Kaga no Chiyo
Si Kaga no Chiyo (加賀千代), an pagbigkas sa Hapones: [kaꜜga no ｜t͡ʃiꜜjo, kaː.ŋa.d͡ʒi], 1703 – 2 Oktubre 1775), bisto man sa apod na Chiyo-jo (千代女), [t͡ʃiꜜjo. (d͡ʒ)o], [2] lit. 'Lady Chiyo'[lower-alpha 1] o Chiyo-ni (千代尼), lit. 'Chiyo an madre', sarong poetang Hapones kan panahon nin Edo asin sarong Budistang madre. Siya midbid na saro sa pinakadakulang mga poeta nin haiku (na apod kaidto na hokku). An nagkapira sa pinakaimportanteng mga gibohon ni Chiyo iyo an "The Morning Glory," "Putting up my hair," asin "Again the women".
Bilang saro sa pira sanang babayeng poeta nin haiku sa pre-modernong literatura kan Hapon, si Chiyo-ni minidbid bilang sarong maimpluwensyang personahe. Bago kan saiyang panahon, an mga haiku kan mga babae parating binabalewala asin binabale-wala. Nagpoon siyang magsurat nin haiku sa edad na pito, asin kan siya nag-edad nin disete, nagin siya popular sa bilog na Hapon. Si Chiyo-ni nagpadagos sa pagsurat sa bilog niyang buhay. Naimpluwensyahan siya kan bantog na poeta na si Matsuo Bashō, alagad bilang sarong independiente na personahe na may sadiri niyang boses, an dedikasyon ni Chiyo-ni bako sanang nagtukod nin dalan para sa saiyang karera, kundi nagbukas man nin dalan para sa ibang mga babae na sundon. Si Chiyo-ni bisto bilang sarong "precursor," na naggibo kan papel sa pagparigon kan cultural exchange sa Korea.
Mantang siya midbid na sa saiyang haiku. morning glory! the well bucke-entangled, I ask for water. Ngonyan, an morning glory paborito na burak kan mga tawo sa saiyang banwaan, huli ta nag-iwan siya nin dakul na rawitdawit dapit sa burak na iyan. An Shokouji temple sa Hakusan igwa nin koleksyon kan saiyang personal na mga gamit.
Biograpiya
[baguhon | baguhon an source]Namundag si Chiyo-ni sa Matto, Kaga Province (ngonyan Hakusan, Ishikawa Prefecture), kan Pebrero 1703, an pinakamatua na aki nin scroll mounter. Sa maagom na edad, si Chiyo-ni pinag-aram sa arte asin pag-surat nin rawitdawit, asin nagpoon siyang magsurat nin mga rawitdawit na haiku sa edad na pito. Kan siya nag-edad nin disete, nagin siya popular sa bilog na Hapon huli sa saiyang mga rawitdawit.
An saiyang mga rawitdawit, maski kadaklan nagtutukar sa naturalesa, nagpapahayag kan pagkasararo kan naturalesa asin kan katawohan. An saiyang buhay kapareho kan mga poetang haikai na nagsasaro kan saindang buhay asin kan kinaban na saindang ginigibohan, na nabubuhay nin simple asin mapagpakumbabang buhay. Nakakapagkonektar siya huli sa saiyang pagigin mapagmasid asin maingat na pag-adal kan mga kakaibang bagay sa palibot kan saiyang ordinaryong kinaban asin pagsurat kaiyan.
Sa edad na dose, si Chiyo-ni nag-adal sa ilarom kan duwang poetang haiku na nagin aprendiz kan dakulang poeta na si Matsuo Bashō, asin dakul sa saiyang panahon an nagheling sa saiya bilang saro sa tunay na mga tagapagmana ni Bashō, sa saiyang mga rawitdawit asin sa saiyang mapagpakumbabang ugali nin mainit na pag-intindi sa kinaban asin simple niyang pamumuhay. Nag-adal siya kan estilo ni Bashō sa pagsurat nin mga rawitdawit kan saiyang mga enot na taon, maski nagkaigwa siya kan saiyang sadiring estilo bilang sarong independiente na personahe na may sadiri niyang boses.
Mantang saiyang aram na an pagiging Bashō's heir asin an saiyang litrato kan Bashō na saiyang sinurat sa kaligrapiya. To listen, fine not to listen, fine too... nightingale Siya garo nagsasabi na mantang nagdadangog siya sa saiya, dai man niya kinopya, "dai magdangog, marahay man."
Sa mga taong 1720, nag-agom siya nin sarong sorogoon kan pamilya Fukuoka sa Kanazawa, asin nagkaigwa nin sarong aki, sarong aking lalaki, na nagadan kan siya ubod kadikit pa. An saiyang agom nagadan huli sa helang dai naghaloy pagkatapos kan 1722. Halangkaw an pagpapahalaga niya sa saiyang katalingkasan, asin sa ibong kan saiyang pagkasolo, dai na siya nag-agom giraray, kaya nagpuli siya sa harong kan saiyang mga magurang.
Posible na pagkatapos kan pagkagadan kan saiyang agom, si Chiyo-ni nag-istar asin nag-ataman sa saiyang gurang na mga magurang asin nagtrabaho sa negosyo kan pamilya na pag-ayos nin mga sulat. Siya nagsurat: parents older than I are now children the same cicadas Pagkagadan kan saiyang mga magurang, nag-ampon siya nin mag-agom na magpapadagos kan negosyo kan pamilya, asin kan 1754, sa edad na 52 (sunod sa pagbilang nin edad sa Silangang Asya), si Chiyo-ni nagdesisyon na magin madre Budista. "Dai," an sabi niya, "tanganing maibale an kinaban, alagad bilang paagi na matukduan an saiyang puso na magin arog kan malinaw na tubig na nag-aagos gabos na aldaw asin banggi." Ginukot ni Chiyo-ni an saiyang payo asin nagpoon na mag-istar sa sarong templo kaiba an ibang mga madre asin nagkua kan pangaran na Budista na Soen. Ipinadagos niya an saiyang pagsusurat asin nabuhay an natatada kan saiyang simple alagad matoninong na buhay sa paagi nin haiku.
Kan 1764, pinili siya na gumibo kan opisyal na regalo para ki Maeda Shigemichi, an daimyo kan saiyang rehiyon, sa delegasyon nin Korea na pinangengenotan kan sibil na ministro na si Jo Eom. Naggibo asin nagtao si Chiyo-ni nin 21 na mga obra nin arte basado sa saiyang beintin-isang haiku.
Mantang si Chiyo-ni nagadan kan 1775.
Sa popolar na Kultura
[baguhon | baguhon an source]- Ang Amerikanong banda kan Red House Painters mantang ginibong kanta an saro sa isinurat na haiku ni Chiyo sa kantang "Dragonflies".