Lutung Kasarung
An Lutung Kasarung ( Ingles : The Lost Ape, The Stray Ape [1] ) sarong osipon kan mga Sundanese gikan sa Indonesya . Nakabugtak sa Pasir Batang Kingdom, ini nag-eestorya kan sarong mahiwason na lutung (sarong klase nin itom na unggoy) na nagtabang sa sarong magayon na prinsesa, si Purbasari Ayuwangi, kan an saiyang matuang tugang na babae nagprobar na agawon siya kan saiyang estado bilang koronadong prinsesa. An istorya gikan sa sarong lumang quatrain kan Sunda . [2]
An tema asin moral kan osipon kaagid kan osipon kan mga taga-Europa na " Beauty and the Beast " ( Indonesian : Si Cantik dan Si Buruk Rupa, Tagalog : Si Maganda at ang Halimaw ). [3] [ circular reference ] [4]
Mga pinagkukuanan
[baguhon | baguhon an source]Bago ini ibinugtak sa pormang nakasurat, an alamat na ini ipinasa sa paagi kan Pantun Sunda, sarong tradisyonal na oral na pagganap kan mga Sunda. [5] Ini kan huri isinurat kan mga parasurat na Sundano, sa parehong tataramon na Sundano asin Indones . [6]
Sumaryo
[baguhon | baguhon an source]Sa langit na inaapod na Svargaloka, igwa nin sarong guwapo asin makapangyarihan na diyos na an pangaran Batara Guruminda Kahyangan. Haros nagin na siyang pinakahalangkaw na diyos sa langit; alagad sa saiyang pag-orgulyo, sinuway niya si Batari Sunan Ambu, an pinakahalangkaw na inang diyosa sa mitolohiya kan Sunda. Bilang padusa, siya isinumpa asin pinalayas sa langit asin nagkatawo sa daga bilang sarong itom na lutung na unggoy, na sa hawak na ini siya kinondenar na mabuhay sagkod na siya makanuod nin kapakumbabaan asin makakua nin sinserong pagkamoot nin sarong babae.
Mientras tanto, sa daga, si Prabu Tapa Agung, an naggugurang na hade kan Pasir Batang, nagkaigwa nin duwang aking babae: si Purbararang asin si Purbasari. Si Purbasari maboot asin marahay an boot, mantang an saiyang matuang tugang na babae na si Purbararang maraot. Huli kaini, gusto kan hade na si Purbasari an magsalihid saiya kun siya magretiro na.
Pagdistiyero ni Purbasari
[baguhon | baguhon an source]Ikinaanggot kaini si Purbararang, an matuang aking babae. Kaiba an saiyang nobyo na si Indrajaya, nagduman siya sa sarong bruha asin hinagad saiya na mag-anting-anting asin posyon ki Purbasari. An bruha nag-andam nin sarong peligrosong lulur (tradisyonal na losyon sa hawak ) asin pigloko ni Purbararang si Purbasari na gamiton an losyon. An lulur nagwalat ki Purbasari na may rashes sa bilog niyang hawak. An helang na ini pighihiling na sarong sumpa gikan sa mga diyos, kaya si Purbasari pinalayas sa palasyo asin pinalayas na mag-erok sa sarong payag-payag sa kagurangan.
Sa kagubatan, an kaibahan sana ni Purbasari iyo an mga hayop. An saro kaini sarong itom na unggoy na an pangaran Lutung Kasarung, na iyo an isinumpa na diyos na si Guruminda, asin igwa nin mahiwason na kapangyarihan asin nakakataram sa mga tawo. Tanganing matabangan si Purbasari, dinara siya ni Lutung Kasarung sa sarong danaw asin sinabihan na magkarigos duman. Dangan nagkua siya nin sinom (mga hoben na dahon nin tamarind ) sa kahoy, itinao ini ki Purbasari, asin sinabihan siya na kuskuson an saiyang hawak kaini. Ini an mahika na nagpaomay sa kondisyon kan kublit na dara kan anting-anting kan bruha asin ibinalik an saiyang kagayunan.
Sarong aga, nagmata si Purbasari asin nabigla kan mahiling niya an saiyang sadiri sa sarong magayon na palasyo — ginibo ni Lutung Kasarung na sarong palasyo an saiyang hamak na payag. An bareta kan palasyo na mahiwason na naglataw sa kagurangan nakaakit nin mga tawo hale sa gabos na lugar. Kan maaraman ninda na sarong maboot, matinao, asin magayon na prinsesa an nag-eerok duman, kadakol an nagdanay, na nagmukna nin sarong buhay na bagong banwaan kun saen igwa nin kagurangan. An bareta kan bagong banwaan nakaabot sa Purbararang; kan madiskobre niya na an saiyang nguhod na tugang na babae an namamahala sa banwaan, naubos siya nin pag-imon.
Nagdesisyon si Purbararang na ibagsak si Purbasari sa paagi nin pagtao saiya nin mga imposibleng gibohon. Sarong aldaw, sarong toro na banteng an nag-amok asin nagpoon na magraot sa kabisera. Mayo nin tawo na nakapugol kaini mantang rinaraot kaini an plasa asin an merkado. Si Purbararang nagpadara nin sarong mensahero ki Purbarsari, na nagsusugo saiya na dakupon an nag-aarab-adab na toro. Napurisaw si Purbasari, alagad sinabihan siya ni Lutung Kasarung na kuanon an sarong kulot kan saiyang buhok asin ibugtak sa liog kan toro. Ginibo ini ni Purbarsari, asin an toro tulos na napaamo.
Dangan pinagbotan ni Purbararang si Purbasari na gumibo nin dam asin pamarahon an mga basang na Lubuk Sipatahunan, tanganing madakop niya an mga sira na yaon diyan. Si Lutung Kasarung giraray an nagligtas kan aldaw, na mahiwason na pinamara an mga basang daga. Mantang an mga tawo nagdadakop nin sira, sarong misteryosong guwapo na lalaki an nagtunga asin nagtao nin mga sira sa mga prinsesa. Si Purbararang nagustuhan kan guwapo na lalaki asin tulos na nalingawan an saiyang nobyo na si Indrajaya. An lalaki, na iyo si Lutung Kasarung temporaryong nagbago pabalik sa saiyang porma bilang Guruminda, itinao an saiyang sira ki Purbasari, dangan nawara. Ini orog sanang nagpainggit ki Purbararang sa saiyang tugang na babae.
Pagbalik ni Purbasari
[baguhon | baguhon an source]Human niini, gipatawag ni Purbararang si Purbasari sa palasyo sa kabiserang siyudad. Kan mag-abot si Purbasari, ipinabilanggo niya ini. Hinalat ni Lutung Kasarung an pag-uli ni Purbasari sa saiyang palasyo; alagad kan, pakalihis nin pirang aldaw, mayo nang bareta manongod saiya, si Lutung Kasarung naalarma. Sinalakay niya an palasyo tanganing iligtas si Purbasari sa pagkabihag. An duwa sainda nanompongan an saindang mga sadiri na napapalibutan nin mga bantay sa palasyo, na si Lutung maisog na nakikipaglaban tanganing protehiran si Purbasari. Sa tahaw kan maribok na laban, si Prabu Tapa Agung nagbalik sa palasyo hale sa ermita kun saen siya nag-eerok bilang sarong asetiko asin nadiskubre an saiyang mga aking babae na nakikipaglaban para sa trono.
Hinagad ni Purbararang ki Prabu Tapa Agung na pilion an prinsesa na may mas halabang buhok bilang saiyang kasalihid. Nag-oyon an hade na gibohon iyan; dangan, kan sinukol niya an buhok kan saiyang mga aking babae, nahiling niya na mas halaba an ki Purbasari.
Dai natakot, si Purbararang naggibo nin sarong bagong kahagadan ki Prabu Tapa Agung: na pilion niya bilang saiyang kasalihid an aking babae na igwa kan pinakamagayon na nobyo. Ini sarong kompetisyon na siya kumpiyansa na kaya niyang manggana nin huli ta igwa siya kan guwapo na si Indrajaya asin si Purbasari mayo nin lalaking masuporta saiya — sarong pangit na itom na unggoy sana. Alagad, nahiling ni Purbasari an lampas pa sa itsura ni Lutung Kasarung asin namidbid niya an saiyang marhay na puso, kaimbodan, asin debosyon saiya. Nag-abot siya saiya asin pinili siya bilang saiyang nobyo. An mga tawo tinuya an saiyang desisyon; alagad kan oras na idto, nabari an sumpa poon kan sa katapustapusi nakua niya an sinserong pagkamoot ni Purbasari, asin si Lutung Kasarung nagbalik sa saiyang porma bilang Guruminda. Nin huli ta mas guwapo siya ki Indrajaya, pinili ni Prabu Tapa Agung si Purbasari na magin saiyang kasalihid. Sa sarong huring paghihingoa, hinagad ni Purbararang ki Indrajaya na labanan si Guruminda sa sarong pencak silat martial art combat. An laban marikas na nadaog kan poderosong Guruminda.
Si Purbasari maboot na pinatawad si Pubararang asin Indrajaya sa gabos nindang sala asin tinugutan sindang magdanay sa palasyo. Siya asin si Guruminda nagpakasal asin namuhay na maogma sagkod pa man. [7] [8] [9] [10]
Mga Pag-adaptar
[baguhon | baguhon an source]
Ini enot na dinara sa publiko kan 1921 kan rehente kan Bandung na si RA Wiranatakusumah sa porma nin gending karesmen; sarong drama gamit an tradisyonal na musika. Pakalihis nin limang taon, an NV Java Film Company nagprodusir nin sarong silent film, na may titulong Loetoeng Kasaroeng, an pinakaenot na pelikula sa nasyon. [11] Ginibo ini kan panahon nin kolonyal na mga Olandes, sa irarom kan direksyon ni L. Heuveldorp. [12] Pig-film ini sa Bandung kan 1926 asin pinaluwas duman kan NV Java Film Company. [13] Ini nagtugtog poon 31 Disyembre 1926 sagkod 6 Enero 1927 sa Elite asin Oriental Bioscoop (Majestic) na mga teatro.
Sarong bersyon kan alamat an isinurat sa Indones kan artistang Olandes na si Tilly Dalton kan 1950. [14] Sarong kopya kan libro an idinonar sa KITLV sa Leiden, Holland. [15]
An osipon ni Lutung Kasarung parati na pig-adaptar sa pag-awit nin sandiwara, sarong tradisyonal na dramang Sundanese, arog kan saro na pig-awit ni Miss Tjitjih Sundanese sandiwara drama troupe. [16] An istorya parating minalataw sa mga librong istorya nin mga kaakian asin komiks sa Indonesya, asin an adaptasyon kaini parating minalataw sa mga sinetron sa TV kan Indonesya.
An Lutung Kasarung Musical pig-ensayo sa mga teatrong Indones sa Bandung (2011) asin Jakarta (2012) sa Teater Jakarta, Taman Ismail Marzuki . An musikal nagpepresentar nin sarong modernong pasundayag na pinagsasaro an mga genre nin bayle, drama, asin musika na minapoon sa tradisyonal sagkod sa pop, rock, dangdut, asin tradisyonal na musikang may kwerdas asin perkusyon na Sundanese.
Hilingon man
[baguhon | baguhon an source]Toltolan
[baguhon | baguhon an source]- ↑ Focus on Indonesia. Information Division, Embassy of Indonesia. 1978. p. 27.
- ↑ Indah Setiawati (May 20, 2012). "Sundanese tale of divine ape hits theater". The Jakarta Post. Archived from the original on 21 March 2013. Retrieved 9 July 2012.
- ↑ id:Si Cantik dan Si Buruk Rupa
- ↑ tl:Beauty and the Beast
- ↑ Eringa, F. S. (1949). Loetoeng kasaroeng: een mythologisch verhaal uit West-Jawa. Verhanddelingen va heit KITL, Leiden.
- ↑ Noorduyn, J. (2006). Three Old Sundanese poems. KITLV Press.
- ↑ Knappert, Jan (1977). Myths and Legends of Indonesia. Heinemann Educational Books (Asia). pp. 88–98.
- ↑ Focus on Indonesia. Information Division, Embassy of Indonesia. 1978. p. 27.
- ↑ Knappert, Jan, ed. (1992). Pacific mythology: an encyclopedia of myth and legend. Hammersmith, London: Aquarian/Thorsons. pp. 17, 102, 170–171.
- ↑ "IV. Lutung Kasarung". Asian Mythologies. Chicago: University of Chicago Press. 1993. p. 187.
- ↑ "Loetoeng Kasaroeng". Complete Index to World Film. Retrieved 2010-01-07.
- ↑ "Loetoeng Kasaroeng". Complete Index to World Film. Retrieved 2010-01-07.
- ↑ Sembiring, Dalih. "Saving Indonesian Cinema Treasures". Error in webarchive template: Check
|url=value. Empty. Jakarta Globe. 2009-08-26. Retrieved 2010-01-07. - ↑ "Lutung Kasarung". WorldCat, accessed through University of Maryland University Libraries. Retrieved 2010-01-04.
- ↑ "TILLY DALTON, ILLUS. Lutung Kasarung". www.antiqbook.com. Archived from the original on 30 June 2008.
- ↑ Galeri Indonesia Kaya, Jakarta (2020-10-22). "Lutung Kasarung oleh Kelompok Sandiwara Miss Tjitjih Bersama Citra Kirana, Sabtu 21 Juli 2018 Pukul 15.00". Indonesia Kaya (in Indonesian). Retrieved 2023-11-12.
