Mga tataramon na Cenderawasih

Dai ini ikaribong sa Mga tataramon na Subangan na Sola nin Cenderawasih.

Sola nin Cenderawasih
Nukleyar na Sola nin Cenderawasih, Sulnopan na Bagong Guinea
Heograpikong Distribusyon	Sola nin Cenderawasih, Sulnopan na Bagong Guinea, Indonesya
Pag-uuring panlinguwistiko	Austronesyo Malayo-Polinesyo Katahawan–Subangan na Malayo-Polinesyo Subangan na Malayo-Polinesyo Habagatan na Halmahera–Sulnopan na Bagong Guinea Sola nin Cenderawasih
Protong Tataramon	Proto-Cenderawasih Bay
Mga subdibisyon	Biakiko Yapen Habagatan-sulnopan
Glottolog	cend1238

An mga tataramon na Cenderawasih, na midbid man sa apod na mga tataramon na Nukleyar na Sola nin Cenderawasih asin haros kapareho kan mga tataramon kan Sulnopan na Bagong Guinea, sarong sanga kan mga tataramon na Austronesyo kan Indonesya, na manunumpungan sa mga isla asin baybayon kan Cenderawasih Bay sa mga probinsya kan Sulnopan na Papua, Katahawan na Papua asin Papua.

Kadaklan kan mga tataramon nabibisto sana gikan sa halipot na mga listahan nin mga tataramon, alagad an Biak, Wamesa, asin Wooi medyo napatotoohan.

Morpolohiya sa kasaysayan

Mga pagsasapakarhay-giraray kan mga marker nin subheto asin dai nababago na mga marker nin pagsasadiri para sa mga proto-tataramon kan Sola nin Cenderawasih susog ki Kamholz (2015). Mangnoha na V = vocalic conjugation, C = consonant conjugation:

Proto-Sola nim Cenderawasih:

1sg.	*y- (V), *ya- (C)	1pl.	*t- (incl.), *am- (excl.)
2sg.	*aw- (V), *-u- (C)	2pl.	*m-
3sg.	*dy- (V), *-i- (C)	3pl.	*si-

1sg.	*-ku?	1pl.	*ta-? (incl.), *-mi? (excl.)
2sg.	*-mu	2pl.	*-mu?
3sg.	*-∅?	3pl.	*si-

Proto-Biakiko:

1sg.	*y- (V), *ya- (C)	1pl.	*t-, *to- (incl.), *nd-, *ndo- (excl.)
2sg.	*w- (V), *wa-, *-w- (C)	2pl.	*mt-, *mto-
3sg.	*d- (V), *i-, *-y- (C)	3pl.	*s-, *si- (anim.), *n-, *na- (inanim.)

1sg.	*-na, *-ri	1pl.	*to-...-sna (incl.), *nto-...-sna (excl.)
2sg.	*-mi, *-mri	2pl.	*mto-...-sna
3sg.	*-na, *-ri	3pl.	*si-...-sna

Proto-Habagatan-sulnopan na Sola nin Cenderawasih:

1sg.	*j-?, *i- (C)	1pl.	*t- (incl.), *am- (excl.)
2sg.	*aw- (V), *a-u- (C)	2pl.	*am-u-
3sg.	*dy- (V), *i-i- (C)	3pl.	*ih-i-

1sg.	?	1pl.	*t-? (incl.), *-mi? (excl.)
2sg.	?	2pl.	*-mu?
3sg.	?	3pl.	*si-

Proto-Yaur-Yerisiam:

1sg.	*j- (V), *i- (C)	1pl.	*k- (incl.), *m- (excl.)
2sg.	*agw- (V), *a-u- (C)	2pl.	*am-u-
3sg.	*dy- (V), *i-i- (C)	3pl.	*ih-i-

1sg.	?	1pl.	*k- (incl.), *m- (excl.)
2sg.	*a-	2pl.	*am-?
3sg.	?	3pl.	*h-

Mga tataramon

Gikan ki Kamholz (2024):

• Nukleyar na Sola nin Cenderawasih
  • Biakiko
    • Biak (Numfor)
    • Dusner
    • Meoswar
    • Roon
  • Yapen (urog pang hilingon)
  • Habagatan-sulnopan na Sola nin Cenderawasih
    • Umar
    • Yaur-Yerisiam
      • Yaur
      • Yerisiam

Mga leksikal na pagpapakarhay-giraray

An Proto-Biakiko, an ginikanan kan mga tataramon na Biakiko, pigpakarahay-giraray ni Rich (2020).

Dugang na pagbasa

• Kamholz, David (2015). The reconstruction of Proto-SHWNG morphology
• Rich, Ellora (2020). Comparative Reconstruction of Proto-Biakic Phonology
• Kamhold, David (2024). "Historical linguistics of the South Halmahera–West New Guinea subgroup". In Alexander Adelaar; Antoinette Schapper. The Oxford Guide to the Malayo-Polynesian Languages of Southeast Asia. Oxford University Press. pp. 181–187. doi:10.1093/oso/9780198807353.003.0012.