nin sarong Mongol na pintor sa paggiya ni Kublai Khan asin pinahaman kan 1278.
Dakulang Khan kan Emperyong Mongol
Panahon kan KapanyarihanSpring 1206 – Agosto 18, 1227
KoronasyonSpring 1206 sa Kurultai sa Salog Onon, Mongolia
Sinundan niÖgedei Khan
IminundagTemüjin[note 1]
c. 1155/1162[note 2]
Khentii Mountains, Khamag Mongol
Nagadan(1227-08-18)Agosto 18, 1227 (edad pag'ultan 65/72)
Yinchuan, Western Xia
Spouse
Isyu
Bilog na Pangaran
Genghis Khan
Plantilya:Lang-mn Chinggis Khaan
[t͡ʃʰiŋɡɪs xaːŋ]
Mongol script: ᠴᠢᠩᠭᠢᠰ ᠬᠠᠭᠠᠨ
Chinggis Qa(gh)an/ Chinggis Khagan[note 3]
Postumo na pangaran
Emperor Fatian Qiyun Shengwu (法天啟運聖武皇帝)[3]
Pantemplong pangaran
Taizu (太祖)[4][5]
HarongBorjigin
DinastiyaGenghisid
AmáYesügei
InáHoelun
RelihiyonTengrism
Hitsura kan inapod na Mongol "Great Khans" na takal, ginibo kan 1221 sa Balk, Apganistan

Si Genghis Khan ( c. 1162 – 18 August 1227),namundag sa pangaran na Temüjin, iyo an kagtogdas asin Dakulang Khan (emperador) kan Imperyong Mongol, na iyo an nagin dakulaon, largong imperyo sa lawig nin historya kan siya nagadan na.[6]

Nagsakat siya sa poder paagi nin pagburunyog niya kan mga nomadikong tribu kan Norte-subangan nin Asya. Pakatogdas niya kan Imperyong Mongol asin naproklamang "Genghis Khan", ginibo niyang magsakyada kan haros kabiyoan kan Eurasia. Kabali igdi an pagsakyada sa Qara Khiytai, Caucasus, Imperyo Khwarezmid, Habagatan Xia asin an mga Dinastiyang Jin. Parati daa an mga kampanyang ini imbwelto an makuri asin daing herak na pagmasaker kan populasyon na sibilyan. Sa pagtapos kan saiyang buhay, an Imperyo Mongol sinasakop an haros gabos na rona kan Asya Sentral asin Tsina.[7]

Pagsakop naka-unong asin nagpagantad man

[baguhon | baguhon an source]

An kontemporaryo asin modernong mga pagmasid kan pamomoon ni Genghis Khan naghahayag na an pananakop niya makuri an ratak na sinapo' sa mga teritoryong rinadas niya, mala ta grabeng pagpuho sa populasyon na nagdara pa nin labilabing kagutoman. An konserbatibong tantya mga apat na milyon na sibilyan (na sa iba ngani daa an nagkagaradan yaon sa pag'ultan nin 40 abot 60 milyon katawo) an binawian-buhay huli kan mga kampanya militar ni Genghis Khan.[8][9][10][11] Sa kabaligtaran, buddhist Uyghurs kan kahadean nin Qocho, na nagkuyog na magharale sa imperyo nin Qara Khitai ta tugot nagin sindang mga sakop kan Mongol, an paghiling ninda ki Genghis Khan sarong liberador. Si Genghis Khan minimirar man na may pag'umaw sa mababasang kan mga kasuratan gikan sa amay na Renaissance huli ta siya an kagkawsa kan marikas na pagpalakop kan kultura, syensia asin teknolohiya sa Imperyong Mongol.[12] Sa paghinapos kan saiyang buhay, an Imperyong Mongol nalaklakan an kahiwasan kan Sentral Asia asin an Tsina. Huli sa pambihirang abilidad niya sa pagpanakop paagi kan mga kampanya militar, si Genghis Khan hinihiling na iyo na siya an pinakadakulang konkistador sa bilog na panahon.[13]

Mga panluwas na takod

[baguhon | baguhon an source]

Toltolan

[baguhon | baguhon an source]
  1. ↑ Biran 2012, p. 165?.
  2. ↑ "Central Asiatic Journal". Central Asiatic Journal 5: 239. 1959. https://books.google.com/books?id=PjjjAAAAMAAJ. Retrieved on July 29, 2011. 
  3. ↑ Fiaschetti, Francesca (2014). "Tradition, Innovation and the construction of Qubilai's diplomacy". Ming Qing Yanjiu 18 (1): 82. http://mongol.huji.ac.il/sites/default/files/Fiaschetti-%20MQYJ%202015.pdf. Retrieved on 10 January 2020. 
  4. ↑ Porter, Jonathan (2016). Imperial China, 1350–1900. p. 24. ISBN 978-1-4422-2293-9. 
  5. ↑ Zhao, George (2008). Marriage as Political Strategy and Cultural Expression: Mongolian Royal Marriages from World Empire to Yuan Dynasty. p. 237. ISBN 978-1-4331-0275-2. 
  6. ↑ http://www.history.com/topics/genghis-khan kinua 07-3-16
  7. ↑ ibid
  8. ↑ Lane 2004, pp. 29–41.
  9. ↑ Diana Lary (2012). Chinese Migrations: The Movement of People, Goods, and Ideas over Four Millennia. Rowman & Littlefield. p. 53. ISBN 9780742567658. 
  10. ↑ Andrews, Evan. "10 Things You May Not Know About Genghis Khan". History Channel. 
  11. ↑ "Twentieth Century Atlas - Historical Body Count". necrometrics.com. Retrieved 2020-10-21. 
  12. ↑ Weatherford 2005, p. Plantilya:Pn.
  13. ↑ Weatherford, Jack (October 25, 2016). Genghis Khan and the Quest for God: How the World's Greatest Conqueror Gave Us Religious Freedom. Penguin. ISBN 978-0-7352-2116-1. 


Error sa pag-cite: <ref> mga tatak na eksistido para sa sarong grupo na pinagngaranan na "note", alagad mayong kinasungkoan na <mga pinapanungdanan na grupo="note"/>na tatak an nanagboan, o sarong panarado </ref> an nawawara

Kinua sa "https://bcl.wikipedia.org/w/index.php?title=Genghis_Khan&oldid=259146"