Boxer Codex
An Boxer Codex (Spanish: Códice Boxer), na minsan inaapod man na Manila Manuscript, sarong manuskritong nasurat kan mga taon 1590,[1],[2] na igwang mga ilustrasyon kan mga grupong etniko sa Filipinas, mga etnikong grupo sa kahiwasan kan Sur-subangan na Asya, Solnopann Asya asin Micronesia kan panahon na pinakaenot na gayong nadukayan an mga ini kan mga Espanyol. An manuskrito may kalakip man kan mga diyos-diyos asin mga demonyo mitolohiko kan mga Taoista, asin kan tunay saka mitolohikong mga gamgam, mga hayop na kinopya sa popular na tekstong Tsino asin mga librong yaon sa sirkulasyon kan panahon na idto. Palaen pa kan mga deskripsyon asin mga pasambit historikal kan ngonyan Filipinas na, dangan kan iba pang mga Harayong-Solnopan na mga estado, an codex igwang napalaman na 97 pinturang kurit-kamot na nag'iilustrar kan mga nagbabanwa, mga gamgam, mga hayop (tunay asin mitolohikal) kan Filipinas, kan Arkipelagong Indones, kan Tsina, asin kan kadagaan nin sur-subangan na Asya. Pigta'wan doon na gayo na iyo ini an pinakaenot na mga ilustrasyon na nahiling kan matang Europeo. An enot na ilustrasyon tipig na pabalagbag sa manuskrito, 74 kaini bilog na pahinang de-kolor na mga paglagyo asin an mga natadang 22 na pahina, lambang pahina may apat na pintura; may magkapira na bakante an papel. Kadakulan kan mga kinurit garo kinopya asin sinapi mansana sa mga materyales dinara sa Filipinas haleng Tsina ni Martin de Rada: an Shānhǎi Jīng (山海经, The Classic of Mountains and Seas), asin an mga librong shenmo (神魔), na pigmomostra mga diyos-diyos asin mga demonyo. An mga natadang mga drowing nagrerepresentar nin mga indibidwal, mga lalake babae na padis, mga habitanteng tagabuhis kan Tsina na nakasulot nin pigbibistuhan na gayong gubing; an iba drinowing bilang mga kawad. An mga depiksyon kan mga habitante haleng Tsinong nasasakpan pwedeng hinuwad mansana sa dati nang mga ilustrasyon, kinurit ginuno sa pagtoom-toom, o pwede man ngani paagi sa tukdo' ni Rada o kan ibang mga Europeong nakagabay na sa Tsina.[3] Sikyera limang polo an mga ilustrasyon masnongod sa mga habitante kan Arkipelagong Filipinas.[4]
Napapalaman asin ginikanan
[baguhon | baguhon an source]An Boxer Codex pigladawan an mga Tagalog, Bisaya, Sambal, Kagayano o posible mga Ibanag, asin mga Agta kan Filipinas sa arok na maraborab na gayo. Sinasabi na an teknik na ini sa pagpintura, asin sa pag'usar man ngani kan papel Tsino, tinta, asin pinta nagmomostrang gayo na an pintor na dai nabibisto pwedeng sarong Tsino mansana.[5][3]
Tinutubod na an orihinal na kagsadiri kan manuskrito iyo si Luis Pérez Dasmariñas, aki kan Gobernador Heneral na si Gómez Pérez Dasmariñas, na nagadan kan 1593 sa kamot kan mga Sangleys o mga dayong Tsino nag'estar sa Filipinas. Si Luis nagsangle sa katongdan kan ama niya bilang Gobernador-Heneral. Huli ta an mga gobernandor kolonyal espanyol hinahagaran nin mga report kan saindang mga teritoryong nasasakopan, pwedeng an manuskritong ini ginibo sa pagkuyog sa mando kan gobernador.[5]
An midbid na pinaka-amay na kagrogaring kan manuskrito sa panahon na ngonyan iyo si Lord Ilchester. An codex iyo an saro sa natada kan mga saray-saray niya sa saiyang pagrorogaring, Holland House saLondon, kan direktang masa'pag sa pagbobomba kan mga Aleman kan Septyembre 27, 1940 durante kan inapod na The Blitz. An manuskrito pinagsubasta kan 1947 asin nahulog sa pagsasadiri ni Profesor Charles Ralph Boxer, sarong autoridad dapit sa Harayong Solnopan, na saiya na ngani ipinangaran an dokumento. Ini rogaring na ngonyan kan Lilly Library sa Indiana University.[4]
Mga tinubo[3](Pasabot basado sa pinaggikanan)
[baguhon | baguhon an source]-
-
-
Magkaibahan, may pinutos na buhok asin kampilan, posible Pangasinense o Ilokano -
Mga taga-Zambal na para-ayam, haleng Zambales -
Mga taga-Zambal na para-ayam -
Mag'agom na Zambal tagalusad/para-ayam. An imahe pinapahiling tataong magmansong hayopan -
Mga Agta na para-ayam. -
Tagalog na hiyangta' nakapula. (an bistuhan na arok kan saiyang grupo) kaiba saiyang agom. -
-
-
Mga tinubo' sulot simpleng mga gubing asin suklob (posible Moslem na taga Maynila -
Sarong Binukot na babae, posible Bisaya. -
Bisaya kadatuan, mga hiyangta -
-
Mga Pintado (Sebwano o Waray) mag'agom na timawa -
Mga Pintado (Sebwano o Waray) taga-Bohol, pinapahiling mga tatu' ninda -
.jpg)
Toltolan
[baguhon | baguhon an source]- ↑ [1] Boxer Codex Iningles.Kinua 08-28-20
- ↑ Lilly Library, Indiana University, Bloomington, Indiana (U.S.A.), Catalogue Record of the Boxer Codex[permanent dead link]
- ↑ 3.0 3.1 3.2 Souza, George Bryan; Turley, Jeffrey Scott (2015). The Boxer Codex: Transcription and Translation of an Illustrated Late Sixteenth-Century Spanish Manuscript Concerning the Geography, History and Ethnography of the Pacific, South-east and East Asia. BRILL. ISBN 9004301542.
- ↑ 4.0 4.1 Roces 1977, p. 1003.
- ↑ 5.0 5.1 Roces 1977, p. 1004.
