Jane Goodall

Para sa the Australian author, hilingon an Jane R. Goodall.

Dame Jane Goodall DBE
Goodall in Tanzania in 2018
Kamundagan	Valerie Jane Morris-Goodall (1934-04-03) 3 Abril 1934 London, England
Edukasyon	Newnham College, Cambridge (BA) Darwin College, Cambridge (MA, PhD)
Midbid bilang	Study of chimpanzees, conservation, animal welfare
Agom
Mga aki	1
Mga gawad	Kyoto Prize (1990) Hubbard Medal (1995) Tyler Prize for Environmental Achievement (1997) Dame Commander of the Order of the British Empire (2004) Templeton Prize (2021) Presidential Medal of Freedom (2025)
Karera sa siyensya
Lado	Ethology
Thesis	Behaviour of free-living chimpanzees (1966)
Doctoral advisor	Robert Hinde
Lagda

Si Dama Jane Morris Goodall DBE (/ˈɡʊdɔːl/; namundag na Valerie Jane Morris-Goodall; 3 Abril 1934), dating Baronesa Jane van Lawick-Goodall, sarong Ingles na zoologo, primatologo asin antropologo. Siya pigkokonsiderar na pinaka-eksperto sa kinaban sa mga chimpanzee, pagkatapos nin 60 taon na pag-adal kan sosyal asin pamilyang interaksiyon kan mga layas na mga chimpanzee.Si Goodall enot na nagduman sa Parke Nasyonal kan Gombe Stream sa Tanzania tanganing obserbaran an mga chimpanzee kaini kan 1960.

Siya an kagmukna kan Jane Goodall Institute asin kan programa na Roots & Shoots asin nagtrabaho nin mahiwas sa mga isyu sa konserbasyon asin kapakanan kan mga hayop.Poon kan 2022, siya kabali sa hunta kan Nonhuman Rights Project. Kan Abril 2002, siya nginaranan na Mensahero nin Katoninongan kan Naciones Unidas.Si Goodall sarong honoraryong myembro kan World Future Council.

Amay na buhay

Si Valerie Jane Morris-Goodall namundag kan Abril 1934 sa Hampstead, London, sa negosyanteng Mortimer Herbert Morris-Goodall [de] (1907–2001) asin Margaret Myfanwe Joseph (1906–2000), sarong nobelista gikan sa Milford Haven, Pembrokeshire, na nagsurat sa irarom kan pangaran na Vanne Morris-Goodall.

An pamilya kan huri nagbalyo sa Bournemouth, asin si Goodall nag-adal sa Uplands School, sarong independienteng eskwelahan sa haraning Poole.

Kan siya aki pa, tinawan siya kan ama ni Goodall nin sarong kawatan na chimpanzee na an pangaran Jubilee bilang alternatibo sa sarong teddy bear.Sinabi ni Goodall na an saiyang pagkamoot kaini iyo an nagpukaw kan saiyang amay na pagkamoot sa mga hayop, na nagkomento, "An mga amigo kan sakong ina natakot sa kawatan na ini, na naghohona na ini matakot sako asin matao sako nin mga bangungot." Si Jubilee yaon pa man giraray sa aparador ni Goodall sa London.

Aprika

Si Goodall pirming naaakit sa mga hayop asin Aprika, na nagdara saiya sa oma kan sarong amigo sa kabukidan kan Kenya kan 1957. Poon duman, nakakua siya nin trabaho bilang sarong sekretarya, asin sa paghiro sa sadol kan saiyang amigo, inapod niya si Louis Leakey, an arkeologo asin paleontologo kan Kenya, na mayong ibang kaisipan kundi an maggibo nin appointment tanganing pag-olayan an mga hayop. Si Leakey, na nagtutubod na an pag-aadal kan mga eksistidong darakulang unggoy makakatao nin mga indikasyon kan gawi-gawi kan mga enot na hominid, naghahanap nin sarong parasiyasat sa chimpanzee, dawa ngani itinago niya an ideya sa saiyang sadiri. Imbes, nagproponer siya na si Goodall magtrabaho para saiya bilang sarong sekretarya. Pagkatapos na makakua nin pag-uyon gikan sa saiyang katrabahong parasiyasat asin agom, an Briton na paleoantropologo na si Mary Leakey, ipinadara ni Louis si Goodall sa Olduvai Gorge sa Tanganyika (ngonyan parte kan Tanzania), kun saen saiyang ibinugtak an saiyang mga plano.

Kan 1958, ipinadara ni Leakey si Goodall sa London tanganing pag-adalan an gawi-gawi kan mga primata kaiba si Osman Hill asin an anatomiya kan mga primata kaiba si John Napier. Si Leakey nagtipon nin mga pondo, asin kan 14 Hulyo 1960, si Goodall nagduman sa Parke Nasyonal kan Gombe Stream, na nagin pinakaenot sa inaapod na The Trimates. Kaiba siya kan saiyang ina, na an presensya kaipuhan tanganing masimbagan an mga kahagadan ni David Anstey, hepeng warden, na nagmamakulog para sa saindang kaligtasan. Pigtatawan nin kredito ni Goodall an saiyang ina sa pag-enkaminar saiya na mag-adal nin karera sa primatolohiya, sarong larangan na dominado nin mga lalaki kan panahon na idto. Sinabi ni Goodall na an mga babae dai inaako sa larangan kan magpoon siya kan saiyang pagsiyasat kan huring parte kan dekada 1950. Kan 2019, an larangan nin primatolohiya haros pantay-pantay na binibilog nin mga lalaki asin babae, sa parte huli sa pag-entra ni Goodall asin an saiyang pag-engganyar sa mga hoben na babae na mag-ayon sa larangan.

Si Leakey nag-areglo nin pondo, asin kan 1962 ipinadara niya si Goodall, na mayo nin kurso, sa Unibersidad kan Cambridge. Siya an ikawalong tawo na tinugutan na mag-adal para sa PhD sa Cambridge na dai pa nakakua nin degree sa batsilyer. Nag-adal siya sa Newnham College, Cambridge, kun saen naresibe niya an saiyang Batsilyer kan Artes sa siyensya natural kan 1964. Kan huri kan taon na idto, nag-enrol siya sa bagong establisadong Darwin College, Cambridge, tanganing magkua nin Doktor sa Pilosopiya sa etolohiya. An saiyang tesis natapos kan 1966 sa irarom kan superbisyon ni Robert Hinde sa Ugali kan mga libreng nabubuhay na chimpanzee (sa Ingles: Behaviour of free-living chimpanzees), na nagdedetalye kan saiyang enot na limang taon nin pag-adal sa Gombe Reserve. Kan 19 Hunyo 2006, an Open University kan Tanzania nagtao saiya nin honoraryong degree sa Doctor kan Siyensya.

Trabaho

Pagsiyasat sa Parke Nasyonal kan Gombe Stream

Si Goodall sa pakikipag-olay ki Silver Donald Cameron, na pinag-oolayan an saiyang trabaho

Sarong eskultura ni Jane Goodall asin David Greybeard sa luwas kan Field Museum sa Chicago

Si Goodall nag-adal kan sosyal asin buhay pamilya kan mga chimpanzee poon sa komunidad nin mga chimpanzee sa Kasakela sa Parke Nasyonal kan Gombe Stream, Tanzania, kan 1960. Nadiskobre niya na "bako sanang mga tawo an igwa nin pagkatawo, na may kakayahan sa rasyonal na pag-isip [asin] mga emosyon arog kan kaogmahan asin kamunduan." Naobserbaran man niya an mga gawi-gawi arog kan mga kugos, hadok, pagtapik sa likod, asin dawa an pagkiliti, na pigkokonsiderar tang "tawo" na mga aksyon. Nag-iinsistir si Goodall na an mga muwestrang ini ebidensya kan "dayupot, masinuportar, mamomoton na mga bogkos na nagtatalubo sa pag-ultanan kan mga miyembro kan pamilya asin iba pang mga indibidwal sa laog nin sarong komunidad, na pwedeng magdanay sa bilog na lawig nin buhay na labing 50 taon."

An pagsiyasat ni Goodall sa Gombe Stream nag-angat sa duwang haloy nang pagtubod kan panahon na idto: na an mga tawo sana an makakagibo asin makakagamit nin mga kasangkapan, asin na an mga chimpanzee mga vegetarian. Mantang pigmamasdan an sarong chimpanzee na nagkakakan sa sarong bulod nin anay, pigmamasdan niya ini na paorootrong nagbubugtak nin mga tuod nin doot sa mga labot nin anay, dangan hinahale sinda sa labot na natatahoban nin mga nagkukurapot na anay, na epektibong "nagsisira" para sa mga anay. An mga chimpanzee nagkukua man nin mga sanga sa mga kahoy asin hinahale an mga dahon tanganing magin mas epektibo an sanga, sarong klase nin pagbabago nin bagay na iyo an pundamental na kapinunan kan paggibo nin mga kasangkapan. An mga tawo haloy nang naiiba an saindang mga sadiri sa iba pang parte kan kahadean nin mga hayop bilang "Tawong Paragibo nin Kasangkapan". Bilang simbag sa rebolusyonaryong mga nadiskubre ni Goodall, si Louis Leakey nagsurat, "Kaipuhan tang tawan giraray nin kahulugan an tawo, tawan giraray nin kahulugan an kasangkapan, o akoon an mga chimpanzee bilang tawo!"

Sa kabaliktaran kan matoninong asin mamomoton na gawi-gawi na saiyang naobserbaran, si Goodall nakanompong man nin agresibong lado kan naturalesa kan mga chimpanzee sa Gombe Stream. Nadiskobre niya na an mga chimpanzee sistematikong naghahanap asin nagkakakan nin saradit na primata arog kan mga kabalang na colobus. Naheling ni Goodall an sarong paraayam na grupo na nagsiblag nin sarong kabalang na colobus sa itaas kan sarong kahoy asin pigbara an gabos na posibleng maluwasan kaini; dangan sarong chimpanzee an nagsakat asin dinakop asin ginadan an colobus. An iba dangan nagkua nin mga parte kan bangkay, na ipinapakipaghereras sa ibang mga miyembro kan tropa bilang simbag sa mga gawi-gawi nin paghagad. An mga chimpanzee sa Gombe naggagadan asin nagkakakan nin sagkod sa un-tersio kan populasyon nin mga colobus sa parke kada taon. Ini sana an sarong mayor na siyentipikong nakua na nag-angat sa mga nakaaging konsepto kan pagkakan asin gawi-gawi kan mga chimpanzee.

Naobserbaran man ni Goodall an tendensiyang magin agresyon asin kadahasan sa laog kan mga tropa nin chimpanzee. Naobserbaran ni Goodall an mga dominanteng babae na tuyong ginagadan an mga ogbon kan ibang mga babae sa tropa tanganing mapagdanay an saindang dominasyon, minsan minaabot sa kanibalismo. Sabi niya manungod sa kapahayagan na ini, "Sa laog kan enot na sampulong taon kan pag-aadal ako nagtubod [...] na an mga chimpanzee kan Gombe, sa kadaklan, mas magayon kisa mga tawo.[...] Dangan bigla ming nadiskubre na an mga chimpanzee pwedeng magin brutal—na sinda, arog ta, igwa nin mas madiklom na lado sa saindang naturalesa." Ilinadawan niya an 1974–1978 Gombe Chimpanzee War sa saiyang 1990 na memoir, Through a Window: My Thirty Years with the Chimpanzee of Gombe. An saiyang mga nadiskubre nagrebolusyonar kan kontemporanyong kaaraman sa gawi-gawi kan mga chimpanzee asin nagin dugang pang ebidensya kan mga sosyal na pagkakapareho sa pag-ultanan kan mga tawo asin mga chimpanzee.

Ipinalaen ni Goodall an saiyang sadiri sa kombension sa paagi nin pagngaran sa mga hayop sa saiyang mga pag-aadal sa mga primata imbes na tawan nin numero an lambang saro. An pagnumero sarong haros unibersal na gawi kan panahon na idto asin pighuhuna na mahalaga sa paglikay sa emosyonal na pagkakabit sa pinag-aadalan na tema asin kun siring nawawaran nin pagkamaniobhetiba. Si Goodall nagsurat kan 1993: "Kan, sa kaamayi nin 1960, ako daing pag-alangan na naggamit nin mga tataramon na arog kan 'pagkaaki', 'pagkahoben', 'motibasyon', 'kaogmahan', asin 'mood' ako pinagtuyaw nin gayo. Mas maraot pa an sakuyang krimen kan magsuherir na an mga chimpanzee igwa nin mga 'personalidad'. Na ipinagpapanungod kong an karakterisang tawo sa mga bakong tawong mga hayop asin kaya nagkasala sa pinakamaraot na mga kasalan sa etolohiya—an antropomorpismo."

An pagkakaiba sa saiyang sadiri sa ibang mga parasiyasat nagdara man saiya na magkaigwa nin haraning relasyon sa mga chimpanzee asin magin an solamenteng tawo na inako sa sosyedad nin mga chimpanzee. Siya an pinakahababang ranggo na miyembro kan sarong tropa sa laog nin 22 na bulan.

Kabali sa mga nginaranan ni Goodall kan saiyang mga taon sa Gombe iyo an:

• Si David Greybeard, sarong lalaking abohon an baba na enot na nag-init ki Goodall;
• Si Goliath, sarong amigo ni David Greybeard, na orihinal na alpha na lalaki na nginaranan huli sa saiyang maisog na naturalesa;
• Si Mike, na sa paagi kan saiyang katusohan asin improbisasyon nawara si Goliath bilang an alpha na lalaki;
• Humphrey, sarong dakula, makusog, asin para-bully na lalaki;
• Si Gigi, sarong dakula, baog na babae na naoogma sa pagigin "tiya" kan arin man na hoben na chimpanzee o tawo;
• Si Mr. McGregor, sarong maringis na gurang na lalaki;
• Si Flo, sarong baga-ina, halangkaw an ranggo na babae na may tibloganan na dungo asin ragrag na talinga, asin an saiyang mga aki; Figan, Faben, Freud, Fifi, asin Flint;
• Si Frodo, an ikaduwang pinakamatuang aki ni Fifi, sarong agresibong lalaki na parating inaatake si Jane asin sa kahurihurihi pinipirit siyang maghale sa tropa kan siya nagin nang alpha na lalaki.

Jane Goodall Institute

Goodall kan 2009 kaiba an mga miyembro kan grupong Hungarian Roots & Shoots

Kan 1977, si Goodall nagmukna kan Jane Goodall Institute (JGI), na nagsusuporta sa pagsiyasat kan Gombe, asin siya sarong pankinaban na lider sa paghihingoa na protehiran an mga chimpanzee asin an saindang mga istaran. Igwa nin labing siyam na opisina sa bilog na kinaban, an JGI lakop na midbid para sa mga programa sa konserbasyon asin pagpapauswag na nakasentro sa komunidad sa Aprika. An pankinaban na programa kaini sa mga hobenes, Roots & Shoots, nagpoon kan 1991 kan an sarong grupo nin 16 na lokal na mga tin-edyer nakipag-olay ki Goodall sa saiyang likod na beranda sa Dar es Salaam, Tanzania. Gustong-gusto nindang pag-olayan an laen-laen na problema na aram ninda gikan sa personal na eksperyensia na nagin dahelan nin hararom na paghadit sa sainda. An organisasyon igwa nin labing 10,000 na grupo sa labing 100 nasyon as of 2010. Kan 1992, itinogdas ni Goodall an Tchimpounga Chimpanzee Rehabilitation Center sa Republika kan Congo tanganing atamanon an mga chimpanzee na nailo huli sa komersyo nin karne sa kagurangan. An rehabilitasyon nag-eerok nin labing sanggatos na chimpanzee sa ibabaw kan tolong isla kaini.

Kan 1994, si Goodall nagmukna kan Lake Tanganyika Catchment Reforestation and Education (TACARE o "Take Care") na proyektong piloto tanganing protehiran an istaran kan mga chimpanzee sa pagputol nin kagurangan sa paagi nin pag-reforestate kan mga bulod sa palibot kan Gombe mantang kasabay na pig-eedukar an mga kataraid na komunidad manungod sa sustenabilidad asin pagtutuod sa agrikultura. An proyektong TACARE nagsusuporta man sa mga hoben na babae sa paagi nin pag-alok sainda nin pribiliheyo sa edukasyon sa salud reproduktibo asin sa paagi nin mga iskolarsyip tanganing tustusan an saindang matrikula sa kolehiyo.

Goodall kan 2009 kaiba si Lou Perrotti, na nagkontribwir sa saiyang librong Hope for Animals and Their World

Huli sa pag-awas kan mga surat-kamot na mga nota, retrato, asin datos na nagtitipon sa harong ni Jane sa Dar es Salaam kan kabangaan kan dekada 1990, an Jane Goodall Institute's Center for Primate Studies pigmukna sa Unibersidad kan Minnesota tanganing ibugtak asin iorganisar an mga datos na ini. Kan 2011 an gabos na orihinal na mga arkibo ni Jane Goodall yaon duman asin pig-digitize, pig-analisar, asin pigbugtak sa sarong online database. Kan 17 Marso 2011, an tagapagtaram kan Unibersidad kan Duke na si Karl Bates nag-anunsyo na an mga arkibo mabalyo sa Duke, kaiba si Anne E.Pusey, an pamayo kan ebolusyonaryong antropolohiya ni nin Duke, na iyo an namamahala sa koleksyon. Si Pusey, na iyo an namamahala kan mga arkibo sa Minnesota asin nagtrabaho kaiba si Goodall sa Tanzania, nagtrabaho sa Duke sa laog nin sarong taon.

Kan 2018 asin 2020, si Goodall nakipagpartner sa saiyang amigo asin CEO na si Michael Cammarata sa duwang natural na linya nin produkto gikan sa Schmidt's Naturals asin Neptune Wellness Solutions. Limang porsyento kan lambang benta napaduman sa kapakinabangan kan Jane Goodall Institute.

Poon kan 2004, si Goodall nagdudusay kan haros gabos niyang oras sa adbokasiya para sa mga chimpanzee asin sa kapalibutan, na nagbibiyahe nin haros 300 aldaw kada taon. Si Goodall yaon man sa advisory council para sa pinakadakulang santuaryo nin mga chimpanzee sa kinaban sa luwas kan Aprika, an Save the Chimps sa Fort Pierce, Florida.

Si Jane Goodall sarong miyembro kan advisory board para sa The Society for the Protection of Underground Networks (SPUN).

Aktibismo

Si Goodall kaiba si Allyson Reed kan Skulls Unlimited International, sa taonan na kumperensya kan Association of Zoos and Aquariums kan Setyembre 2009

Pigtatawan nin kredito ni Goodall an 1986 Understanding Chimpanzees conference, na pig-host kan Chicago Academy of Sciences, sa pagbalyo kan saiyang pokus gikan sa pag-obserbar sa mga chimpanzee pasiring sa mas mahiwas asin mas makusog na pagmalasakit sa konserbasyon kan hayop-tawo. Siya an dating presidente kan Advocates for Animals, sarong organisasyon na nakabase sa Edinburgh, Scotland, na nagkakampanya laban sa paggamit nin mga hayop sa medikal na pagsiyasat, mga zoo, pag-oma asin isports.

Siya sarong vegetarian asin nag-aadbokasiya kan pagkakan para sa mga rason na may etika, kapalibutan, asin salud. Sa The Inner World of Farm Animals (2009), si Goodall nagsurat na an mga hayop sa oma "mas may pakaaram asin intelihente kisa sa satuyang naisip asin, sa ibong kan saindang pagpadakula bilang mga oripon sa harong, sinda mga indibidwal na linalang sa saindang sadiring deretso. Bilang siring, sinda maninigo sa satuyang paggalang. Asin sa satuyang tabang. Siisay an makikimaherak para sa sainda kun kita magsilensio?" Si Goodall nagsabi man: "Rinibong mga tawo na nagsasabi na sinda 'namomoot' sa mga hayop nagtutukaw nin sarong beses o duwang beses kada aldaw tanganing mag-ogma sa laman kan mga linalang na tinatrato nin kadikit na paggalang asin kabootan tangani sanang makagibo nin mas dakol na karne." Kan 2021, si Goodall nagin sarong vegan asin nagsurat nin sarong libro nin pagluto na may titulong Eat Meat Less.

Si Goodall sarong prangkang parasuporta kan kapalibutan, na nagtataram manungod sa mga epekto kan pagbabago kan klima sa mga hayop na madali nang mapuho arog kan mga chimpanzee. Si Goodall, kaiba an saiyang pundasyon, nakipagtabangan sa NASA tanganing gamiton an mga imahe kan satelayt gikan sa serye nin Landsat tanganing remedyohan an mga epekto kan pagputol nin kakahoyan sa mga chimpanzee asin mga lokal na komunidad sa Sulnupan na Aprika sa paagi nin pagtao sa mga taga-baryo nin impormasyon kun pano mabawasan an aktibidad asin mapreserbar an saindang kapalibutan. Tanganing maseguro an ligtas asin etikal na pagtrato sa mga hayop sa panahon nin mga pag-aadal sa etolohiya, si Goodall, kaiba si Propesor Mark Bekoff, nagmukna kan organisasyon na Ethologists for the Ethical Treatment of Animals kan 2000.

Kan 2008, si Goodall nagtao nin sarong lecture na may titulong "Reason for Hope" sa Joan B. Kroc Institute for Peace & Justice kan Unibersidad kan San Diego, asin kan parehong taon hinagad sa Unyon Europeo na tapuson an paggamit nin medikal na pagsiyasat sa mga hayop asin seguradohon an mas dakol na pondo para sa alternatibong mga paagi nin medikal na pagsiyasat. Kontrobersyal niyang ilinadawan an bagong kulungan nin mga primate sa Edinburgh Zoo bilang sarong "makangangalas na pasilidad" kun saen an mga unggoy "posibleng mas marahay an kamugtakan [kisa sa mga] nabubuhay sa kadlagan sa sarong lugar arog kan Budongo, kun saen saro sa kada anom an nadadakop sa sarong siod na alambre, asin mga nasyon arog kan Congo, kun saen an mga chimpanzee, unggoy asin gorilya binabadil bilang pagkakan komersyal." Ini kontra sa paninindugan kan mga Advocates for Animals sa mga bihag na hayop. Kan Hunyo kan taon na idto, nagdemitir siya sa pagkapresidente kan organisasyon na saiyang kinapotan poon pa kan 1998, na pigtutukoy an saiyang sibot na iskedyul asin nagpapaliwanag, "Mayo lang akong oras para sa sainda." Si Goodall sarong patron kan population concern charity na Population Matters asin kan 2017 sarong embahador para sa Disneynature.

Kan 2010, si Goodall, sa paagi kan JGI, nagbilog nin sarong koalisyon sa nagkapirang organisasyon arog kan Wildlife Conservation Society (WCS) asin an Humane Society of the United States (HSUS) asin nagpetisyon na ilista an gabos na chimpanzee, kaiba an mga bihag, bilang mga namemeligro nang mapuho. Kan 2015, an US Fish and Wildlife Service (USFWS) nag-anunsyo na aakoon ninda an patakaran na ini asin na an gabos na chimpanzee iklasipikar bilang namemeligro nang mapuho. Kan 2011, siya nagin sarong patron kan grupong proteksyon sa mga hayop sa Australia na Voiceless. "Sa laog nin mga dekada ako nahahadit manongod sa pag-oma sa pabrika, sa parte huli sa grabeng danyos na itinatao sa kapalibutan, alagad huli man sa nakakabiglang padagos na kabangisan na ipinapadagos sa minilyon na may pagmate na mga linalang."

Kan 2012, nag-ako siya kan papel bilang challenger para sa Engage in Conservation Challenge sa The DO School, na dating midbid bilang D&F Academy. Nakipagtabangan siya sa sarong grupo nin mga nagmamawot na magin mga negosyante sosyal tanganing maggibo nin sarong workshop tanganing makisumaro an mga hobenes sa pagpreserbar kan biodiversidad, asin tanganing atubangon an pighihiling na kawaran nin kaaraman sa bilog na kinaban sa isyu. Kan 2014, si Goodall nagsurat sa mga ehekutibo kan Air France, na pigtutuyaw an padagos na pagdara kan eroplano nin mga unggoy pasiring sa mga laboratoryo. Inapod ni Goodall an praktis na "maringis" asin "makaturotriste" para sa mga unggoy na imbuelto. Kan parehong taon, si Goodall nagsurat man sa National Institutes of Health (NIH) tanganing kritikaron an mga eksperimento sa pag-agaw nin ina sa mga omboy na unggoy sa mga laboratoryo kan NIH.

Bago an 2015 UK general election, inendorso niya an kandidatura sa parlamento ni Caroline Lucas kan Green Party. Siya sarong kritiko kan pangangayam nin soro asin nagpirma nin sarong surat sa mga Miyembro kan Parlamento kan 2015 na nagkokontra sa plano kan Konserbatibong primer ministro na si David Cameron na amyendahan an Hunting Act 2004.

Kan Agosto 2019, si Goodall tinawan nin onra huli sa saiyang mga kontribusyon sa siyensya sa paagi nin sarong bronseng eskultura sa Midtown Manhattan kaiba an siyam pang ibang mga babae, parte kan proyektong Statues for Equality. Kan 2020, nag-adbokasiya siya para sa ecocide (dakol na danyos o pagraot kan naturalesa) na gibohon na internasyonal na krimen, na nagsasabi na “An konsepto nin Ecocide haloy nang natapos. Pwede ining magdara nin sarong importanteng pagbabago sa paagi kan pagmansay kan mga tawo – asin pagsimbag – sa presenteng krisis sa kapalibutan.” Kan parehong taon, si Goodall nanuga na magtanom nin 5 milyones na kahoy, parte kan 1 trilyon na inisyatiba nin kahoy na itinogdas kan World Economic Forum. Kan 2021, inapod ni Goodall an Komisyon kan EU na haleon an pagkulong kan mga kahayopan.

Kan 2021, si Goodall nag'ayon sa kampanya nin Rewriting Extinction tanganing labanan an krisis sa klima asin biodiversidad sa paagi nin mga komiks. Siya nakalista bilang sarong nagkontribwir sa librong The Most Important Comic Book on Earth: Mga Istorya tanganing Iligtas an Kinaban na pinaluwas kan 28 Oktubre 2021 kan DK.

Mga Opinyon

Si Goodall midbid na nagsusuporta sa posibilidad na an mga dai pa nadidiskobreng klase nin mga primata pwedeng yaon pa sagkod ngonyan, kabali an mga cryptid arog kan Sasquatch, Yeren asin iba pang klase nin Bigfoot. Nagtaram siya manungod sa posibilidad na ini sa manlaen-laen na interbyu asin debate. Kan 2012, kan an Huffington Post naghapot saiya manungod kaini, si Goodall nagsimbag: "Napangalas ako asin gusto ko nanggad na mag-eksister sinda," asin idinagdag, "Siyempre, pambihira na mayo pang sarong tunay na anit o buhok kan Bigfoot, alagad nabasa ko na an gabos na mga istorya."

Relihiyon asin espirituwalidad

Si Goodall pinadakula sa sarong Kristianong pamilyang kongregasyonalista. Bilang sarong hoben na babae, nagkua siya nin mga klase sa banggi sa Theosophy. An saiyang pamilya paminsan-minsan na mga parasimba, alagad si Goodall nagpoon na mag-atender nin mas regular kan siya tin-edyer pa kan an simbahan nagnombra nin sarong bagong ministro, si Trevor Davies. "Siya intelihente asin an saiyang mga sermon mapuersa asin nakakapukaw nin pag-isip... Pwede ko kutanang hinanyogon an saiyang boses sa laog nin pirang oras... Nahulog akong marhay sa saiya... Bigla, mayo nin siisay man na nag-enkaminar sako na magsimba. Tunay nanggad, mayo nanggad nin igong mga serbisyo para sa sakuyang gusto." Sa saiyang huring pagdiskubre kan ateismo asin agnostisismo kan kadaklan sa saiyang mga katrabaho sa siyensya, si Goodall nagsurat na "sa katalagahan, kan panahon na ako nakaabot sa Cambridge ako beynte-syete anyos na asin an sakong mga pagtubod namolde na tanganing ako dai naimpluwensiyahan kan mga opinyon na ini."

Sa saiyang libro kan 1999 na Reason for Hope: A Spiritual Journey, ilinaladawan ni Goodall an mga implikasyon kan sarong mistikong eksperyensya na saiyang naeksperyensiahan sa Katedral nin Notre Dame kan 1977: "Huli ta dai ako makatubod na ini resulta nin pagkakataon, kaipuhan kong admitiron an anti-pagkakataon. Asin kaya dapat akong magtubod sa sarong naggigiyang kapangyarihan sa uniberso – sa ibang pagtaram, dapat akong magtubod sa Dios." Kan hinapot kun siya nagtutubod sa Dios, si Goodall nagsabi kan Setyembre 2010: "Mayo akong ideya kun siisay o ano an Dios. Alagad ako nagtutubod sa sarong dakulang espirituwal na kapangyarihan. Namamatian ko ini partikularmente kun ako nasa luwas sa naturalesa. Ini sarong bagay na mas dakula asin mas makusog kisa kun ano ako o kun ano an siisay man. Namamatian ko ini. Asin ini igo na para sako." Kan hinapot kan parehong taon kun ibinibilang pa niya an saiyang sadiri na sarong Kristiyano, si Goodall nagsabi sa Guardian "Sa hiling ko iyo; ako pinadakula bilang sarong Kristiyano." asin sinabi na mayo siyang nahiling na kontradiksyon sa pag-ultanan kan ebolusyon asin pagtubod sa Diyos.

Sa saiyang paenot-kataga sa libro kan 2017 na The Intelligence of the Cosmos ni Ervin Laszlo, sarong pilosopo nin siyensya na nag-aadbokasiya kan teorya nin quantum consciousness, si Goodall nagsurat: "kaipuhan tang akoon na igwa nin Intelihensya na nagtutulod kan proseso [nin ebolusyon ], na an Uniberso asin an buhay sa Kinaban inspirado asin impormado nin sarong dai midbid asin dai maaaraman na Kaglalang, na Supremong Pagigin, sarong Dakulang Espirituwal na Kapangyarihan."

Personal na buhay

Si Goodall nag-agom nin duwang beses. Kan 28 Marso 1964, siya nagpakasal sa sarong nobleng Olandes, retratista nin hayop na si Baron Hugo van Lawick, sa Chelsea Old Church, London, asin nagin midbid sa saindang kasal bilang Baroness Jane van Lawick-Goodall. An mag-agom nagkaigwa nin sarong aking lalaki, si Hugo Eric Louis (namundag kan 1967); nagdiborsyo sinda kan 1974. Kan suminunod na taon, inagom niya si Derek Bryceson, sarong miyembro kan parlamento kan Tanzania asin an direktor kan mga parke nasyonal kan nasyon na idto. Si Bryceson nagadan sa kanser kan Oktubre 1980. Huli sa saiyang posisyon sa gobyerno kan Tanzania bilang pamayo kan sistema nin nasyonal na parke kan nasyon, maprotehiran ni Bryceson an proyekto sa pagsiyasat ni Goodall asin maiimplementar an sarong embargo sa turismo sa Gombe.

Sinabi ni Goodall na an mga ayam iyo an saiyang paboritong hayop.

Si Goodall igwa nin prosopagnosia, na nagpapadepisil sa pagmidbid nin mga pamilyar na lalawgon.

Kritisismo

Goodall sa TEDGlobal 2007

Mga istasyon nin pagpakakan

 Dakul na mga pamantayan na paagi an nagtutuyo na maibitaran an pakikiaram kan mga paramasid, asin partikularmente an nagkapira nagtutubod na an paggamit nin mga istasyon nin pagkakan tanganing maakit an mga chimpanzee kan Gombe nakabago kan normal na mga pattern nin paghanap nin kakanon asin padron sa pagkakan asin mga relasyon sosyal. An argumentong ini iyo an sentro kan sarong libro na ipinublikar ni Margaret Power kan 1991. Isinusuherir na an mas halangkaw na lebel nin agresyon asin iriwal sa ibang mga grupo nin chimpanzee sa lugar huli sa pagpakakan, na pwedeng nagmukna kan mga "giyera" sa pag-ultanan kan mga grupong sosyal nin chimpanzee na ilinadawan ni Goodall, mga aspeto na dai niya nasaksihan sa mga taon bago nagpoon an artipisyal na pagpakakan sa Gombe. Kaya, an iba ibinibilang an mga obserbasyon ni Goodall bilang mga distorsyon kan normal na gawi-gawi kan chimpanzee.

Si Goodall mismo nag-ako na an pagpakakan nakakontribwir sa agresyon sa laog asin sa pag-ultanan kan mga grupo, alagad nagmantenir na an epekto limitado sa pagbabago kan intensidad asin bako sa naturalesa kan iriwal kan mga chimpanzee, asin orog pang nagsuherir na an pagpakakan kaipuhan tanganing an pag-aadal magin epektibo sa gabos. Si Craig Stanford kan Jane Goodall Research Institute sa Unibersidad kan Southern California nagsasabi na an mga parasiyasat na nagkokondukta nin mga pag-aadal na mayong artipisyal na probisyon nadedepisilan na hilingon an anuman na sosyal na gawi-gawi kan mga chimpanzee, orog na idtong mga may relasyon sa iriwal sa pag-oltanan nin mga grupo.

An nagkapirang pag-aadal, arog kan mga ginibo ni Crickette Sanz sa Goualougo Triangle (Congo) asin Christophe Boesch sa Taï National Park (Ivory Coast), dai nagpahiling kan agresyon na naobserbaran sa mga pag-aadal sa Gombe. Alagad, an ibang mga primatologo dai minaoyon na an mga pag-aadal may depekto; halimbawa, si Jim Moore nagtatao nin kritisismo sa mga pahayag ni Margaret Powers asin an nagkapirang pag-aadal sa ibang mga grupo nin chimpanzee nagpahiling nin agresyon na kapareho kan sa Gombe dawa mayo nin pagkakan.

Pagplagiarismo asin mga Banhi nin Paglaom

Kan 22 Marso 2013, an Hachette Book Group nag-anunsyo na an bagong libro ni Goodall asin kan saiyang kagsurat na si Gail Hudson, an Seeds of Hope, dai ipapaluwas sa 2 Abril siring sa plano huli sa pagdiskubre nin mga plagiarized na mga parte. An sarong pararepaso para sa The Washington Post nakanompong nin mga dai inaatribwir na mga seksyon na kinopya gikan sa mga website manungod sa organikong tsa asin tabako asin sarong "amateurish astrology site", siring man gikan sa Wikipedia. Si Goodall naghagad nin dispensa asin nagsabi, "Importante sa sako na an tamang mga pinagkukuanan an tawan nin kredito, asin ako makikipagtabangan nin maigot sa sakuyang grupo tanganing masimbagan an gabos na lugar nin paghadit. An sakuyang katuyuhan iyo na maseguro na kun an librong ini iluwas bako sanang nasa pinakahalangkaw na mga pamantayan, kundi man na an pokus yaon sa mga mahalagang mensahe na ipinapaabot kaini." An libro pinaluwas kan 1 Abril 2014, pagkatapos kan pagrepaso asin pagdagdag nin 57 pahina nin mga endnote.

Sa popular na kultura

Insidente sa cartoon ni Gary Larson

Saro sa mga cartoon ni Gary Larson na Far Side nagpapahiling nin duwang chimpanzee na nag-aayos. An saro nakanompong nin blonde na buhok nin tawo sa saro pa asin naghapot, "Nagkokondukta nin dikit pang 'pagsiyasat' sa Jane Goodall tramp na idto?" Si Goodall mismo yaon sa Aprika kan panahon na idto, asin an Jane Goodall Institute naghona na ini bakong marahay asin ipinagibo sa mga abogado kaini an sarong surat para ki Larson asin sa saiyang sindikato nin distribusyon kun saen ilinadawan ninda an cartoon bilang sarong "atrosidad". Sinda napugulan ni Goodall mismo: kan siya nagbalik asin nahiling an cartoon, sinabi niya na nahiling niyang nakakaogma an cartoon.

Poon kaidto, an gabos na ganansya gikan sa benta nin sarong kamiseta na nagtatampok kan cartoon na ini nagduman sa Jane Goodall Institute. Si Goodall nagsurat nin sarong prefasyo sa The Far Side Gallery 5, na pigdedetalye an saiyang bersyon kan kontrobersiya, asin an surat kan institusyon kabali sa kataid kan cartoon sa kumpletong koleksyon kan Far Side. Pig-omaw niya an mga ideya nin pagmukna ni Larson, na parating pigkukumpara asin pigkokomparar an gawi-gawi kan mga tawo asin hayop. Kan 1988, kan si Larson nagbisita sa pasilidad nin pagsiyasat ni Goodall sa Tanzania, siya inatake nin sarong chimpanzee na an pangaran Frodo.

Lego

Kan ika-3 nin Marso 2022, bilang selebrasyon kan Women's History Month asin International Women's Day, an Lego Group nagpaluwas nin set number 40530, A Jane Goodall Tribute, na naglaladawan nin sarong Jane Goodall minifigure asin tolong chimpanzee sa sarong eksena sa kagubatan sa Aprika.

Mga premyo asin pagmidbid

Si Goodall nagtutukdo manungod sa mga kaba'san sa Martha's Vineyard, US, 2006

Si Goodall nakaresibe nin kadakol na onra para sa saiyang trabaho sa kapalibutan asin makatawo, siring man sa iba pa. Siya nginaranan na sarong Dame Commander kan Orden kan Imperyong Briton sa sarong Investiture na ginibo sa Buckingham Palace kan 2004. Kan Abril 2002, si Sekretaryo-Heneral na si Kofi Annan nginaranan si Goodall na sarong Mensahero nin Katoninongan kan Naciones Unidas. An saiyang iba pang mga onra kabali an Tyler Prize for Environmental Achievement, an French Legion of Honor, Medal of Tanzania, an prestihiyosong Kyoto Prize kan Hapon, an Benjamin Franklin Medal sa Life Science, an Gandhi-King Award para sa Nonviolence asin an Spanish Prince of Asturias Awards.

Si Goodall saro man na miyembro kan advisory board kan BBC Wildlife magazine asin sarong patron kan Population Matters (dating Optimum Population Trust).

Si Goodall nakaresibe nin kadakol na mga pag-omaw, onra, asin mga premyo gikan sa mga lokal na gobyerno, eskwelahan, institusyon, asin mga charity sa bilog na kinaban. Si Goodall tinawan nin onra kan The Walt Disney Company sa paagi nin sarong plake sa Tree of Life sa theme park kan Disney's Animal Kingdom, kaiba an sarong inukit kan saiyang namomotan na si David Greybeard, an orihinal na chimpanzee na nagdulok ki Goodall kan saiyang enot na taon sa Gombe. Siya sarong miyembro kan parehong American Academy of Arts and Sciences asin kan American Philosophical Society.

Kan 2010, si Dave Matthews asin Tim Reynolds nagkaigwa nin sarong konsyerto sa DAR Constitution Hall sa Washington DC tanganing girumdomon an "Gombe 50: sarong pankinaban na selebrasyon kan pioneer na pagsiyasat ni Jane Goodall sa chimpanzee asin nakakapukaw na bisyon para sa satong ngapit". An magasin na Time nginaranan si Goodall bilang saro sa 100 na pinakamaimpluwensyang tawo sa kinaban kan 2019. Kan 2021, naresibe niya an Templeton Prize.

Kan 31 Disyembre 2021, si Goodall iyo an bisitang editor kan programa kan BBC Radio Four Today. Pinili niya si Francis Collins na magin presenter kan Thought for the Day.

Kan 2022, si Dr.Goodall nag-ako kan Stephen Hawking Medal para sa Komunikasyon sa Siyensya para sa saiyang halawig na pag-aadal kan sosyal asin pamilyang interaksiyon kan mga layas na chimpanzee.

Kan Abril 2023, si Goodall nagin Opisyal sa Order of Orange-Nassau sa sarong seremonya sa The Hague, an Netherlands.

Kan Oktubre 2024, si Dr.Goodall nagtao nin "Sarong Pagtaram para sa Kasaysayan" sa UNESCO. Nagtao siya nin sarong optimistikong mensahe manungod sa konserbasyon asin an papel na pwedeng gibohon kan lambang saro sa pagpreserbar kan satuyang planeta sa paagi nin pag-edukar sa mga hobenes asin komunidad na protehiran asin igalang an natural na kinaban.

Kan Enero 2025, si Dr. Goodall tinawan kan Presidential Medal of Freedom.

Mga Gibo

Mga libro

• 1969 An Sakuyang mga Katood an mga Layas na Chimpanzee (My Friends the Wild Chimpanzees) Washington, DC: National Geographic Society
• 1971 Mga Inosenteng Paragadan (Innocent Killers, kaiba si H.van Lawick). Boston: Houghton Mifflin; London: Collins
• 1971 Sa Anino kan Tawo (In the Shadow of Man)Boston: Houghton Mifflin; London: Collins. Ipinublikar sa 48 lengguwahe
• 1986 An mga Chimpanzee kan Gombe: Mga Pattern nin Pag-uugali (The Chimpanzees of Gombe: Patterns of Behavior)Boston: Belknap Press kan Harvard University Press. Ipinublikar man sa Hapon asin Ruso. RR Hawkins Award para sa Outstanding Technical, Scientific o Medical na libro kan 1986, sa Bellknap Press kan Harvard University Press, Boston. An Premyo kan Wildlife Society (USA) para sa "Pambihirang Publikasyon sa Ekolohiya asin Pamamahala kan mga Hayop"
• 1990 Sa Sarong Bintana: 30 taon na pag-obserbar sa mga chimpanzee kan Gombe (Through a Window: 30 years observing the Gombe chimpanzees) London: Weidenfeld & Nicolson ; Boston: Houghton Mifflin. Natradusir sa labing 15 lengguwahe. 1991 edisyon kan Penguin, UK. An listahan kan "Pinakamarahay" kan American Library Association sa Siyam na Notable Books (Nonfiction) para sa 1991
• 1991 Mga Bisyon ni Caliban (Visions of Caliban, co-author ni Dale Peterson, PhD). Boston: Houghton Mifflin.New York Times "Notable Book" para sa 1993. Library Journal "Pinakamarahay na Libro sa Sci-Tech" para sa 1993
• 1999 Brutal Kinship (kaiba si Michael Nichols ). New York: Aperture Foundation
• 1999 Rason Para sa Paglaom; Sarong Espirituwal na Pagbaklay (Reason For Hope; A Spiritual Journey, kaiba si Phillip Berman). New York: Warner Books, Inc. Ipinalis sa Hapon asin Portuges
• 2000 40 Taon Sa Gombe (40 Years At Gombe) New York: Stewart, Tabori, asin Chang
• 2000 Aprika Sa Sakong Dugo (Africa In My Blood, pinag-edit ni Dale Peterson).New York: Houghton Mifflin Company
• 2001 Lampas sa Inosente: Sarong Autobiograpiya sa mga Surat, an mga huring taon (Beyond Innocence: An Autobiography in Letters, the later years, pinag-edit ni Dale Peterson). New York: Houghton Mifflin Company. ISBN 0-618-12520-5
• 2002 An Sampulong Tiwala: Kun Ano an Dapat Niatong Gibohon Tanganing Atamanon an mga Hayop na Namomotan Niato (The Ten Trusts: What We Must Do To Care for the Animals We Love, kaiba si Marc Bekoff ). San Francisco: Harper San Francisco
• 2005 Harvest for Hope: Sarong Giya sa Mindful Eating (Harvest for Hope: A Guide to Mindful Eating) New York: Warner Books, Inc. ISBN 0-446-53362-9
• 2009 Paglaom para sa mga Hayop asin an Saindang Kinaban: Kun Paano an mga Namemeligro nang Mapuho na mga Espesye Naliligtas sa Brink (Hope for Animals and Their World: How Endangered Species Are Being Rescued from the Brink) Grand Central Publishing ISBN 0-446-58177-1
• 2013 Mga Banhi nin Paglaom: Kadonongan asin Pagngalas gikan sa Kinaban nin mga Tinanom (Seeds of Hope: Wisdom and Wonder from the World of Plants, kaiba si Gail Hudson) Grand Central Publishing ISBN 1-4555-1322-9
• 2021 An Libro nin Paglaom (The Book of Hope), kaiba si Douglas Abrams asin Gail Hudson, Viking

Mga librong pan-aki

• 1972 Grub: An Bush Baby (Grub: The Bush Baby, kaiba si H. van Lawick). Boston: Houghton Mifflin
• 1988 An Sakong Buhay kaiba an mga Chimpanzee (My Life with the Chimpanzees) New York: Byron Preiss Visual Publications, Inc. Ipinalis sa Pranses, Hapon asin Intsik. Parenting's Reading-Magic Award para sa "Pambihirang Libro para sa mga Aki," 1989
• 1989 An Chimpanzee Family Book Saxonville, MA: Picture Book Studio; Munich: Neugebauer Press; London: Picture Book Studio. Itinatradusir sa labing 15 lenguahe, kaiba an Hapones asin Swahili. An UNICEF Award para sa pinakamarahay na librong pang-aki kan 1989. Premyo kan estado kan Austria para sa pinakamarahay na librong pang-aki kan 1990.
• 1989 An Kinaban nin mga Hayop ni Jane Goodall: Mga Chimp (Jane Goodall's Animal World: Chimps) New York: Macmillan
• 1989 Serye nin Pamilya nin Hayop: Pamilya nin Chimpanzee; Pamilya nin Leon; Pamilya nin Elepante; Pamilya nin Zebra; Pamilya nin Giraffe; Pamilya nin Baboon; Pamilya nin Hyena; Wildebeest Family (Animal Family Series: Chimpanzee Family; Lion Family; Elephant Family; Zebra Family; Giraffe Family; Baboon Family; Hyena Family; Wildebeest Family) Toronto: Madison Marketing Ltd
• 1994 May Pagkamoot, (With Love)New York / London: North-South Books. Itrinadusir sa Aleman, Pranses, Italyano, asin Hapones
• 1999 Dr. White (ipigilustrar ni Julie Litty). New York: North-South Books
• 2000 An Agila & an Wren (Ingles:The Eagle & the Wren, pinagilustrar ni Alexander Reichstein ). New York: North-South Books
• 2001: Mga Chimpanzee na Namomotan Ko: Pagligtas kan Saindang Kinaban asin kan Sato (Ingles: Chimpanzees I Love: Saving Their World and Ours) New York: Scholastic Press
• 2002 (Pauna) "Luway-luway, Luway-luway, Luway-luway," Sabi kan Sloth (Ingles: "Slowly, Slowly, Slowly," Said the Sloth) ni Eric Carle. Philomel Books
• 2004 Rickie asin Henri: Sarong Tunay na Istorya (Ingles: Rickie and Henri: A True Story, kaiba si Alan Marks) Penguin Young Readers Group

Mga Pelikula

Si Goodall iyo an tema kan labing 40 na pelikula:

• 1965 Miss Goodall and the Wild Chimpanzees National Geographic Society
• 1973 Jane Goodall and the World of Animal Behavior: The Wild Dogs of Africa with Hugo van Lawick
• 1975 Miss Goodall: The Hyena Story The World of Animal Behavior Series 16mm 1979 version for DiscoVision, not released for LaserDisc
• 1976 Lions of the Serengeti an episode of The World About Us on BBC2
• 1984: Among the Wild Chimpanzees National Geographic Special
• 1988 People of the Forest with Hugo van Lawick
• 1990 Chimpanzee Alert in the Nature Watch Series, Central Television
• 1990 The Life and Legend of Jane Goodall National Geographic Society.
• 1990 The Gombe Chimpanzees Bavarian Television
• 1995 Fifi's Boys for the Natural World series for the BBC
• 1996 Chimpanzee Diary for BBC2 Animal Zone
• 1997 Animal Minds for BBC
• Goodall voiced herself in the animated TV series The Wild Thornberrys.
• 2000 Jane Goodall: Reason For Hope PBS special produced by KTCA
• 2001 Plantilya:Scientific American FrontiersScientific American Frontiers. Chedd-Angier Production Company. 2000–2001. PBS. Archived from the original on 1 January 2006.
• 2002 Jane Goodall's Wild Chimpanzees (IMAX format), in collaboration with Science North
• 2005 Jane Goodall's Return to Gombe for Animal Planet
• 2006 Chimps, So Like Us HBO film nominated for 1990 Academy Award
• 2007 When Animals Talk, We Should Listen theatrical documentary feature co-produced by Animal Planet
• 2010 Jane's Journey theatrical documentary feature co-produced by Animal Planet
• 2012 Chimpanzee theatrical nature documentary feature co-produced by Disneynature
• 2017 Jane biographical documentary film National Geographic Studios, in association with Public Road Productions.The film is directed and written by Brett Morgen, music by Philip Glass
• Zayed's 2018 Antarctic Lights, Dr Jane featured in the Environment Agency-Abu Dhabi film that screened on National Geographic-Abu Dhabi and won a World Medal at the New York Film and TV Awards.
• 2019 Exploring Hans Hass Dr Jane Goodall featured in the biographical documentary film about the legendary diving pioneer and filmmaker Hans Hass
• 2020 Jane Goodall: The Hope, biographical documentary film, National Geographic Studios, produced by Lucky 8
• 2023 Jane Goodall: Reasons for Hope is an IMAX format documentary about successful projects to restore earth's wildlife habitat, animals, birds and environment.

Hilingon man

• Pagtubod sa Hayop
• USC Jane Goodall Research Center
• Proyekto sa Bakong Deretso Pantawo
• Si Dian Fossey, an trimate na nag-adal nin mga gorilya sagkod sa saiyang paggadan
• Birutė Galdikas, an trimate na nagdusay kan saiyang sadiri sa pag-adal nin mga orangutan
• Steven M.Wise
• Washoe
• Listahan kan mga parasurog kan mga deretso nin hayop
• Timeline kan mga babae sa siyensya

Mga panluwas na sumpay

• An opisyal na website kan Jane Goodall Institute
• Jane Goodall
• Appearances
• Jane Goodall
• Jane Goodall
• Jane Goodall
• Jane Goodall
• Si Jane Goodall sa Discover Magazine
• Si Jane Goodall na ininterbyu ni Alyssa McDonald kan Hulyo 2010 para sa New Statesman
• Jane Goodall – Sobra sa Populasyon sa Nagpoprogreso pa sanang Kinaban sa Fora TV
• Transkrip kan lektura asin video kan pagtaram ni Goodall sa Joan B.Kroc Institute for Peace & Justice sa Unibersidad kan San Diego, Abril 2008
• Pinalawig ni Jane Goodall an interbyu sa pelikula na may mga transkrip para sa 'Taano ta Yaon Kita Digdi?' serye nin dokumentaryo.
• Sarong Pag-oolay ki Jane Goodall (interbyu sa audio)
• "On Being" na interbyu sa radyo ki Krista Tippett, na ipinaluwas kan Agosto 2020