Braille
Braille   | |
|---|---|
 | |
| Tipo | |
| Mga tataramon | 133 languages |
| nagmukna | Louis Braille |
Panahon | 1834–present |
Mga magurang na sistema | Night writing
|
Mga aking sistema | See Category:French-ordered braille alphabets |
Mga tugang na sistema | New York Point |
| Direksyon | Wala-padumang-tuo |
| ISO 15924 | Brai, 570 |
Alyas nin Unikodigo | Braille |
| U+2800–U+28FF | |
An braille /ˈbreɪl/ (Braille: ⠃⠗⠇; Pranses: [bʁaj]) iyo an sarong pigkakapkap na sistema nin panurat na piggagamit nin mga tawong may kakundian sa panhiling. Kinaugalian nang isurat ini sa pinaumbok na papel (embossed paper). An mga naggagamit kan braille nakakapagbasa nin mga iskrin nin kompyuter asin iba pang de-koryenteng suporta gamit an mga refreshable braille display. Nakakapagsurat sinda nin braille sa paagi kan orihinal na pisara asin panurat (slate and stylus) o makinilyahin sa pansurat nin braille, siring kan nabibitbit na tagapagtala ng braille o kompyuter na naggagamit nin pang-umbok nin braille (braille embosser) sa pagpublikar.
Pinangaranan an Braille sa kagtugdas kaini, Louis Braille, sarong taga-Pransya na nabuta huli sa sarong aksidente sa pagkaaki. Kaidtong 1824, sa edad na kinse anyos, nakatugdas siya nin kodigo para sa alpabetong Pranses bilang pagpapakarhay sa surat pambanggi. Pinublikar niya an saiyang sistema, na sa paglihis kan panahon kinabilangan nin talihalat na pangtugtugin, kaidtong 1829.[1] An ikaduwang bersyon, na pinublikar kaidtong 1837, an nagin enot na sadit na duwahan (small binary) na sistema nin pagsurat na pinaurog sa modernong panahon.
An mga karakter na ini may mga parahabang bloke na pig-aapod na selda (cell) na may mga saradit na bukol na pig-aapod na nakaangat na tuldok (raised dots). Daing-siring an bilang asin pagkapakarhay kan mga tuldok sa mga karakter. Huli ta nagpoon an mga alpabetong braille sa pagigin kodigo nin transkripsyon para sa pinublikar na pagsusurat, nag-iiba an pagmamapa (grupo nin pagtatalaga nin karakter) sa lambang tataramon, asin dawa sa laog nin sarong tataramon; sa Braille nin Ingles igwang tulong antas nin pagkokodipika: Enot na Tangga– sarong letra-por-letra na transkripsyon na piggagamit para sa saligang literasiya; Ika-2 Tangga– pagdugang nin mga pagdaglat asin pagpapahalipot; at Ika-3 Tangga– mga manlaenlaen na di-isinapamantayang personal na estenograpiya.
Bako sanang selda nin braille an naglalataw sa tekstong braille. Mapupwedeng magkaigwang mga nakaumbok na ladawan asin talangguhit, kun saen an mga linyang tanos o pigbibilog nin mga serye nin mga tuldok, palaso, puntong panglista (bullet point) na mas dakula sa mga tuldok nin braille, asbp. Pigbibilog an sarong punong selda nin braille ng anom na nakaangat na tuldok na pinakarhay sa duwang tudling, kun saen an lambang tudling tulong tuldok.[2] Pigpapanongdan kan bilang poon saro sagkod anom an mga posisyon kan tuldok.[2] 64 an posibleng kombinasyon, kabali digdi an mayong tuldok para sa espasyong pankataga (word space).[3] Mapupwedeng gamiton an selda tanganing magrepresentar sa letra, tambilang, bantas, o maski kataga.[2]
Sarong isyu sa pansosyedad na hustisya an literasiya sa braille.[4] importantehon na marhay an amay na edukasyon sa braille para sa literasiya, edukasyon asin empleo sa mga buta. Minsan nganì, sa atubángan kan mga pagbabago sa panundon sa edukasyon asin screen reader software, nabawasan an paggamit kan braille sa mga nakaaging dekada, sa ibong kan katotoohan na nagin mas madaling gamiton asin praktikal an braille huli sa mga teknolohiya siring kan braille display.
Toltolan
[baguhon | baguhon an source]- ↑ Braille, Louis (1829). Method of Writing Words, Music, and Plain Songs by Means of Dots, for Use by the Blind and Arranged for Them [Paraan sa Pagsulat ng Salita, Musika, at Payak na Kanta sa pamamagitan ng Tuldok, para Gamitin ng mga Bulag at Isinaayos para sa Kanila] (sa wikang Ingles).
- ↑ 2.0 2.1 2.2 "The Dot Positions Are Identified by Numbers from One Through Six" [Nakikila ang Posisyon ng mga Dot sa pamamagitan ng Bilang mula Isa hanggang Anim]. AFB.org (in English). Archived from the original on Marso 8, 2019. Retrieved Hunyo 19, 2016. Unknown parameter
|url-status=ignored (help); Check date values in:|access-date=, |archive-date=(help) - ↑ "Louis Braille and the Braille System" [Si Louis Braille at ang Sistemang Braille] (in English). Retrieved 16 August 2018.
- ↑ Experts Gathering In Houston To Discuss How Braille Is Taught – And What It Can Teach Us [Mga Dalubhasa, Nagtitipon sa Houston Upang Talakayin Kung Paano Tinuturo ang Braille at Kung Ano Ang Matututunan Natin Dito] (sa Wikang Ingles). National Public Radio, Mayo 5, 2018
