Jehova
An terminong Jehova, pigbabaybay man na Jehovah, iyo an sarong pagsasa-Latin kan katagang Hebreo na יְהֹוָה, pagsayod sa Tetragrammaton na יהוה (YHWH), asin an pangaran kan Dios kan Israel sa Bibliyang Hebreo. Saro man ini sa mga pangaran na piggagamit sa Judaismo para sa saindang Dios.
An pinagkasunduan sa mga iskolar iyo an makasaysayan na pagsayod kan Tetragrammaton sa oras kan redaksyon kan Torah (ika-6 na siglo BCE) posibleng Yahweh na saro sa 70 mga aking lalake kan Dios na Ugaritikong si El (dios) asin dai naghaloy nagin katumbas na ni Yahweh sa mga mga minasunod na panahon kaidtong mga ika-6 siglo BCE sa paglataw kan monoteismo sa Suanoy na Israel. Nawara an makasaysayan na pagsayod huli sa Hudaismo kaidtong panahon kan Ikaduwang Templo sa Herusalem kaidtong ika-3 sagkod ika-2 siglo BCE, an pagsayod kan Tetragrammaton naibitaran rinibayan nin Adonai ("sakuyng Kagurangnan"). An mga puntos kan patinog na Hebreo na Adonai idinugang sa Tetragrammaton kan mga Masorete, asin an nagresultang porma naipalis kaidtong ika-12 siglo bilang Yehowah. An mga naggikan sa porma na Iehouah asin Jehovah enot na naglataw kaidtong ika-16 na siglo.
Enot na ipinamidbid si Jehova ni William Tyndale sa saiyang traduksyon kan Exodo 6: 3, asin naglataw sa nagkapirang iba pang mga enot na traduksyon sa Ingles kaiba an Geneva Bible asin an King James Version. Ibiniklad kan Conference of Catholic Bishops kan Estados Unidos na tanganing sayudon an Tetragrammaton "kinakaipuhan na magpamidbid nin mga patanog na nagbabago sa nakasurat asin pataram na mga porma nin pangaran (ie" Yahweh "o" Jehovah ")." Naglataw si Jehova sa Daan na Tipan nin nagkapirang mahiwason na ginamit na mga traduksyon kabali an American Standard Version (1901) at Young's Literal Translation (1862, 1899); an New World Translation (1961, 2013) na piggagamit kan Mga Saksi ni Jehova asin pinublikar kan Watch Tower and Bible Socitery naggagamit nin Jehovah sa parehong Daan asin Bagong Tipan. Si Jehova dai nakahiling sa kadaklan kan mga pangenot na traduksyon sa Ingles, an nagkapira sa mga ini naggagamit nin Yahweh alagad an kadaklan padagos na naggagamit nin "Lord" o "LORD" tanganing magrepresentar sa Tetragrammaton.
