Jump to content

Antropomorpismo

Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
Sa ilustrasyon na ini ni Milo Winter kan pabula ni Aesop, " An North Wind asin an Saldang ", an sarong personipikasyon na North Wind naghihingoang hubaon an kapa sa sarong biyahero.
Personipikasyon kan Musika ni Antonio Franchi, c. 1650

An antropomorpismo iyo an pag-atribwir kan mga ugali, emosyon, o intensyon nin tawo sa mga entidad na bakong tawo. Ini pigkokonsiderar na sarong natural na tendensiya kan sikolohiya nin tawo. [1] An personipikasyon iyo an kaugnay na pag-atribwir kan porma asin karakteristiko nin tawo sa mga abstraktong konsepto arog kan mga nasyon, emosyon, asin natural na mga pwersa, arog kan mga panahon asin panahon. Parehong igwa nin suanoy na mga ugat bilang pag-istorya asin mga kasangkapan sa arte, asin kadaklan na kultura igwa nin tradisyonal na mga pabula na may mga karakter na antropomorpikong hayop. An mga tawo man regular na nag-aatribwir kan mga emosyon asin gawi-gawi nin tawo sa mga layas asin inataman na hayop. [2]

Etimolohiya

[baguhon | baguhon an source]

An antropomorpismo asin antropomorpisasyon gikan sa berbong pormang anthropomorphize, mismo gikan sa Griyegong ánthrōpos ( ἄνθρωπος, lit. "tawo") asin morphē ( μορφή, "porma"). Ini enot na pinatunayan kan 1753, orihinal na sa pagsambit sa erehiya nin pag-aplikar nin sarong pormang tawo sa Kristiyanong Dios .

Mga halimbawa sa prehistory

[baguhon | baguhon an source]
An 35,000 sagkod 40,000 na taon na pigurin kan Löwenmensch
Antropomorpikong "gapo" na mga pigura gikan sa ika-7 milenyo BC

Poon sa kapinunan kan modernidad kan gawi-gawi nin tawo sa Upper Paleolithic, mga 40,000 na taon na an nakaagi, an mga halimbawa nin mga zoomorphic (pormang hayop) na mga obra nin arte nangyayari na pwedeng nagrerepresentar kan pinakaenot na midbid na ebidensya nin antropomorpismo. Saro sa pinakagurang na aram iyo an sarong eskulturang marfil, an Löwenmensch figurine, Alemania, sarong pigurin na korteng tawo na may payo nin sarong leon na babae o leon, na nadeterminaran na mga 32,000 na taon na an edad. [3][4]

Dai masasabi kun ano an pigrerepresentar kan mga obrang ini bago an kasaysayan. An mas bagong halimbawa iyo an The Sorcerer, sarong misteryosong pintura sa kuweba gikan sa Trois-Frères Cave, Ariège, France: an kahulugan kan pigura dai aram, alagad ini parati na pig-interpretar bilang sarong klase nin dakulang espiritu o kagurangnan kan mga hayop. Sa arin man na kaso igwa nin elemento nin antropomorpismo.

An antropomorpikong arte na ini pig-ugnay kan arkeologo na si Steven Mithen sa pagluwas kan mas sistematikong mga gawi sa pangangayam sa Itaas na Paleolitiko. Ipinupunto niya na an mga ini produkto kan pagbabago sa arkitektura kan isip nin tawo, an increasing pagkapluido sa pag-ultanan kan natural na kasaysayan asin mga intelihensya sosyal , kun saen an antropomorpismo nagtutugot sa mga paraayam na mamidbid na may empatiya an mga hayop na inaanod asin mas marahay na mahulaan an saindang mga hiro.

Sa relihiyon asin mitolohiya

[baguhon | baguhon an source]

Sa relihiyon asin mitolohiya, an antropomorpismo iyo an pagmansay sa sarong banal na linalang o mga linalang na nasa pormang tawo, o an pagmidbid kan mga kalidad nin tawo sa mga linalang na ini.

An suanoy na mga mitolohiya parateng nagrerepresentar sa banal bilang mga dios na may mga porma asin kualidad nin tawo. Sinda nakakaagid sa mga tawo bako sanang sa itsura asin pagkatawo; nagpahiling sinda nin kadakol na gawi-gawi nin tawo na ginamit sa pagpaliwanag kan natural na mga pangyayari, paglalang, asin mga pangyayari sa kasaysayan. An mga diyos namoot, nag-agom, nagkaigwa nin mga aki, nakipaglaban, naggamit nin mga armas, asin nagsakay sa mga kabayo asin karwahe. Nagkakakan sinda nin mga espesyal na kakanon, asin minsan nangangaipo nin mga sakripisyo nin kakanon, inomon, asin sagradong mga bagay na gigibohon kan mga tawo. An nagkapirang antropomorpikong dios-dios nagrerepresentar sa espesipikong mga konsepto nin tawo, arog baga nin pagkamoot, guerra, pagkamabunga, kagayonan, o an mga kapanahonan. An antropomorpikong mga diyos nagpahiling nin mga kuwalidad nin tawo arog kan kagayonan, kadunungan, asin kapangyarihan, asin minsan mga kaluyahan nin tawo arog kan kahanaban, pagkaongis, pag-imon, asin dai mapogolan na kaanggotan . An mga dios-dios na Griego na arog ni Zeus asin Apolo parateng ilinaladawan sa pormang tawo na nagpapaheling kapwa nin kaomaw-omaw asin makauuyam na mga ugale nin tawo. An antropomorpismo sa kasong ini, mas partikularmente, antropoteismo . [5]

Gikan sa pananaw kan mga parasunod sa mga relihiyon na kun saen an mga tawo linalang sa porma kan banal, an pangyayari pwedeng ibilang na teomorpismo, o an pagtao nin mga banal na kualidad sa mga tawo.

An antropomorpismo nagbutwa bilang sarong Kristiyanong erehiya, partikularmenteng prominente sa Audianismo sa ikatolong siglong Syria, alagad pati na sa ikaapat na siglong Ehipto asin ikasampulong siglong Italya. Ini parati nakabasar sa literal na interpretasyon kan mito nin paglalang sa Genesis : "Kaya linalang nin Dios an katawohan sa saiyang ladawan, sa ladawan nin Dios linalang niya sinda; lalaki asin babae linalang niya sinda".

An mga Hindu dai nagsisikwal kan konsepto nin sarong diyos sa abstraktong dai ipinapahiling, alagad naririsa an mga praktikal na problema. An Bhagavad Gita, Kapitulo 12, Bersikulo 5, nagsasabi na mas dipisil para sa mga tawo na magkonsentrar sa sarong diyos na dai ipinapahiling kisa sa saro na may porma, na nagtutukdo sa paggamit nin mga antropomorpikong mga icon ( murtis ) na an mga parasunod puwedeng mamansayan gamit an saindang mga sentido. [6]

Sa literatura

[baguhon | baguhon an source]

Mga teksto sa relihiyon

[baguhon | baguhon an source]

Igwa nin manlaen-laen na halimbawa nin personipikasyon pareho sa Hebreong Biblia asin Kristiyanong Bagong Tipan, siring man sa mga teksto kan nagkapirang ibang relihiyon.

Gikan sa Panchatantra : Pigloloko kan kuneho an Elepante sa paagi nin pagpahiling kan repleksyon kan bulan.

An antropomorpismo, na inaapod man na personipikasyon, sarong establisadong marhay na aparato sa literatura poon pa kan suanoy na mga panahon. An istorya kan " An Hawk asin an Nightingale " sa mga Gibo asin Aldaw ni Hesiod naenot sa mga pabula ni Aesop nin mga siglo. An mga koleksyon nin mga magkakasurugpon na pabula hale sa India, an Jataka Tales asin Panchatantra, naggagamit man nin mga hayop na anthropomorphised tanganing iladawan an mga prinsipyo nin buhay. Dakul sa mga estereotipo nin mga hayop na midbid ngonyan, arog kan tusong soro asin an mapalangkaw na leon, an makukua sa mga koleksyon na ini. An mga antropomorpismo ni Aesop pamilyar na gayo kan enot na siglo CE na pigkoloran kaini an kaisipan kan kisuerra sarong pilosopo:

 

And there is another charm about him, namely, that he puts animals in a pleasing light and makes them interesting to mankind. For after being brought up from childhood with these stories, and after being as it were nursed by them from babyhood, we acquire certain opinions of the several animals and think of some of them as royal animals, of others as silly, of others as witty, and others as innocent.

Sinabi ni Apollonius na an pabula ginibo tanganing magtukdo nin kadunungan sa paagi nin mga osipon na katuyuhan na kuanon bilang mga osipon, na paborableng pigkokomparar iyan sa mga istorya kan mga pararawitdawit dapit sa mga diyos na kun minsan literal na sana. Si Aesop, "sa paagi nin pag-anunsyo nin sarong istorya na aram kan gabos na bakong totoo, sinabi an katotoohan sa paagi mismo kan bagay na dai siya nag-aangkin na nagsasaysay nin totoong mga pangyayari". [7] An parehong pag-aram kan pabula siring sa fiction makukua sa ibang mga halimbawa sa bilog na kinaban, an sarong halimbawa iyo an tradisyonal na paagi nin Ashanti sa pagpoon nin mga osipon kan antropomorpikong trickster -spider na si Anansi : "Dai mi talaga boot sabihon, dai mi talaga boot sabihon na totoo an samong sasabihon. Sarong istorya, sarong istorya; pabayaan na sana, pabayaan na sana." [8]

An mga motibong antropomorpiko nagin lakop sa mga osipon poon sa pinakaenot na suanoy na mga halimbawa na nakabugtak sa sarong mitolohikong konteksto sagkod sa darakulang koleksyon kan Magtugang na Grimm asin Perrault . An Tale of Two Brothers (Ehipto, ika-13 siglo BCE) nagtatampok nin nagkapirang nagtataram na baka asin sa Cupid asin Psyche (Roma, ika-2 siglo CE) si Zephyrus, an doros na sulnupan, dinara si Psyche . Kan huri, sarong langgam an naherak saiya asin tinabangan siya sa saiyang paghanap.

Modernong literatura

[baguhon | baguhon an source]
An paglaladawan ni John Tenniel sa antropomorpikong kuneho na ini itinampok sa enot na kapitulo kan Alice's Adventures in Wonderland ni Lewis Carroll .
Gikan sa The Emperor's Rout (1831)

Sa pagtogdok sa popularidad kan mga pabula asin osipon, an literaturang <i id="mwATA">pang-aki</i> nagpoon na magbutwa kan ika-19 siglo sa mga obra arog kan Alice's Adventures in Wonderland (1865) ni Lewis Carroll, The Adventures of Pinocchio (1883) ni Carlo Collodi asin The Jungle Book (1844) ni Rudy Kiling, gabos naggamit mga elementong antropomorpiko. Nagpadagos ini kan ika-beinte siglo na kadakol kan pinakapopular na mga titulo na igwa nin mga karakter na antropomorpiko, [9] an mga halimbawa iyo an The Tale of Peter Rabbit (1901) asin an mga libro kan huri ni Beatrix Potter ; An Doros sa mga Willow ni Kenneth Grahame (1908); Winnie-the-Pooh (1926) asin The House at Pooh Corner (1928) ni AA Milne ; asin an The Lion, the Witch, and the Wardrobe (1950) asin an mga suminunod na libro sa seryeng The Chronicles of Narnia ni CS Lewis .

Sa kadaklan sa mga istoryang ini an mga hayop mahihiling na nagrerepresentar nin mga aspeto kan personalidad asin karakter nin tawo. Siring sa sinabi ni John Rowe Townsend, sa pag-orolay kan The Jungle Book kun saen an aking si Mowgli dapat na magsarig sa saiyang mga bagong amigo na oso na si Baloo asin an itom na panther na si Bagheera, "An kinaban kan kagurangan iyo man nanggad an sadiri asin an satong kinaban man". [10] An sarong pambihirang obra na nakatutok sa sarong adultong paradalan iyo an Animal Farm ni George Orwell, na kun saen an gabos na pangenot na karakter mga hayop na antropomorpiko. An mga halimbawang bakong hayop kabali an mga istorya kan Railway Series ni Rev. W. Awdry na nagtatampok ki Thomas the Tank Engine asin iba pang mga antropomorpikong lokomotibo .

An genre nin pantasya na nagmukna gikan sa mga motibo sa mitolohiya, osipon, asin Romansa [11] minsan igwa nin mga hayop na antropomorpiko bilang mga karakter. An mga pinakamabenta na halimbawa kan genre iyo an The Hobbit [12] (1937) asin The Lord of the Rings [lower-alpha 1] (1954–1955), parehong ni JRR Tolkien, mga libro na pano nin mga linalang na nagtataram arog kan mga uwak, gagamba, asin an dragon na si Smaug asin kadakol na mga antropomorpikong goblin asin elf . Inaapod ini ni John D. Rateliff na "Tema ni Doctor Dolittle " sa saiyang librong The History of the Hobbit [14] asin nahiling ni Tolkien an antropomorpismo na ini na konektadong marhay sa pagluwas kan tataramon asin mito nin tawo: "...An enot na mga tawong nagtaram manongod sa 'mga kahoy asin bitoon' nakahiling nin mga bagay na laen na gayo. Para sa sainda, an kinaban buhay na kaiba ko... 'mitolo-hinabol asin elf-pattern'." [15]

Si Richard Adams nagmukna nin sarong pambihirang pagmansay sa antropomorpikong pagsurat kan mga taon 1970: an saiyang enot na nobela, Watership Down (1972), nagtatampok nin mga kuneho na tataong magtaram — na may sadiring pambihirang tataramon ( Lapine ) asin mitolohiya — asin kabali an sarong pulis-estado na warren, Efrafa . Sa ibong kaini, si Adams nagprobar na seguradohon na an gawi-gawi kan saiyang mga karakter nakakaagid sa gawi-gawi kan mga layas na kuneho, na nakikipaglaban, nakikipag-sex asin nag-iihi, na nagkukua kan pag-aadal ni Ronald Lockley na The Private Life of the Rabbit bilang pagsiyasat. Si Adams nagbalik sa antropomorpikong pag-istorya sa saiyang mga huring nobela na The Plague Dogs (1977) asin Traveller (1988). [16][17]

Galeriya nin mga imahe

[baguhon | baguhon an source]
  1. Hutson, Matthew (2012). The 7 Laws of Magical Thinking: How Irrational Beliefs Keep Us Happy, Healthy, and Sane. New York: Hudson Street Press. pp. 165–81. ISBN 978-1-101-55832-4. 
  2. "What you see in this picture says more about you than the kangaroo". The Guardian. https://www.theguardian.com/commentisfree/2016/jan/14/picture-kangaroo-empathy-sexual-exploitation-human-anthropomorphise. Retrieved on 17 January 2016. 
  3. "Lionheaded Figurine". Archived from the original on 11 May 2011. Retrieved 6 May 2010. 
  4. Dalton (1 January 2004). "Löwenmensch Oldest Statue". VNN World. Archived from the original on 25 March 2010. 
  5. "anthropotheism". Ologies & -Isms. The Gale Group, Inc. 2008. Archived from the original on 6 June 2011. Retrieved 23 August 2009. 
  6. Narayan, M. K. V. (2007). Flipside of Hindu Symbolism. Fultus. pp. 84–85. ISBN 978-1596821170. Archived from the original on 13 August 2021. Retrieved 8 November 2020. 
  7. 7.0 7.1 Philostratus, Flavius (c. 210 CE). The Life of Apollonius Archived 2016-03-03 at the Wayback Machine. , 5.14. Translated by F.C. Conybeare. the Loeb Classical Library (1912)
  8. Kwesi Yankah. The Akan Trickster Cycle: Myth or Folktale?. 
  9. "The top 50 children's books". The Telegraph. 22 February 2008. https://www.telegraph.co.uk/news/uknews/1579457/The-top-50-childrens-books.html. Retrieved on 2 April 2018.  and Sophie Borland (22 February 2008). "Narnia triumphs over Harry Potter". The Telegraph. https://www.telegraph.co.uk/news/uknews/1579456/Narnia-triumphs-over-Harry-Potter.html. Retrieved on 2 April 2018. 
  10. Gamble, Nikki; Yates, Sally (2008). Exploring Children's Literature. Sage Publications Ltd. ISBN 978-1-4129-3013-0. 
  11. John Grant and John Clute, The Encyclopedia of Fantasy, p 621, ISBN 0-312-19869-8
  12. 100 million copies sold: BBC : Tolkien's memorabilia go on sale. 18 March 2008
  13. The Toronto Star, 16 April 2007, archived from the original on 9 March 2011, retrieved 24 August 2017  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  14. Rateliff, John D. (2007). The History of the Hobbit: Return to Bag-end. London: HarperCollins. p. 654. ISBN 978-0-00-723555-1. 
  15. Carpenter, Humphrey (1979). The Inklings: C. S. Lewis, J. R. R. Tolkien, Charles Williams and Their FriendsFree registration required. Boston: Houghton Mifflin. p. 43. ISBN 978-0-395-27628-0. 
  16. Pallardy, Richard (14 January 2016). "Richard Adams". Encyclopædia Britannica Online. Chicago, IL: Encyclopædia Britannica, Inc. Archived from the original on 22 April 2016. Retrieved 24 June 2016. 
  17. Levy, Keren (19 December 2013). "Watership Down by Richard Adams: A tale of courage, loyalty, language". theguardian.com. Archived from the original on 20 August 2016. Retrieved 24 June 2016. 


Error sa pag-cite: <ref> mga tatak na eksistido para sa sarong grupo na pinagngaranan na "lower-alpha", alagad mayong kinasungkoan na <mga pinapanungdanan na grupo="lower-alpha"/>na tatak an nanagboan, o sarong panarado </ref> an nawawara