Mga diyalektong Hokuriku
| Hokuriku na Hapon | |
|---|---|
| Subo sa | Hapon |
| Rehiyon | Hokuriku |
Haponiko
| |
| Mga kodigo nin tataramon | |
| ISO 639-3 | – |
| Glotologo | hoku1242 |
 diyalektong Hokuriku | |
An diyalektong Hokuriku (北陸方言, Hokuriku hōgen) sarong pugro nin diyalektong Hapon na pigtataram sa rehiyon nin Hokuriku, binibilog kan amihanan na Prepektura nin Fukui, Prepektura nin Ishikawa, Prepektura nin Toyama, asin Isla nin Sado sa Prepektura nin Niigata. [1] An diyalektong Kadagaan na Niigata pigklasipikar sa diyalektong Tōkai-Tōsan asin diyalektong Tōhoku asin an diyalektong habagatan na Fukui pigklasipikar sa diyalektong Kansai.
Mga diyalekto
[baguhon | baguhon an source]- Diyalekto nin Kaga (sa habagatan na Prepektura nin Ishikawa, dating midbid bilang Probinsya nin Kaga)
- Diyalektong Kanazawa (Kanazawa)
- Diyalekto nin Noto (sa amihanan na Prepektura nin Ishikawa, na midbid kaidto bilang Probinsya nin Noto)
- Diyalekto nin Toyama o diyalektong Etchū (Prepektura nin Toyama, dati midbid bilang Probinsya nin Etchū)
- Diyalekto nin Fukui (sa amihanan kan Prepektura nin Fukui, dati midbid bilang Probinsya nin Echizen apwera sa Tsuruga)
- Diyalekto nin Sado (Isla nin Sado, Prepektura nin Niigata)
Palatanugan
[baguhon | baguhon an source]Sa diyalektong Hokuriku, an mga patanog sa katapusan kan mga pangngaran na monomoraiko parateng naghahaloy siring man an diyalektong Kansai, mantang an pagbawas nin patanog parateng nangyayari siring man sa Subangan na Hapon kabali an Panusugan na Hapon.
An nagkapirang tampok na ponetiko harani sa diyalektong Tōhoku. An mga halangkaw na patanog na "i" asin "u" kun minsan sinasayod sa katahawan na patanog. An "shi" asin "su", "chi" asin "tsu", "ji" asin "zu" nariribong sa mga diyalektong Sado, Toyama, Noto. An "i" asin "e" nariribong man sa diyalektong Toyama asin Noto.
Sa rehiyon nin Hokuriku, manlaen-laen na tono an madadangog. An mga klase nin tipo nin tono kan Kyoto-Osaka nadadangog sa Sado, Toyama asin subangan na Fukui arog kan Katsuyama asin Ōno. Sa Izumi, pinakasirangan na baryo kan Fukui, nadadangog an aksentong arog kan Tokyo. Sa sentral na Fukui arog kan syudad nin Fukui asin Echizen, sarong monotonong aksento an nadadangog - mayo nin pagkakaiba sa pag'oltan kan mga taga na nakasusog sa aksentong tono. Sa Noto, an mga klase nin tipo na Kyoto-Osaka, monotonong aksento asin tipo nin aksento kan Tokyo an nadadangog sa lambang dolohan. Sa Kaga asin parte kan Fukui, sarong intermediya na aksento sa pag-ultanan kan klaseng Tokyo asin klaseng Kyoto-Osaka an nadadangog.
Apwera sa diyalektong Sado, an intonasyon sa pag-ontok kan yugto parateng nag-aalon-alon.
Tugmadila
[baguhon | baguhon an source]Dakul na mga tampok na gramatika an komun sa ibang mga diyalektong Sulnopan na Hapon asin hilingon an mga diyalektong Hapon#Subangan asin Sulnopan na Hapon. An mga espesyal na tampok kan diyalektong Hokuriku iyo an minasunod:
- Sa Toyama asin Ishikawa, an nominalisasyon asin partikulo nin hapot na no sinalidahan nin ga.
- Apwera sa Sado, an interogatibong partikulo na ke ginagamit siring man sa ka.
- Apwera sa Sado, an partikulo na pang-huring pangulayan na ma idinudugang sa mga pangulayan na imperatibo.
- Sa Sado, Toyama asin Noto, ginagamit an emphatic sentence-final particle na cha.
Mga pagkakalain sa rehiyon
[baguhon | baguhon an source]Fukui
[baguhon | baguhon an source]An mga diyalekto kan Prepektura nin Fukui iyo an Diyalektong Fukui (福井弁, Fukui-ben) na pigtataram sa amihanan na parte, asin an Diyalektong Wakasa (若狭弁, Wakasa-ben) pigtataram sa habagatan na parte. Nin huli ta an Fukui harani sa Kansai sa habagatan, an Wakasa-ben nakakaagid na marhay sa Kansai-ben, mantang an Fukui-ben nagpapahiling nin mga pagbabago sa pagpronunsiar kan mga tanog kan mga taga tanganing magin mas kombenyente an pagsayod.
| Diyalektong Fukui | Panusugan na Hapon | Boot sabihon sa Bikol Sentral (magaspang na pagpalis) |
|---|---|---|
| ほやほや (hoyahoya) | はい (hai) or そうですよ
(soodesuyo) |
"Iyo," o "Totoo iyan." |
| つるつるいっぱい (tsurutsuruippai) | ginagamit kun an sarong tasa pano nang gayo, haros mag-awas | |
| もつけねー (motsukenee) | ざんねん（ですね）(zannen) (desune) | "Maraot iyan." |
| てきねー (tekinee) | きぶんがわるい (kibungawarui) | "Bakong marhay an pagmati ko." |
| ぎょうさん (gyoosan) | たくさん (takusan) | [Ka]dakol |
| おおきに (ookini) | ありがとう (arigatoo) | "[Dios] mabalos." |
| きんの (kinno) | きのう
(kinoo) |
ka[n]suudma |
| ものごい (monogoi) or えらい (erai) | つらい (tsurai) | makulog |
| ねまる (nemaru) | すわる (suwaru) | tukaw |
| おぞい (ozoi) | ふるい (furui) o よくない (yokunai) | luma, o bakong marhay |
| じゃみじゃみ (jamijami) | すなあらし (sunaarashi) | Istatikong TV (onomatopoeia) |
| てなわん (tenawan) | いじわるい (ijiwarui) or やんちゃな (yanchana) | masungit o malisyoso |
| えん (en) | いない (inai) | bako (mga tawo o hayop sana) |
| もたもた (motamota) | ぐずぐず (guzuguzu) | luhay-luhay or luway-luway |
| よさり (yosari) | よる (yoru) | banggi |
| なげる (nageru) | すてる (suteru) | iapon |
| おとましい (otomashii) | もったいない (mottainai) | sayang |
Ishikawa
[baguhon | baguhon an source]An mga diyalekto kan Prepektura nin Ishikawa iyo an diyalektong Kaga (加賀弁, Kaga-ben), na pigtataram sa subangan na parte, asin an diyalektong Noto (能登弁, Noto-ben), na pigtataram sa amihanan na parte. An Kaga-ben igwa nin diyalektong Kanazawa (金沢弁, Kanazawa-ben) na pigtataram sa Kanazawa asin an diyalektong Shiramine (白峰弁, Shiramine-ben), iyo man an diyalektong Gige (ジゲ弁, Gige-ben) an pigtataram sa Shiramine, sarong baryo sa pamitisan kan Bukid Haku. An Kanazawa sarong kapitolyo kan Ishikawa, kaya an Kanazawa-ben sarong maimpluwensyang diyalekto.
An pinakabantog na prase sa Kanazawa-ben iyo an malumoy na imperatibong suffix na -masshi (～まっし), na an boot sabihon -nasai (～なさい) sa panusugan na Hapon. An praseng ini parating ginagamit sa mga pandakop na mga prase para sa mga sungko kan Kanazawa, halimbawa, Kimasshi Kanazawa! (来まっし、金沢! Madya sa Kanazawa!).
Dai pa sana na nahahaloy na mga gibo sa Kanazawa-ben
- Savage, Colin (2009). 金沢弁の本 - The Dialect of Kanazawa. London (UK) and Los Angeles (USA): Lulu Publishing Inc.
Toyama
[baguhon | baguhon an source]Inaapod an diyalekto kan Toyama na diyalektong Toyama (富山弁, Toyama-ben) o diyalektong Etchu (越中弁, Etchu-ben) asin binibilog kan Sulnopan (Gosei, 吾西), Sirangan (Gotō, 吾東) asin Gokayama.
Imbes na an kolokyal na shitte iru ka? (知っているか？ Aram mo daw?), an mga parataram kan Toyama-ben mahapot, shittokke? (知っとっけ？). Kun ipinapahayag na an sarong bagay sala, imbes na sabihon an panusugan na prase na iie (いいえ), an mga paragamit kan diyalekto masabi nin naan (なあん), na may nag-iitaas na tono.
An ibang mga pagkakaiba sa rehiyon kabali an mga taga na arog kan kitokito (キトキト sariwa o masiram) asin ikiiki (イキイキ mahigos o energetic).
Lain pang mga tampok : "kore" (これ "ini")/"ka" o "ko", "sore" (それ "iyan")/"sa" o "so".
An mga parataram nin Toyama-ben minsan nagbubugtak nin "ze" imbes na "ne" sa katapusan kan pangulayan.
Mga toltolan
[baguhon | baguhon an source]- ↑ Onishi, Takuichiro (2017-12-04). "Dialects of Japanese". In Boberg, Charles; Nerbonne, John; Watt, Dominic. The Handbook of Dialectology (in English) (1 ed.). Wiley. pp. 559–570. doi:10.1002/9781118827628.ch35. ISBN 978-1-118-82755-0. Retrieved 2023-05-17.
Mga panluwas na takod
[baguhon | baguhon an source]- Modern Fukui dialect Course[permanent dead link]
- Let's all use Kanazawa speech (in Japanese)
- Verb Inflection in Classical Gokayama Dialect Archived 2022-08-02 at the Wayback Machine., KUROKI Kunihiko (2013)
- The Dialect of Kanazawa, Colin Savage (2009) (Lulu Publishing)
- Pages using duplicate arguments in template calls
- Mga diyalekto kan mga tataramon na igwang kodigong ISO 639-3
- Mga tataramon na igwang kodigong ISO 639-3 alagad igwang kodigong Glotologo
- Dialect articles with speakers set to 'unknown'
- Articles containing Japanese-language text
- Mga artikulo na igwang gadan na panluwas na takod (August 2025)
- Articles with Japanese-language sources (ja)
- Mga diyalektong Hapon
- Kultura sa Prepektura nin Fukui
- Kultura sa Prepektura nin Ishikawa
- Prepektura nin Toyama
- Kultura sa Prepektura nin Niigata