Subi-subi
An Subi-subi [1] o subi-subi[2] (Ingles, epilepsy) sarong grupo ini nin dai-nakakaulakit na neurolohikal na kakundian na nakikita sa balik-balik asin abot-abot na epileptikong pagtatakig.[3] An epileptikong pagtatakig o pagkibig-kibig iyo an manipestasyon klinikal nin abnormal, labi-labi, asin sinkronisadong discharge elektrikal sa may neuron.[4] An duwa o sobra pa na pananakig na daing karason-rason nagpapatunay nin subi-subi.[5] An pag'atake nin maski sarong pagtatakig pwedeng makonsiderar na sintoma na nin subi-subi ayog sa pakahulogan kan International League Against Epilepsy).[3] An epileptikong pagtatakig pwedeng madalian sana na dai ngani marisa o pwedeng halawig asin makusog na pagtatakig huli sa abnormal na aktibidad elektrikal sa hutok.[4] An mga episodyong ini pwedeng magresulta sa mga pagkaunong sa hawak, na direkta arog kan pagkabari nin tu'lang, o magresulta sa aksidente.[4] Sa epelipsiya, an pananakig may tendensyang magliwat na daing marisang kawsa.[5] An pananakig o pagkibig-kibig na bunga halimbawa nin pagkahilo sa nakakan na kun anong maraot dai man masabing subi-subi.[6] Mga tawong may subi-subi pwedeng matrato sa iba-ibang paghuna sa iba-ibang lugar kan kinaban ta ini naresulta sa social stigma ta orog na nakakaalarma an mga sintomas kaini.[5]
An sa irarom na mekanismo sa mga epileptikong pananakig iyo an pangana' asin abnormal na neuronal na aktibidad sa cortex kan hutok,[6] na ini namamasdan sa electroencephalogram (EEG) nin sarong indibidwal. An rason kun ano ta ini nangyayaring epilepsya dai pa maaraman (cryptogenic);[4] dawa totoo an ibang kaso huli sa pagkaigwang brain injury, stroke, brain tumor, impeksyon sa hutok o mgs kakundian sa pagkanimundag huli sa prosesong inapod na epileptogenesis.[4][7][8] Midbid bilang genetic mutations, an mga siring may koneksyon sa subi-subi.[9][10] An diagnosis imbwelto an pagpagilid kan ibang kondisyon na pwedeng magkawsa nin nakakaagid na sintomas, arog kan pagkawarang malay, asin an pagdedeterminar kun igwang ibang posibleng kawsa arog kan pagbutas sa alkohol o problema sa electrolyte.[9] Ini pwede magibo sa paagi nin imaging kan hutok asin pagtesting kan dugo.[9] An epilepsya pwedeng mapatotoanan paagi nin EEG, alagad normal na basa dai man na gayong syerto mayo an kondisyn na ini sa hawak.[9]
An subi-subi na nangyayari resulta kan ibang mga isyu pwedeng malikayan o mabangga.[4] An mga pananakig nakokontrolan paagi sa medikasyon mga 69% kan mga kaso;[11] Mga bakong mahal na bulong panlaban sa pananakig dakul sana.[4] Duman sa mga pananakig na dai naresponde sa pagbulong; surgery, neurostimulation o dietary changes pwedeng ikonsiderar.[12][13] Bako man gabos na subi-subi nalawig nin buhay, asin dakul na may helang kaini nararahay na naabot sa punto dai na kaipohan an pagbulong.[4]
Ibang apod
[baguhon | baguhon an source]An subi-subi inaapod pa man sa Bikol na lulu'ngaw asin an tawong epileptiko, sarong tawong lulu'ngawon[14][15]
Toltolan
[baguhon | baguhon an source]- ↑ subi-subi. Adrados, Jerry Escoto. Daratangan Na Olay. Common Language of the Bikolnon. Other Option Promotions. Tabaco City. 2012. p. 349. ISBN 978-971-95468-0-1
- ↑ subi-subi. Mintz, Malcolm W. Bikol Dictionary. Volume II. Bikol-English Dictionary. Uniprint. Perth, Western Australia. 2004. p. 891 ISBN 0 9580383 5 X
- ↑ 3.0 3.1 "ILAE official report: a practical clinical definition of epilepsy". Epilepsia 55 (4): 475–482. April 2014. doi:. PMID 24730690.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 Error sa pag-cite: Imbalidong
<ref>tatak; mayong teksto na ipinagtao para sa reperensiya na pinagngaranan naWHO2016 - ↑ 5.0 5.1 5.2 "Epilepsy". World Health Organization (in English). Retrieved 1 April 2023.
- ↑ 6.0 6.1 "Epileptic seizures and epilepsy: definitions proposed by the International League Against Epilepsy (ILAE) and the International Bureau for Epilepsy (IBE)". Epilepsia 46 (4): 470–472. April 2005. doi:. PMID 15816939.
- ↑ Error sa pag-cite: Imbalidong
<ref>tatak; mayong teksto na ipinagtao para sa reperensiya na pinagngaranan naHam2010 - ↑ Error sa pag-cite: Imbalidong
<ref>tatak; mayong teksto na ipinagtao para sa reperensiya na pinagngaranan naGol2013 - ↑ 9.0 9.1 9.2 9.3 Longo DL (2012). "369 Seizures and Epilepsy". Harrison's principles of internal medicine (18th ed.). McGraw-Hill. p. 3258. ISBN 978-0-07-174887-2.
- ↑ "Genetics of epilepsy". Seminars in Neurology 31 (5): 506–518. November 2011. doi:. PMID 22266888.
- ↑ "Shortcomings in the current treatment of epilepsy". Expert Review of Neurotherapeutics 12 (12): 1419–1427. December 2012. doi:. PMID 23237349.
- ↑ "Neurostimulation in the treatment of epilepsy". Experimental Neurology 244: 87–95. June 2013. doi:. PMID 23583414.
- ↑ "Ketogenic diets for drug-resistant epilepsy". The Cochrane Database of Systematic Reviews 2020 (6): CD001903. June 2020. doi:. PMID 32588435.
- ↑ lulu'ngaw. Mintz, Malcolm W. Bikol Dictionary. Volume I. English-Bikol Dictionary. Uniprint. Perth, Western Australia. 2004. p. 174 ISBN 0 9580383 5 X<. Kinua 2025-03-14,
- ↑ lolo'ngaw. Obias, Jose Fernando P. English-Standard Bikol Vocabulary. Gold Print Publishing House. City of Naga. Philippines. 2019. p. 130. ISBN 978-621-96163-0-0. Kinua 2025-03-14.