Tataramon na Maba
(Nakatukdo hali sa Tataramon na Maba (Tsad))
- Manunungod an artikulong ini sa tataramon na Nilo-Saharano. Para sa tataramon na Austronesyo, hilingon an tataramon na Maba (Indonesya).
| Maba | |
|---|---|
| buraa mabaŋ بُرَا مَبَݝ | |
| Subo sa | Tsad[1] |
| Rehiyon | Ouaddaï, Wadi Fira |
| Subong | Maba |
Subong na mga parataram | 570,000 (2019)e27 |
| Mga Diyalekto |
|
| Iskriturang Arabiko Latin | |
| Mga kodigo nin tataramon | |
| ISO 639-3 | mde |
| Glotologo | maba1277 |
An Maba (Maban, Mabang, o Bura Mabang) sarong tataramon na Nilo-Sahara kan sangang Maban na pigtataram sa Tsad asin Sudan. Nababanga ini sa nagkapirang diyalekto, asin nagseserbing lokal na tataramon na komersyo. An Maba harani sa tataramon na Masalit.[2] Kadaklan sa mga parataram nin Maba nag-iirok sa Tsad na may 542,000 na parataram poon kan 2019. Kan 2022 igwa nin 28,000 na parataram sa Sudan kun sain an tataramon midbid bilang Sulaihab .[1]
Palatanugan
[baguhon | baguhon an source]Mga patanog
[baguhon | baguhon an source]| Front | Central | Back | |
|---|---|---|---|
| Close | i iː | u uː | |
| Open-mid | ɛ ɛː | ɔ ɔː | |
| Open | a aː |
- /ɛ, ɛː/ asin /ɔ, ɔː/ pwedeng marealisar bilang mas harani [e, eː] asin [o, oː], kun makukua sa bukas na posisyon nin silaba.
- An mga patanog pwede man na marginal na marealisar bilang nasal kun nasa mga nasal na kapalibutan.
Mga katanog
[baguhon | baguhon an source]| Labial | Alveolar | Retroflex | Palatal | Velar | Glottal | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nasal | m | n | ɲ | ŋ | |||
| Stop | voiceless | (p) | t | (ʈ) | c | k | |
| voiced | b | d | (ɖ) | ɟ | g | ||
| prenasal | ᵐb | ⁿd | (ᶯɖ) | ᶮɟ | ᵑɡ | ||
| Fricative | voiceless | f | s | ʃ | (h) | ||
| voiced | (z) | ||||||
| Rhotic | ɾ | ||||||
| Lateral | l | ||||||
| Approximant | j | w | |||||
- An mga tanog na pag-untok /b, t, k/ nadadangog bilang dai pa naluwas [p̚, t̚, k̚] kun nasa huring posisyon kan tataramon.
- An mga tanog na [p, h] kadaklan nadadangog huli sa mga tataramon na inutang. An [z] kadaklan man hale sa mga tataramon na Arabiko, alagad pwede man na mangyari sa nagkapirang katutubong tataramon.
- /t, d, ⁿd/ kun naiinot sa sarong tap /ɾ/, dangan nadadangog bilang retroflex [ʈ, ɖ, ᶯɖ].
An * /ɾ/ pwede man madangog bilang sarong trill [r] sa libreng pagkakaiba-iba.[3]
Pabiabahan
[baguhon | baguhon an source]An tataramon na Maba pigsusurat gamit an Latin asin Arabiko Alpabetong Tsad.
| A a | B b | C c | Ch ch | D d | Dr dr | E e (Ɛ ɛ) | F f | G g | H h | I i | J j | K k | Kh kh | L l | M m | Mb mb |
| [[[|a]]] | [[[|b]]] | [[[|c]]] | [[[|ʃ]]] | [[[|d]]] | [[[|ɖ]]] | [[[|ɛ]]] | [[[|f]]] | [[[|g]]] | [[[|h]]] | [[[|i]]] | [[[|ɟ]]] | [[[|k]]] | [[[|x]]] | [[[|l]]] | [[[|m]]] | [[[|ᵐb]]] |
| N n | N̰ n̰ | Nd nd | Ndr ndr | Nj nj | Ŋ ŋ | Ng ng | O o (Ɔ ɔ) | Pp | R r | S s | T t | Tr tr | U u | W w | Y y | Z z |
| [[[|n]]] | [[[|ɲ]]] | [[[|ⁿd]]] | [[[|ᶯɖ]]] | [[[|ᶮɟ]]] | [[[|ŋ]]] | [[[|ᵑɡ]]] | [[[|ɔ]]] | [[[|p]]] | [[[|ɾ]]] ([[[|r]]]) | [[[|s]]] | [[[|t]]] | [[[|ʈ]]] | [[[|u]]] | [[[|w]]] | [[[|j]]] | [[[|z]]] |
| Arabic (Latin) [IPA] |
أ إ ( - ) [[[|∅]]]/[[[|ʔ]]] |
ب (B b) [[[|b]]] |
پ (P p) [[[|p]]] |
ت (T t) [[[|t]]] |
ث (T t) [[[|t]]] |
ج (J j) [[[|ɟ]]] |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Arabic (Latin) [IPA] |
ڃ (Nj nj) [[[|ᶮɟ]]] |
چ (C c) [[[|c]]] |
ح (H h) [[[|h]]] |
خ (Kh kh) [[[|x]]] |
د (D d) [[[|d]]] |
ڊ (Nd nd) [[[|ⁿd]]] |
| Arabic (Latin) [IPA] |
ذ (S s) [[[|s]]] |
ر (R r) [[[|ɾ]]] ([[[|r]]]) |
ڔ (Dr dr) [[[|ɖ]]] |
ز (Z z) [[[|z]]] |
ڗ (Tr tr) [[[|ʈ]]] |
ژ (Ndr Ndr) [[[|ᶯɖ]]] |
| Arabic (Latin) [IPA] |
س (S s) [[[|s]]] |
ش (Ch ch) [[[|ʃ]]] |
ص (S s) [[[|s]]] |
ض (D d) [[[|d]]] |
ط (T t) [[[|t]]] |
ظ (Z z) [[[|z]]] |
| Arabic (Latin) [IPA] |
ع ( - ) [[[|ʔ]]] |
غ (Kh kh) [[[|x]]] |
ݝ (Ŋ ŋ) [[[|ŋ]]] |
ڠ (Ng ng) [[[|ᵑɡ]]] |
ف (F f) [[[|f]]] |
ق (G g) [[[|g]]] |
| Arabic (Latin) [IPA] |
ك (K k) [[[|k]]] |
ل (L l) [[[|l]]] |
م (M m) [[[|m]]] |
ݦ (Mb mb) [[[|ᵐb]]] |
ن (N n) [[[|n]]] |
ݧ (N̰ n̰) [[[|ɲ]]] |
| Arabic (Latin) [IPA] |
ه (H h) [[[|h]]] |
و (W w) [[[|w]]] |
ؤ ( - ) [[[|ʔ]]] |
ي (Y y) [[[|j]]] |
ئ ( - ) [[[|ʔ]]] |
| A | E (Ɛ) | I | O (Ɔ) | U |
|---|---|---|---|---|
| أَ | أٚ | إِ | أٛ | أُ |
| Aa | Ee (Ɛɛ) | Ii | Oo (Ɔɔ) | Uu |
| آ | أٚيـ | إِيـ | أٛو | أُو |
| a | e (ɛ) | i | o (ɔ) | u | ∅ |
|---|---|---|---|---|---|
| ◌َ | ◌ٚ | ◌ِ | ◌ٛ | ◌ُ | ◌ْ |
| aa | ee (ɛɛ) | ii | oo (ɔɔ) | uu | |
| ◌َا / ـَا | ◌ٚيـ / ـٚيـ ◌ٚي / ـٚي |
◌ِيـ / ـِيـ ◌ِي / ـِي |
ٛ◌و / ـٛو | ◌ُو / ـُو |
Mga toltolan
[baguhon | baguhon an source]- ↑ 1.0 1.1 Error sa pag-cite: Imbalidong
<ref>tatak; mayong teksto na ipinagtao para sa reperensiya na pinagngaranan nae27 - ↑ "Maba". Ethnologue. Retrieved 8 March 2024.
- ↑ Weiss, Doris (2009). Phonologie et morphosyntaxe du Maba. Université Lumière - Lyon II.
- ↑ Maass, Antje; Mahamat, Abdoulaye Issaakha; Ali, Ousman Timsa; Adam, Duudeen Ali (2017). Buraa mabaŋnu jiŋ ger mirni! (Kitab 1) (in Maba) (3 ed.). N’Djaména: SIL Tchad. Unknown parameter
|orig-date=ignored (help) (PDF Archived 2024-04-18 at the Wayback Machine. dead link) - ↑ Oumar, Alkassim; Hicham, Fathimat Al-Zahra; Dahab, Abdoulaye Ali; Ali, Ousman Timsa; Zürcher, Evodie; Weiss, Doris (2007). بُرَا مَبَݝْنُ، جِݝ قٚر مِرْنِ! (كِتَب ١) (Buraa mabaŋnu jiŋ ger mirni! (Kitab 1)) (in Maba) (4 ed.). N’Djaména: SIL Tchad. Unknown parameter
|orig-date=ignored (help)
Urog pang mababasa
[baguhon | baguhon an source]- "Mabaan dictionary" (PDF). Roger Blench. Archived from the original (PDF) on 2024-04-17.
- Weiss, Doris (2009). Phonologie et morphosyntaxe du Maba [Phonology and Morphology of Maba] (Thesis). Université Lumière - Lyon II. Plantilya:HAL. Archived from the original on 2024-04-18.
Plantilya:Mga tataramon na Maban Plantilya:Mga tataramon kan Tsad
