Leonard Co
| Leonard Co | |
|---|---|
| Kamundagan | Leonardo Legaspi Co Desyembre 29, 1953 Manila, Philippines |
| Kagadanan | Nobyembre 15, 2010 (edad 56) Kadlagan nin Kananga, Leyte, Philippines |
Dahilan kan kagadanan | Tulong beses na binadil kan mga myembro kan 19th Infantry Battalion, Armed Forces of the Philippines |
| Nasyunalidad | Filipino |
| Alma mater | Unibersidad kan Pilipinas (BS) |
| Mga aki | 1 |
| Mga gawad | Hugh Greenwood Environmental Award (posthumous) |
| Karera sa siyensya | |
| Lado | Plant taxonomy, ethnobotany |
| Institusyon | University of the Philippines Institute of Biology Conservation International-Philippines Philippine Native Plants Conservation Society |
| Websityo | |
| www | |
Si Leonardo Legaspi Co (Disyembre 29, 1953 sa Manila – Nobyembre 15, 2010 sa Kananga, Leyte[1]) sarong Pilipinong botanista asin taksonomista nin tinanom[2] na kinonsiderar na "panginot na awtoridad sa etnobotaniya sa Pilipinas" kan sya nabubuhay pa.[3]
Edukasyon asin amay na karera
[baguhon | baguhon an source]An edukasyon ni Co sa Botaniya dai nagsunod sa parating dalan. Dai nya natapos an saiyang batsilyer na digri sagkod 2008 huli ta pirmi syang sibot sa mga pag-aadal sa luwas kan iskwelahan.[4] Isinuma ini ni Dr. Perry Ong, direktor kan Institute of Biology sa Unibersidad kan Pilipinas Diliman, sa burol ni Co sa pagsabing "Naglaog si Leonard Co sa UP bilang freshman sa botanika kan kaamayi kan 70s asin nungkang naghali."[5] Mantang nagpapraktikar nin accupuncture, nabisto nya an saiyang agom na si Glenda Flores, na pinakasalan nya kan Hunyo 12, 1990.[1]
Kan 2008, kun sain si Co impormal na pigkokonsiderar na saro sa panginot na mga eksperto sa saiyang, minidbid sya kan Unibersidad kan Pilipinas Diliman bilang ultimong gradwado sa BS digri sa Botany;[5] sa sarong pagkakataon sa mga dekada magpuon na mag-enrol, an kurso ipigsaro na sa degree kan bachelor sa Zoology tanganing mabilog Biology program. An bakong ordinaryong dalan na nagtao man ki Co nin saro pang pagbiso sa kasaysayan kan UP: pigsumitir ni Co an saiyang libro dapit sa mga nakakabulong na tanom kan Cordillera bilang panangli sa sarong tesis, mala ta sya sana an estudyanteng gradwado sa BS Botany na dai nagsumitir nin tesis.[4]
Si Co nagtrabaho bilang risertser sa museo sa Unibersidad kan Pilipinas Institute of Biology, asin bilang senior botanist sa Conservation International-Philippines.
Karera
[baguhon | baguhon an source]Si Co an kagmuknang presidente kan Philippine Native Plants Conservation Society.[2] asin nakaresibi nin pagbisto sa pagtuklas nin walong bagong ispisyi nin mga tinanom.[6] Apwera kaini, duwang ispisyi nin tinanom sa Pilipinas an inginaran sa saiyang onra: An orkidyang Mycaranthes leonardi[6] asin an Raflesia leonardi, sarong parasitikong ispisyi nin tinanom kan genus Raffesia na endemiko sa Pilipinas asin midbid na pinakadakulang burak sa kinaban.[6]
Sarong taon bago sya magadan, idinokumento man ni Co an flora kan Bataan National Park, asin nakahimo nin katalogo na igwang 160 napapalain na mga ispisyi nin tinanom, na mahalaga sa paggiya sa mga lakdang sa reporestasyon kan 23,668 hektaryang parke na kinatatahawan kan Mount Natib.[7]
Pagkagadan asin legasiya
[baguhon | baguhon an source]Si Co, parakadlagan na si Sofronio Cortez, asin paraumang si Julius Borromeo nagtatrabaho sa sarong proyektong biyodibersidad sa iraraom kan Energy Development Corporation kan sinda gadanon sa sarong insidenteng kinababalihan nin syam na myembro kan 19th Infantry Battalion kan Armed Forces of the Philippines sa mga kadlagan nin Kananga, Leyte, kan Nobyembre 15, 2010.[8] Sya asin an grupo sinisiyasat an sarong kahoy kan magpuon an pagbadil, asin tulong bala an tuminama ki Co; na nagbunga nin pagkagadan sa laog nin 20 minutos. Sya 56 anyos kaidto.[9]
An mga myembro kan army unit naghingako na an grupo ni Co naipit purutukan sa tahaw kan saindang yunit asin kan New People's Army,[10][11] alagad an paghihingakong ini inangat nin dakol na nag-iimbestigang grupo, kaiba an Philippines National Police[12] asin kan Commission on Human Rights kan Pilipinas.[13] Nagsangat dangan nin mga kaso laban sa mga imbweltong suldados, asin an kaso yaon na sa presente sa mga korte.[14]
Durante kan saiyang bilar, si Co natawan kan bihirang onra na ilaag an saiyang kabaong sa atubangan kan sarong replika kan UP Oblation - an ikonikong simbolo kan Unibersidad kan Pilipinas.[4]
Susog sa saiyang mga kamawutan, an ikatulo kan saiyang abo isinabwag sa 16-hektaryang forest dynamics plot na saiyang itinugdok asin pigpagalan sa Palanan, Isabela, abot sa Kabukidan nin Sierra Madre.[15] Saro pang ikatulo an itinao sa UP Institute of Biology asin isinabwag sa irarom kan saro sa mga kahoy kan UP, tanganing isimbolo na si Co pirming kabtang kan unibersidad.[4] An huring ikatulo kan saiyang abo itinao sa saiyang pamilya.[4]
Kan Mayo 2, 2011, si Co postumang ginawadan nin National Academy of Science and Technology's Hugh Greenwood Environmental Award huli sa saiyang ambag sa pag-profile sa biodibersidad nin kadlagan.[16]
Publikasyon
[baguhon | baguhon an source]- Philippine Botanical fossil asin an Legasiya ni Leonardo L. Co: Nobyembre 19 asin 20, 2011, Tambounting Hall, National Museum of the Philippines
Susugan
[baguhon | baguhon an source]- ↑ 1.0 1.1 Barcelona, Julie. "About Leonard Co". Co's Digital Flora of the Philippines. Retrieved 2020-07-17.
- ↑ 2.0 2.1 "About Leonard Co". Philippineplants.org. Retrieved 2014-06-15.
- ↑ "'Once upon a time' book | Inquirer News". Newsinfo.inquirer.net. 2013-07-09. Retrieved 2014-06-15.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 "Global News - Breaking International News and Headlines | Inquirer.net". Archived from the original on November 23, 2010. Retrieved June 15, 2014.
- ↑ 5.0 5.1 Manuel Wempa (2011-11-17). "The passion of famed botanist Leonard Co – Bulatlat". Bulatlat.com. Retrieved 2016-03-07.
- ↑ 6.0 6.1 6.2 "A Glimpse of Paradise Lost". Archived from the original on September 28, 2012. Retrieved June 11, 2014.
- ↑ "List of Bataan flora another legacy left by Co | Inquirer News". Newsinfo.inquirer.net. 2012-02-18. Retrieved 2016-03-07.
- ↑ "Philippines' top botanist killed in crossfire". ABS-CBN News. 2016-03-03. Retrieved 2016-03-07.
- ↑ Ranada, Pia (November 14, 2014). "4 years on, no justice for slain botanist Leonard Co". Rappler. Retrieved 2020-07-17.
- ↑ "Scientists: Army's bullets killed top Filipino botanist Leonard Co | News | GMA News Online". Gmanetwork.com. 2010-12-08. Retrieved 2016-03-07.
- ↑ "No crossfire when botanist Leonard Co was shot, witness says | News | GMA News Online". Gmanetwork.com. 2010-11-18. Retrieved 2016-03-07.
- ↑ "Police say military liable for botanist's death - INQUIRER.net, Philippine News for Filipinos". Newsinfo.inquirer.net. 2011-02-22. Archived from the original on 2014-07-14. Retrieved 2014-06-15.
- ↑ "Soldiers liable for death of botanist Leonard Co". ABS-CBN News. 2016-03-03. Retrieved 2016-03-07.
- ↑ "Charges Filed in Connection with the Death of Botanist Leonardo Co :: Department of Justice - Republic of the Philippines :: Tel: (+632) 523 8481, (+632) 523 6826". Doj.gov.ph. Retrieved 2014-06-15
- ↑ "Sierra Madre trekkers chronicle tribute to Leonard Co on Facebook | SciTech | GMA News Online". Gmanetwork.com. Retrieved 2016-03-07.
- ↑ Valmero, Anna (2011-05-02). "Filipino botanist Leonard Co receives posthumous award". Yahoo!News Philippines. Archived from the original on 2011-05-07. Retrieved 2014-06-15.
Sarong saringsing an artikulong ini. Makakatabang ka sa Bikol Wikipedia sa pagparambong kaining pahina.