Tuwad-tuwad (gamgam)

Tuwad-tuwad nakatogdon sa adgaw

Gamgam iwad-iwad binabahog siyo-siyo'

An tuwad-tuwad na inaapod man iwad-iwad (Rhipidura nigritorquis; Ingles, Philippine Pied Fantail) sarong klaseng gamgam na tubong natural sa Filipinas. Ini maliksihon, sili-sili na, nagtutuwad-tuwad kun nakatogdon asin garo ipigkakayab an ikog. Ini may pagka'agresibo ta mga ayam, ikos o maski tawo saiyang tinutusik, sinasaplakan orog na kun makarani sa saiyang tataghan. Sa klasipikasyon, ini isinuway na sa Pied Fantail R. Javanica na mas lakop sa ibang parte kan Sur-subangan na Asya kaiba an Borneo, Java asin Sumatra.

Deskripsyon

An tuwad-tuwad, 19 sm sa laba, may itom na banda sa halanuhan alagad sa tongod kan daghan asin tulak abot lubot anas na puti an balukag. May kiray na puti sa itaas kan mata niya, ini itom an tuka' asin kamoy. An mga balukag niya sa pakpak asin ikog maitom na may diit na karo-kayumanggi. An ikog niya prominente asin sobra sa laba kan kahawakan. An ikog sa tanga itom alagad sa mga gilid may mapuputing balukag. An bura' kaini malagting. An tataghan na gibo kaini pormang cup asin matibay ta dinurukot nin lapat kan lawa'.

An tuwad-tuwad parati nag'eerok sa katangyanan alagad makukua man sa mga kadlagan na sekundarya, sa mga kostal, asin sa mga hardin pa ngane. Parati suno kaini an may mga tubig. Makisi-kisi, ini lukso sanang lukso sa mga sanga na garo dai mapa'ontok.

Pagbuhay

An tuwad-tuwad paboritong kakanon mga layog-layog o insekto arog kan alibangbang, kutakti, kulagbaw, ulod, lawa, langaw asin iba pa. Minsan man ini nakakan prutas. Sa paghanap kan mga insekto pwede ining magsuwi sa mga sanga madakop sana mga nasa irarom. Dai ini nagbabahog sa daga'. An saiyang tuka' igwang gari'gi' na madaling makaipit sa dakop kaini. An babae lalaking magurang pareho nag'aatom sa pagbahog kan mga himsa' asin namasdan na ini binabahog an mga siyo-siyo' lambang sampolong minuto!, o mga sanggatos na beses sa sarong aldaw. Nasugok ini mga 2-5 sugok asin hinihilomloman sa laog nin 14 aldaw. An mga siyo' nagpapakusog sa laog nin 13 aldaw bago makasadiring maglayog.

An tuwad-tuwad tolong paagi an pagdakop insekto. Enot, namasid sa halangkaw na lugar ngane mahiling an may aripumpon nin mga insekto saka diretso naatake ining man'tuka. Ikaduwa, kun mahibog an kagobgoban, nalayog sa lugar na nagriribok ngane matarog saka magralayog an mga layog-layog, dangan bwelo siyang mandakop. An ikatolo, sinusunod kaini ibang gamgam na naghahanap man pagkakan saka an nagdudurulag saiyang inaabangan na madakop.

Arog kan ibang mga gamgam, an tuwad-tuwad iyo man an darakopon kan mga ibang hayop arog kan ikos, kino, o mga gamgam na mas dakula saiya asin pwede siyang sakloton.

Arapodan sa ibang tataramon

• Aleman: Philippinenfächerschwanz
• Ingles: Philippine Fantail, Philippine Pied Fantail, Philippine Pied-Fantail, Pied Fantail (nigritorquis)
• Ingles (IOC): Philippine Pied Fantail
• Espanyol: Abanico pío de Filipinas
• Finnish: filippiinienviuhko
• Pranses: Rhipidure de Vigors, Rhipidure pie (nigritorquis)
• Italiano: Codaventaglio delle Filippin
• Hapon: firipin'obiougibitaki
• Hapon: フィリピンオビオウギビタキ
• Latin: Rhipidura javanica nigritorquis, Rhipidura nigritorquis
• Olandes: Filipijnse Bonte Waaierstaart, Filippijnse Bonte Waaierstaart
• Norwegian Nynorsk: Filippinarviftestjert
• Norwegian: Filippinerviftestjert
• Polako: wachlarzówka czarnogrzbieta
• Slovak: vejárnik čiernonohý
• Serbian: Filipinska šarena lepezarka
• Sweko: filippinsk solfjäderstjärt
• Tsino: 菲律宾斑扇尾鹟
• Mäori: pïwakawaka
• Visaya: tarerekoy
• Tagalog: Maria Cafra, sipao

Mga panluwas na takod

• Fantail/piwakawaka[5]Kinua 2019-02-17
• [6] Fantail video. YouTube. Kinua 2019-02-18.