Jump to content

Tinugdas na tataramon

Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
The Conlang Flag, sarong simbolo kan tinugdas na tataramon na ginibo kan mga subscribers sa CONLANG mailing list, na minarepresentar sa Tore kan Babel tumang sa nagsisirang na saldang

An tinugdas na tataramon o constructed language (pinahalipot sa conlang) iyo an sarong tataramon na an ponolohiya, grammar, ortograpiya, asin bokabularyo, imbes na mag-uswag nin natural, tuyong ginibo para sa ibang katuyohan, na posibleng kabali an pagtugdas kaiyan para sa sarong work of fiction. An tinugdas na tataramon mapupwede man na pagpanungdan bilang sarong artipisyal, planado o inimbentong tataramon, o (sa ibang mga kaso) sarong piksyunal na tataramon. An mga planadong tataramon (o engineered languages/engelangs) iyo an mga tataramon na tuyong dinisenyo; sinda an resulta kan deliberado, pagkontrol sa intervention asin kun siring sinda sarong porma nin pagplano nin tataramon.[1]

Igwa nin dakol na posibleng rason tanganing magtugdas nin tataramon, siring kan pagpadali kan pantawong komunikasyon (hilingon an international auxiliary language asin code); magtao nin piksyon o sarong associated constructed setting nin dugang na suon nin realismo; para sa experimentation sa lado kan linggwistika, cognitive science, asin pangmakinang pagkanuod; para sa artistikong pagtugdas; para sa pantasyang role-playing games; asin para sa tataramon sa karawat. An ibang tawo posible man na magtugdas nin mga tataramon bilang sarong hobby.

An ekapresyon na planadong tataramon kun minsan ginamit tanganing mag-indikar nin mga pankinaban na pantabang na tataramon asin an iba pang mga tataramon na dinisenyo para sa aktwal na paggamit sa komunikasyon na pantawo. An iba mas gusto iyan sa panladawan na artipisyal, huli ta an terminong ini posibleng hilingon bilang pejorative. Sa luwas kan Esperanto culture, an terminong language planning nangangahulugan na prescriptions na itinao sa sarong natural na tataramon tanganing gibohon iyan na estandarte; sa sitwasyon na ini, maski an sarong "natural na tataramon" posibleng magin artipisyal in some respects, boot sabihon na an iba sa saiyang mga kataga ginibo kan conscious decision. Prescriptive grammars, na igwa nin petsa na naggikan pa sa suanoy na panahon para sa mga klasikong tataramon siring kan Latin asin Sanskrit, iyo an rule-based codifications kan mga natural na tataramon, an siring na codifications huli sa pagigin middle ground sa pag-ultanan kan naïve natural selection asin pag-urog kan tataramon asin an saiyang explicit construction. An terminong glossopoeia iyo man an ginamit tanganing mangahulugan na pagtugdas nin tataramon, urog na sa pagkonstruwir nin mga artistikong tataramon.[2]

Pambihira an mga parataram nin Conlang. Por ehemplo, an Hungarian census kam 2011 nakanumpong nin 8,397 nin parataram nin Esperanto,[3] asin an census kan 2001 nakanumpong nin 10 sa Romanid, tigduwa sa Interlingua asin Ido asin tigsaro sa Idiom Neutral asin Mundolinco.[4] An Russian census kan 2010 nakanumpong na sa Russia igwa nin haros 992 na mga parataram nin Esperanto (an ika-120 na pinakomun) asin siyam sa Esperantido Ido.[5]

  1. Klaus Schubert, Designed Languages for Communicative Needs within and between Language Communities, in: Planned languages and language planning Archived 25 April 2023 at the Wayback Machine. (PDF), Austrian National Library, 2019
  2. Sarah L. Higley: Hildegard of Bingen's Unknown Language. Palgrave Macmillan, 2007.
  3. "Hungarian Central Statistical Office". www.ksh.hu. Retrieved 18 August 2019. 
  4. "18. Demográfiai adatok – Központi Statisztikai Hivatal". www.nepszamlalas2001.hu. Archived from the original on 17 June 2018. Retrieved 10 March 2013.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  5. "Kiom da esperantistoj en Ruslando? Ne malpli ol 992 – La Ondo de Esperanto". 18 December 2011.