Jump to content

Charles Darwin

Baguhon an mga link
Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
Charles Darwin
FRS FRGS FLS FZS
Darwin, c. 1854, kan siya nagpepreparar sa On the Origin of Species para sa publikasyon [1]
KamundaganCharles Robert Darwin
(1809-02-12)12 Pebrero 1809
The Mount, Shrewsbury, Shropshire, England
Kagadanan19 Abril 1882(1882-04-19) (edad 73)
Down House, Downe, Kent, England
Lulubngan
Westminster Abbey
Midbid bilang
  • The Voyage of the Beagle
  • On the Origin of Species
  • The Descent of Man
Mga aki10
Mga gawad
  • FRS (1839)[2]
  • Royal Medal (1853)
  • Wollaston Medal] (1859)
  • Copley Medal (1864)
  • Doctor of Laws (Honorary), Cambridge (1877)[3]
Karera sa siyensya
LadoNatural na historya, heolohiya
Institusyon
Tertiary education:
  • University of Edinburgh Medical School (medisina, mayong degree)
  • Christ's College, Cambridge Bachelor of Arts (1831)
  • Master of Arts (1836)[4]

Professional institution:

  • Geological Society of London
Academic advisors
  • John Stevens Henslow
  • Adam Sedgwick
Impluwensiya
  • Charles Lyell
  • Alexander von Humboldt
  • John Herschel
  • Thomas Malthus
  • Gilbert White
NaimpluwensiyahanHooker, Huxley, Romanes, Haeckel, Lubbock
Lagda

Si Charles Robert Darwin FRS FRGS FLS FZS[2] (/ˈdɑːrwɪn/;[5] 12 Pebrero 1809 – 19 Abril 1882) iyo sarong Ingles na naturalista, heolohista, asin biyolohista,[6] pinakabistado siya para sa saiyang kontribusyon sa siyensya nin ebolusyon.[I] An saiyang proposisyon na an gabos na espesye nin buhay gikan sa parehas na ninuno iyo sa ngunyan pig-aako, asin pigkokonsidera bilang sarong pundasyong konsepto sa siyensya.[7] Sa sarong pakikisarong publikasyon ki Alfred Russel Wallace, pigheras niya an saiyang siyentipikong teorya na an saiyang nagkasanga-sangang paterno nin ebolusyon nagresulta hale sa prosesong na inaapod niyang natural na seleksyon, kun sain an kasakitan nin pagbuhay iyo may parehas na epekto sa artipisyal na seleksyon na kabale sa selektibong pagpapalahi.[8] Si Darwin pigbistado bilang saro sa mga pinakaimpluwensyal na pigura sa uusipon nin katawohan,[9] sagkod pig-onrahan nin paglubong sa Westminster Abbey.

Si Darwin nagpublikar nin saiyang teorya nin ebolusyon kaiba an magkakanigong mga ebidensya sa saiyang libro na On the Origin of Species kaidtong 1859.[10][11] Pag-abot nin 1870s, an siyentipikong komunidad asin an mayorya nin mga edukadong publliko pig-ako an ebolusyon bilang sarong katotoohan. Alagad, igwang nagkapira an nagpabor sa nagraralabang eksplanasyon na nagtao sana nin menor na pagganap sa natural na seleksyon, asin bako hasta sa paglataw nin modernong ebolusyonaryong sintesis puon 1930s hasta 1950s na sarong konsensus an nahimo kun sain an natural na seleksyon iyo an basehang mekanismo nin ebolusyon.[12][13] An siyentipikong pagdiskobre ni Darwin an kasararoang teorya nin siyensyang pagbuhay, na minatao nin eksplanasyon sa dibersidad nin buhay.[14][15]

An amay na interes ni Darwin sa kapalibotan an nagkawsa saiya na magpundo sa medikal na edukasyon sa Unibersidad nin Edinburgh; asin dagos na siyang nagtabang sa imbestigasyon nin mga marinong invertebrates. An saiyang pag-adal sa Unibersisdad nin Cambridge (Christ's College) an nagpirit sa saiyang pagpadangat sa natural na siyensya.[16] An saiyang limang-taon na pagbiyahe sa HMS Beagle an naghimo sa saiya bilang eminenteng heolohista na an obserbasyon asin teorya nagsusuporta sa konsepsyon nin gradwal na heolokihal na pagbabago ni Charles Lyell, asin an publikasyon kan saiyang panurat sa saiyang biyahe an nagpasikat saiya bilang sarong awtor.[17]

Ribong sa heograpikal na distribusyon nin mga hayop asin fossil na saiyang nakolekta sa biyahe, si Darwin nagpuon nin mas detalyadong imbestigasyon, sagkod kaidtong 1838 pigheras an saiyang teorya nin natural na seleksyon.[18] Maski ngani, nasambit na niya an saiyang mga ideya sa nagkapirang mga naturalista, kaipohan niya giraray nin hararom na pag-adal asin an saiyang heolohikal na kagibuhan an prayoridad.[19] Pigsusurat niya an teorya kaidtong 1858 kansuarin si Alfred Russel Wallace pigpadarahan siya nin sarong sanaysay na nagtao nin parehas na deskripsyon sa ideya, dagos naman tulos an pagsarong publikasyon kan saindang mga teorya[20] An kagibuhan ni Darwin iyo nagmokna sa ebolusyonaryong pagmana kaiba an modipikasyon bilang dominanteng siyentipikong eksplanasyon nin dibersipikasyon sa kapalibotan.[12] Kaidtong 1871 pig-eksaminar niya an ebolusyon nin katawohan asin sekswal na seleksyon sa The Descent of Man, and Selection in Relation to Sex, na pigsundan nin The Expression of the Emotions in Man and Animals (1872). An saiyang pag-adal sa mga tinanom iyo napublikar sa sarong serye nin mga libro, asin sa saiyang huring libro, The Formation of Vegetable Mould, through the Actions of Worms (1881), kun sain saiyang pig-eksaminar an mga ulod asin an saindang epekto sa daga.[21][22]

Hilingon man

[baguhon | baguhon an source]

Toltolan

[baguhon | baguhon an source]
  1. ↑ Freeman 2007, p. 76.
  2. ↑ 2.0 2.1 "Fellows of the Royal Society". London: Royal Society. Archived from the original on 16 March 2015. 
  3. ↑ "Darwin Endless Forms » Darwin in Cambridge". Archived from the original on 23 March 2017.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  4. ↑ "Charles Darwin's personal finances revealed in new find". 22 March 2009. Archived from the original on 19 October 2017 – via www.telegraph.co.uk.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  5. ↑ "Darwin" Archived 18 July 2014 at the Wayback Machine. entry in Collins English Dictionary.
  6. ↑ Desmond, Moore & Browne 2004
  7. ↑ Coyne, Jerry A. (2009). Why Evolution is True. Viking. pp. 8–11. ISBN 978-0-670-02053-9. 
  8. ↑ Larson 2004, pp. 79–111
  9. ↑ "Special feature: Darwin 200". New Scientist. https://www.newscientist.com/special/darwin-200. 
  10. ↑ Coyne, Jerry A. (2009). Why Evolution is True. Oxford: Oxford University Press. p. 17. ISBN 978-0-19-923084-6. In The Origin, Darwin provided an alternative hypothesis for the development, diversification, and design of life. Much of that book presents evidence that not only supports evolution but at the same time refutes creationism. In Darwin's day, the evidence for his theories was compelling but not completely decisive. 
  11. ↑ Glass, Bentley (1959). Forerunners of Darwin. Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press. p. iv. ISBN 978-0-8018-0222-5. Darwin's solution is a magnificent synthesis of evidence...a synthesis...compelling in honesty and comprehensiveness 
  12. ↑ 12.0 12.1 van Wyhe 2008
  13. ↑ Bowler 2003, pp. 178–179, 338, 347
  14. ↑ The Complete Works of Darwin Online – Biography. Archived 7 January 2007 at the Wayback Machine. darwin-online.org.uk. Retrieved 2006-12-15
    Dobzhansky 1973
  15. ↑ As Darwinian scholar Joseph Carroll of the University of Missouri–St. Louis puts it in his introduction to a modern reprint of Darwin's work: "The Origin of Species has special claims on our attention. It is one of the two or three most significant works of all time—one of those works that fundamentally and permanently alter our vision of the world...It is argued with a singularly rigorous consistency but it is also eloquent, imaginatively evocative, and rhetorically compelling." Carroll, Joseph, ed. (2003). On the origin of species by means of natural selection. Peterborough, Ontario: Broadview. p. 15. ISBN 978-1-55111-337-1. 
  16. ↑ Leff 2000, About Charles Darwin
  17. ↑ Desmond & Moore 1991, pp. 210, 284–285
  18. ↑ Desmond & Moore 1991, pp. 263–274
  19. ↑ van Wyhe 2007, pp. 184, 187
  20. ↑ Beddall, B. G. (1968). "Wallace, Darwin, and the Theory of Natural Selection". Journal of the History of Biology 1 (2): 261–323. doi:10.1007/BF00351923. 
  21. ↑ Freeman 1977
  22. ↑ "AboutDarwin.com – All of Darwin's Books". www.aboutdarwin.com. Archived from the original on 1 April 2016. Retrieved 30 March 2016.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
Kinua sa "https://bcl.wikipedia.org/w/index.php?title=Charles_Darwin&oldid=206729"