An Simbahan ni Jesukristo nin mga Banal sa mga Huring Aldaw

Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
An Templo nin Salt Lake, na ipinatindog sa laog nin 40 taon, iyo an saro sa mga pinakabantog na simbahan kaini.

An Simbahan ni Jesukristo nin mga Banal sa mga Huring Aldaw (pinahalipot bilang LDS na Simbahan, kun minsan pinag-aapod na Mormons na Simbahan) iyo an pinakadakulang relihiyosong denominasyon[1] na pinaggigikanan kan Kahiroan nin Mga Banal sa Huring Aldaw na pinagpundar ni Joseph Smith, Jr. circa 1830. Sa presente, an simbahan igwa na nin sobra sa 55,000 na mga misyonero sa bilog na kinaban asin kamiyembrohan na sobra sa 14.7 milyon [2]. Ini pinagranggohan kan Konseho Nasyonal nin Mga Simbahan [3] bilang ikaapat sa pinakadakula na Kristiyanong denominasyon sa Estados Unidos [4]

An mga parasunod kaini pirmehang pinag-aapod bilang mga Banal sa Huring-aldaw, LDS, o Mormons. Sinda minakonsidera kan saindang mga sadire na parte kan Kristiyanidad. An teolohiyo kan LDS na Simbahan minabale kan mga doktrina nin Kristiyano nin Restoryanismo (Restorationism via Joseph Smith, Jr.), milenyalismo (millenialism), kontinuwasinismo (continuationism), penal na karibayan (penal substitution), o porma nin Apostolikong Kasanglian (Apostolic Succession), pagsikwal sa orihinal na kasalan (original sin), pagbubunyag sa paagi nin paglubog (baptism by immersion), asin an Eukaristiya (pinag-aapod bilang Sakramento). An teolohiko kan LDS minasikwal kan lipas na apostolikong mga kredo (post apostolic creed). Sinda naniniwala sa sarong plano nin kaligtasan (plan of salvation) na minabale sa mga grado nin kamurawayan (degrees of glory), sarong kalaenan kan teosis (theosis) na pinag-apod na eksultasyon (exaltation) na minabale sa posibilidad nin mga mortal na tawo na makapagmana sa kamugtakan nin Diyos sa pagkatapos nin buhay, asin mga ordinansa, na an iba sainda pinaggigibo sana sa laog kan mga templo kan LDS. An Simbahan igwa nin bukas na kanon na minabale kan apat na mga teksto nin mga kasuratan: an Bibliya [5] (pareho an Luma asin Bagong Tipan), an Libro ni Mormon(Book of Mormon), an Doktrina asin mga Tipan (Doctrine and Covenants), asin an Perlas nin Dakulang Kahalagahan(Pearl of Great Price). Iba pa sa Bibliya, an mayoriya kan LDS na kanon minabilog sa kapahayagan na diktado ni Joseph Smith, asin kabali an komentaryo asin eksegesis [6] manungod sa Bibliya, mga teksto na pinagladawan bilang nawawarang parte kan Bibliya, asin mga libro na pinagsasabing sinurat kan mga propeta asin pinagpasa sa kada henerasyon.

An LDS na Simbahan pinag-organisa sa sarong hirarkikal na estruktura na primerang pinagpamahalaan sa paagi nin mga kalalakehan, kaiba an mga kababaehan na may mga ginagampa na magpangenot sa ibang mga kababaehan asin kaarakian. An mga Mormons naniniwala na si Jesus an namamayo kan simbahan sa paagi nin kapahayagan, asin nagpili nin sarong solong tawo, na pinag-aapod na “an Propeta” o Presidente kan Simbahan, bilang iyo an tagapagtaram ni Jesus sa kinaban. An Presidente sarong parte kan Enot na Panguluhan [7] nin tolong tawo, na iyo an nagpapamayo sa sarong Korum nin Doseng Apostoles [8] asin iba pang darakulang mga kahawakan (pinag-aapod na Korum) kan heneral na mga awtoridad [9], na iyo mismo sa sadire ninda an nagpapamayo sa hababang kadena nin pagpapamahala sa lokal na mga pankongregasyon na mga lideres. Sa lokal na antas, ining mga miyembro kan pagkasaserdote [10] pinagpipili gikan sa mga liyeta (Laity) [11] asin bulanos na nagtatrabaho sa boluntaryong paagi na mayong kabayaran. An mga miyembro, kabali na an mga klerigo, pinaghahagadan na magdonar nin sarong bilog na ikapu [12] kan saindang kita sa Simbahan. An simbahan igwa nin sarong makusog na pankulturang impluwensiya sa mga miyembro kaini, asin naninindugan sa nagkapirang numero nin pampubliko, asin pangobyernong mga isyu. Ini iyo an aktibong nagtutukdo nin ebanghelyong simbahan, asin minapadara nin tutok-panahon na mga misyonaryo [13] sa haros bilog na mundo, na iyo an tunay na responsable para sa mabilison na pagtalubo kaini.

Historiya[baguhon | baguhon an source]

An historiya kan LDS na Simbahan tipikong pinagbaranga sa tolong halawig na peryodo nin mga panahon: (1) an amay na historiya sa panahon na buhay pa si Joseph Smith, Jr. na iyo an komon sa gabos na Kahiroan nin mga Banal sa Huring Aldaw na mga simbahan, (2) sarong “kapanahunan nin mga pioneer” (pioneer era) na yaon sa irarom kan pagpapamahala ni Brigham Young asin kan saiyang ika-19 siglo na mga kasangli, asin (3) sarong modernong kapanahunan na nagpoon sa paglik-ad kan ika-20 siglo siring na an praktis kan poligamiya dae na ipinagpadagos.

Kapanahunan ni Joseph Smith[baguhon | baguhon an source]

Joseph Smith, Jr. (nalitrato), Pundador kan simbahan, asin an saiyang tugang na lalake Hyrum Smith. Hyrum na pinaggaradan sa Carthage, Illinois, nin mga mandarambong kan Hunyo 27, 1844

An amay na historiya kan LDS na Simbahan [14] pinaghiras sa iba man na mga denominasyon nin Kahiroan nin mga Banal sa Huring Aldaw, na an gabos minapaorog ki Joseph Smith, Jr. bilang pundador kan saindang relihiyosong tradisyon. Si Smith enot na nakagana nin sadit na mga parasunod kan huring parte nin 1820 mantang siya nagdidikta pa kan Libro ni Mormon, na saiyang pinagsabi na sarong salin nin mga tataramon na mananagboan sa sarong iribahan na laminang bulawan na pinaglubong harani sa saiyang estaran sa sulnupang parte nin New York kan sarong katutubo na Amerikanong Propeta. Si Smith nagsabi na siya igwa nin kakontak na sarong anghel na si Moroni, na iyo an nagtukdo saiya kan lokasyon nin mga lamina asin an nag-andam saiya para sa sarong pagganap bilang sarong relihiyosong lider.

Kan Abril 6, 1830, sa sulnupang parte kan New York, si Smith nag-organisa kan enot na panrelihiyosong ligal na simbahang entidad, an Simbahan ni Kristo [15]. Sa irarom kan batas nin estado, katahawan nin tolo asin siyam na mga persona ang pinaghahagad. Bilang pundador kan Simbahan, si Joseph kabali asin nagpili nin lima pang ibang mga tawo: An saiyang tugang na lalake na si Hyrum asin Samuel H., Oliver Cowdery, David Whitmer, asin Peter Whitmer, Jr., na sa saiyang duwahang kuwarto sa Fayette, New York na estaran an pangyayaring ini nangyari na igwa nin haros 60 na mga katawohan an presente. An mabilison na nakapagguno nin mga parasunod, na pinaghihiling si Smith bilang sarong propeta. Kan sa ika-1830s, an mga misyonaryo kan simbahan nakapagkombirtido nin rinibo na mga bagong miyembro asin nag-establisa nin mga panluwas na sangay sa Kirtland, Ohio asin Missouri, na kun saen si Smith nag-intensiyon na magtugdok nin sarong “siyudad nin Sion”(Zion City). Kan 1838, si Smith naghale sa Kirtland pasiring sa Missouri matapos na pinag-akusaran nin salang paagi nin pagbabangko [16] kan panahon nin pinansiyal na kasiribotan kan 1837.[17] Sa Missouri, an Simbahan nagsapo nin makoniot na persekusyon, asin sa sarong giyera laban sa bakong mga Mormons na paraerok nagpoon na magsiklab, na nagtulak sa opisyal na kasugoan nin pagpuho kan simbahan [18] sa Missouri.

Pagkatapos sa Missouri, an simbahan nagtugdok kan siyudad nin Nauvoo, Illinois, na kun saen si Smith nagsirbe bilang mayor asin lider kan mga milisya. Bilang lider kan simbahan, si Smith nagpahayag man kan konsepto nin dakol na pag-agom (plural marriage), asin nagtukdo nin sarong porma nin teokratikong Milenyalismo (Millennialism) na saiyang pinag-apod na “teodemokrasya” [19]. Bilang sarong resulta kan publikong dae pag-uyon mapanungod kaining duwang isyu, si Joseph Smith, Jr. asin an saiyang tugang na lalake na si Hyrum Smith (panduwa sa linya kan Panguluhan), pinaggaradan kan Hunyo 27, 1844 sa paagi nin anggot na mga mandarambong.

Pagkatapos kan pagkagadan ni Smith, sarong krisis nin pagsangli (Succession Crisis) an nangyari, asin an mayoriya kan mga parasunod ni Smith an nagpili ki Brigham Young bilang iyo an saindang lider. Si Young nagin dukot na kaantabay ni Smith asin iyo an pinakasenyor na apostol kan Korum nin Doseng Apostoles [20]. An ibang grupo kan mga Banal sa Huring Aldaw nagsunod sa ibang mga lideres, asin nagporma nin iba kan iba pang mga denominasyon kan Kahiroan nin Banal sa Huring Aldaw [21]

Kapanahunan nin mga Pioneer[baguhon | baguhon an source]

Kan 1846, pagkatapos kan masakiton na eksperiyensiya sa Missouri (na nagpoon sa paagi kan sugo nin eksterminasyon pinagsugo laban sa mga Mormons) asin sa padagos na persekusyon sa Illinois, si Young an nagpamayo kan saiyang mga parasunod, an mga pioneer kan Mormons [22], gikan sa Nauvoo asin kan Estados Unidos na iyo an pinakadakulang puwersado na pagpapaharale sa historiya kan Amerika na iyo sa bandang huri an nabantog, kan 1850, bilang an Teritoryo nin Utah sa paghahanap kan relihiyosong kalayaan.

An grupo nagsanga paluwas asin kolonisado an sarong dakulaon na rehiyon na ngonyan bantog bilang an Koridor nin Mormon [23]. Pinag-inkorporado ni Young An Simbahan ni Jesukristo nin mga Banal sa Huring-Aldaw bilang sarong ligal na entidad, asin inisyal na pinagpamahalaan pareho an simbahan asin an estado bilang iyo an teokratikong lider [24]. Saiya man na pinagpublisa an dating nang sikretong praktis nin pag-agom nin dakol (plural marriage), sarong porma nin poligamiya [25].

Brigham Young, iyo an nagpamayo sa LDS na Simbahan magpoon 1844 hanggan sa saiyang pagkagadan kan 1877

Kan ika-1857, an tensiyon nagkusog giraray sa tahaw kan mga Mormons asin iba pang mga Amerikano, kadakli bilang sarong resulta kan mga katukdoan nin simbahan sa poligamiya asin teokrasiya [26]. An Utah Mormon na Giyera [27] nagsiklab magpoon 1857 hanggan 1858, na nagresulta sa relatibong bilog na katuninongan na paglaog sa Utah kan Armada nin Estados Unidos [28], na pagkatapos si Young nag-uyon na magbaba gikan sa kapangyarihan asin pagsanglian nin sarong bakong Mormon na teritoryal na gobernador, si Alfred Cumming [29]. Daeng pagkukulang, an LDS na Simbahan nangangaputan pa man nin signipikanteng kapangyarihan sa Teritoryo nin Utah [30] bilang parte nin sarong aninong pangogobyerno [31].

Sa pagkagadan ni Young kan 1877, siya sinundan nin iba pang mas makusugong na LDS na mga Presidente [32], na nakipagbingkilan sa mga kaggibohan kan Kongreso nin Estados Unidos [33] tanganing ipagbawal an dakol na pag-aagom nin mga Mormons. An komplikto sa tahaw kan mga Mormons asin kan gobyerno nin Estados Unidos [34] naglangkaw hanggan sa punto na kan 1890, an Kongreso pinagdis-enkorporado an LDS na Simbahan asin pinagsubasta an gabos kaining mga pagsasadire. Dae naghaloy pagkatapos kaini, an Presidente kan Simbahan na si Wilford Woodruff [35] naghayag nin sarong Manipesto na opisyal na pinagsususpinde an pagpraktis kaini. Maski na ngani na an Manipestong [36] ini dae minatunaw kan eksistidong dakol na pag-aragoman, asin dae bilog na nakapagpapundo sa pagpraktis nin poligamiya, an relasyon sa Estados Unidos markadong nagrahay pagkatapos kan 1890, na tangani baya an Utah pinagpabale na bilang sarong estado kan Estados Unidos [37]. An relasyon mas lalong nagin marahayon pagkatapos kan 1904, kunsoarin na an Presidente kan Simbahan na si Joseph F. Smith [38] pinagsikwal an poligamiya [39] sa atubangan nin Kongreso kan Estados Unidos [40] asin naghayag nin sarong “Ikaduwang Manipesto” [41] na nangangapudan para sa gabos na pag-agom nin kadakol sa laog nin Simbahan na mag-untok. Sa kabilugang pangyayari, an simbahan nag-adaptar nin sarong palisiya na pag-ekskomunikado [42]kan mga miyembro na mananagboan na naggigibo pa kan poligamiya asin ngonyan naghingoha na aktibong mag-distansiya ini gikan sa pundamentalista [43] na mga grupo na nagpapraktis pa nin poligamiya.

Modernong Kapanahunan[baguhon | baguhon an source]

Sa panahon nin ika-20 siglo [44], an simbahan grabeng gayo an pagtalubo asin nagin internasyonal na organisasyon. Habang nagdidistansiya ini gikan sa poligamiya, an simbahan nagpoon na mag-enganyar, enot sa pinakaugat kan kulturang Amerikano, asin sunod sa internasyonal na mga kultura, lalo na idtong yaon sa Latin Amerika [45], sa paagi nin pagpapadara kan rinibong mga misyonaryo sa bilog na globo. Kan taon 2000, an simbahan naghayag na may 60,784 ining mga misyonaryo [46], asin an pankinabang miyembro kaini minaabot sa 11,068,861. Kan 2007, an miyembro nag-abot na sa 13,193,999.

An simbahan nagin sarong makusog asin pampublikong kampiyon kan monogamiya [47] asin an nuklear na pamilya [48], asin kun minsan minakawat na sarong prominenteng pagganap sa mga pampolitikang mga bagay, kabali na an pagkontra sa MX Peacekeeper Missile [49] na base sa Utah asin Nevada [50], nagkokontra sa Equal Rights Amendment [51], nagkokontra sa pagigin ligal nin pagsusugal [52], nagsusuporta sa pagbawal sa same-sex marriage [53], asin nagkokontra na isabatas an eutanasiya [54]. Kaya lang, laen pa sa mga ibang isyu na pinagkonsidera kaini na manunungod sa moralidad, an simbahan maigot na pinagmantiner an posisyon na neutralidad politikal(political neutrality).

Sarong bilang nin opisyal na mga pagbabago an nangyari sa organisasyon sa modernong kapanahunan. An saro sa signipikanteng pagbabago iyo an ordinasyon kan maitom na mga tawo [55] sa Pagkasaserdote kan 1978, na iyo an nagpabaliktad kan palisiya na orihinal na pinagpasunod ni Brigham Young. Igwa man nin peryodikong mga pagbabago sa estruktura asin organisasyon kan simbahan, tangani sanang maipag-uyon sa pagtatalubo kan organisasyon asin an danay na kadagdagang internasyonal na presensiya. Halimbawa, magpoon pa kan amay na 1900, an simbahan pinagpasunod na an sarong Programa sa Pagkasaserdoteng Korelasyon [56] tanganing sentralisado an mga operasyon kan simbahan asin darahon sinda sa irarom kan sarong hirarkiya nin pagkasaserdoteng kapamayuhan. Sa panahon nin Dakulang Katiosan [57], an simbahan man nagpoon na sa operasyon nin sarong sistema nin Pansimbahang Pangangalaga, asin ini naggigibo nin nagkapirang pantawong katabangan (humanitarian assistance) sa kooperasyon kan iba pang panrelihiyosong mga organisasyon.

Mga Katukdoan asin mga Pinagpapraktis[baguhon | baguhon an source]

Mga Pinaggigikanan kan Awtoridad[baguhon | baguhon an source]

An teolohiyo kan LDS na Simbahan konsistido nin sarong kasalakan sa biblikong [58] mga doktrina na may pinaniwalaan na mga kapahayagan asin ibang komentaryo kan mga LDS na mga lideres, partikular na gayo si Joseph Smith, Jr. An pinaka-awtoritabling mga pinaggigikanan nin teolohiyo iyo an kanon nin pagtubod kan apat na relihiyosong mga teksto [59], pinag-aapod na iyo an Estandarteng Mga Gibo [60]. Ining apat na mga teksto minabale sa Bibliya, an Libro ni Mormon, an Doktrina asin mga Tipan, asin an Perlas nin Dakulang Kahalagahan. Sa pag-iriba kaining mga libro, an simbahan nangangaputan sa kapantay na pag-ingat, siring na an ibang estandarteng mga gibo an Libro ni Mormon, pinagsasabi kan simbahan na iyo an “Saro pang Tipan ni Jesukristo” na si Joseph Smith iyo an nagsalin gikan sa nakalubong na mga laminang bulawan [61]. An simbahan pinagkarakteristiko an Libro ni Mormon bilang "an mas pinakatama sa arinman na libro kan kinaban asin an panulok-gapo kan saindang relihiyon."

An Kanon nin Kasuratan kan LDS na Simbahan na pinag-aapod na Estandarteng mga Gibo (Standard Works).

An Bibliya, parte man nin kanon kan simbahan, iyo an pinaniniwalaan na iyo “an tataramon nin Diyos mantang ini pinagsalin sa tama.” Haros pirme, an simbahan ginagamit an Awtorisadong King James na Bersyon [62]. Kaya lang paminsan, mga parte kan sarong bersyon nin Bibliya [63] sa paagi ni Joseph Smith, Jr. an pinagkonsiderang pinaka-awtoritatibo. An ibang ekserpto kan Bibliya na pinagsalin ni Joseph Smith pinagbale sa Perlas nin Dakulang Kahalagahan, na minabale man kan pinaniniwalaan na mga pinagsalin ni Smith asin mga historical na mga bagay. An ibang historical na mga bagay asin pinaniniwalaan na mga kapahayagan mananagboan sa Doktrina asin mga Tipan.

An iba pang pinaggigikanan kan mga doktrina minabale sa seremonya para sa LDS na Pamanang Regalo[64], siring man sa mga pinagsasabi kan mga LDS na lideres. An simbahan nagtutukdo na an Enot na Panguluhan (an Propeta asin an saiyang mga tagapagpayo) asin an Korum kan Doseng Apostoles na mga Propeta [65], asin na an saindang mga paghuhulit pirmeng minagikan sa Diyos sa paagi kan Banal na Espiritu [66]; ang mga miyembro kan simbahan minauyon sainda sa regular na paagi bilang mga Propeta, tagakita, asin mga tagapagpahayag---ini publikong pinaggigibo sa kabangaan nin taon sa pankinaban na brodkast kan heneral na kumperensiya nin simbahan.

Mga Kumparasyon sa laog nin Kristiyanidad[baguhon | baguhon an source]

Mga Banal sa Huring-Aldaw nagtutubod sa pagkabuhay-liwat resurrection ni Jesus, siring sa ipinagpahiling kaining replika na Christus ni Bertel Thorvaldsen, sarong estatuwa na yaon sa North Visitors' Center sa Temple Square nin Salt Lake City

Sa kadagdagan sa paniniwala sa Bagong Tipan [67], an Pagka-Diyos(Deity) ni Jesukristo, asin an pagbabayad-sala [68] asin pagkabuhay-liwat ni Jesukristo [69], kadakol na mga katukdoan kan LDS an pinagkahirasan nin kadakol na ibang mga simbahan nin Kristiyanidad [70]. Halimbawa, an Teolohiya kan LDS minabale sa paniniwala sa birhen na kamundagan ni Kristo, Milenyalismo [71] (paniniwala sa sanribong taon na paghahade kan pankinaban na katuninongan an masunod sa Ikaduwang Pag-abot ni Kristo) [72], pagsikwal sa orihinal na kasalan [73], pero may paniniwala sa pagbubunyag [74] sa paagi ni paglubog para sa kapatawaran nin lambang sadireng mga kasalan, pangadyeon sa Ama sa pangaran nin Ake, Apostolikong Pagsangli [75] (via sarong bisyon kan mga apostoles ki Joseph Smith), kontinwasyonismo [76], asin Restoryanismo [77] (an paniniwala sa sarong Dakulang Apostasya [78] na sinundan sa paagi nin sarong Restorasyon [79] kan Pagkasaserdote sa paagi ni Joseph Smith. An LDS na Simbahan nagtutukdo na ini iyo an sarong restorasyon kan pina-enot na siglong Kristiyanidad [80], asin an iyo sanang totoo asin awtorisadong Kristiyanong simbahan.

Daeng pagkukulang, an LDS na Simbahan naiiba sa kadakol pang ibang mga simbahan na yaon sa laog nin Kristiyanidad, asin an ibang mga Kristiyano dae naniniwala na an LDS na Simbahan kaparte kan Kristiyanidad. Sa opisyal na pananaw, an mga mayor na Kristiyanong denominasyon hinihiling an LDS na Simbahan bilang nagtitindog na iba sa kredal na Kristiyanidad,[81] sarong punto na an LDS na Simbahan mismo habong makipagbingkilan. Gikan sa perspektibon nin mga Kristiyano na nangangaputan sa mga kredo [82], an pinakasignipikanteng parte nin kalaenan iyo an pagsikwal kan LDS na Simbahan sa ekyuminikal na mga kredo siring baga sa Nicene Creed [83], na minakahulugan sa predominanteng pananaw kan Kristiyanong Diyos bilang sarong Trinidad [84] kan tolong separadong mga persona na may “sarong substansiya” [85]. An teolohiya kan LDS na Simbahan minamangno nin sarong “Pamayuhang Diyos” [86] na komponido kan Diyos Ama [87], Saiyang Akeng si Jesukristo [88], asin an Espiritu Santo [89] bilang tolong separadong persona na magkahiras sa pinagkasararong katuyuhan o kagustuhan; kaya lang, they pinaghihiling bilang tolong distinktibong mga nilalang na minahimo sa solong Pamayuhang Diyos. Ini nakapagtukdo sa iba pang doktrinal na kumparasyon sa Aryanismo [90] asin Semi-Aryanismo [91]. An iba pang signipikanteng diperensiya may relasyon sa pansimbahang pagtanggap kan kadagdagan na eskritura(scripture), doktrina(doctrine), asin mga pinagpapraktis na minalampas sa ano man na mananagboan sa pinakahuring mga bersyon kan Bibliya nin Katoliko o Protestante.

Mga Distinktibong Doktrina asin mga Pinagpapraktis[baguhon | baguhon an source]

An mag-agom kasunod kan saindang selestiyal na kasal (Celestial marriage) sa laog nin temple kan Manti Utah

Nagkapirang mga doktrina asin mga pinagpapraktis kan LDS na Simbahan na minapalaen kaini sa ibang mga simbahan nin Kristiyanidad. Halimbawa, an Kosmologiya nin Mormon (Mormon Cosmology), an Plano nin Kaligtasan (Plan of Salvation) na minabali kan Pre-Mortal na Buhay [92], tolong mga langit (three heavens), asin an doktrina nin Eksultasyon [93] iyo an distinktibo sa pag-iriba nin mga Kristiyanong sekta. Sa partikular, an LDS na Simbahan nagtutukdo na an lambang espiritu nin tawo sarong literal na ake nin Diyos, maski ngani an “intelihensiya”(intelligence) kaini eternal na kapantay nin Diyos. Labaw pa diyan, an simbahan nagtutukdo na mga tawo magigin mga Diyos asin mga diyosa sa pagkatapos nin buhay [94] na kun saen sinda mapuwedeng magkaigwa kan sadire nindang espiritung kaarakian. Tanganing makamtan ining estado nin pagkadiyos o pagkadiyosa (pinag-aapod na eksultasyon), an simbahan nagtutukdo na an saro kaipuhan na magkaigwa nin pagtubod [95] ki Jesus [96], magpartisipar sa sekuwensiya nin mga seremonya pinag-apod na mga ordinansa [97], asin padagos na magin matapat sa mga obligasyon na saindang pinaghimo bilang parte kaining mga ordinansa. An mga ordinansa danay na kaipuhanan para sa eksultasyon kabali an pagbubunyag [98], kumpirmasyon [99], an pamanang regalo [100], Selestiyal na pag-agom [101], asin/o baya pagseselyo [102], asin sa ibang kaso, an ikaduwang kalahidan [103].

Baptismal font sa Salt Lake Temple, circa 1912, kun saen an pagbubunyag para sa mga gadan (baptism for the dead) pinaggigibo sa paagi nin pagproksi. An font nakapatong sa mga likod kan doseng baka na minarepresentar kan Doseng Tribu nin Israel (Twelve Tribes of Israel)

.

An huri kaining mga seremonyas pinaggigibo sa laog kan mga templo [104]. Idtong mga miyembro na nakipagbahagi na sa seremonya nin Endowment pinagtataw-anan nin pan-irarom na bado, pinag-aapod na bado sa templo [105], na saindang pagsusul-oton bilang kaggikanan nin proteksiyon asin bilang sarong pampagiromdom kan saindang mga obligasyon na nakapalaman sa Pamanang regalo (Endowment). An LDS na pagseselyo minapahiling nin sararoang pananaw kan LDS na mapanunungod sa mga pamilya. Uyon sa teolohiya kan LDS na Simbahan, an mga lalake asin mga babaye mapuwedeng ipagselyo sa lambang saro sainda na tanganing an saindang bugkos nin pag-inagoman magpapadagos sagkod sa pagkatapos nin buhay. An mga kaarakian mapuwede man na ipagselyo sa saindang biolohikal o nag-ampon na mga magurang tanganing makaporma nin sarong permanenteng magurang-ake na mga bugkos. An pinakasignipikanteng ordinansa kan LDS mapuwedeng paggibohon sa paagi nin pagproksi para asin katindogan ninda na nagkagaradan (hilngon sa pagbubunyag sa mga gadan [106] na. An LDS na Simbahan nagtutukdo na an gabos magkakaigwa nin oportunidad tanganing madangog asin tanggapon o isikwal an teolohiya kan LDS asin an benepisyo kaining mga sakramento, sa buhay na ini or sa masunod.

An matapat na LDS nag-oobserba nin sarong koda nin kalusugan na pinag-aapod na Tataramon nin Kadunungan [107] na kun saen sinda minarayo gikan sa pagkonsumo nin mga alkoholikong mga inomon [108], kape [109], tsaa [110], asin tabako [111]. An sainda koda sa moral minabali sa batas nin kalinigan-puri [112] na minabawal nin sekswal na pakipagrelasyon luwas sa heterosekswal na pag-aagom. An sarong matapat na LDS nagdodonasyon nin 10% ikapu [113] sa gabos niyang kita. Sinda man nagtatao nin boluntaryong pagseserbisyo sa saindang lokal na Simbahan. Labaw pa diyan, gabos na binatilyong kalalakehan na yaon sa 19-25 taon an edad na igwa nin magayon na kalusugan, asin kadakol na mga nagretirong mag-agom an pinagpapakusog na magboluntaryo nin hanggan duwang taon bilang sarong misyonaryo [114] tanganing mangangadal [115] asin/o baya magpapaabot nin makatawong serbisyo. An mayong mga agom na kababaehan na 21 taon asin lampas pa mapuwedeng magsirbe bilang mga misyonarya laog nin 18 bulan, pero ini bakong pinagkonsidera na sainda katungkulan na gibohon ta yaon ini sa mga lalake na pinag-ordinahan na mga Elders.

An LDS nagtutukdo na an Diyos nagtataram sa Simbahan ngonyan sa paagi kan buhay na mga Propeta na iyo an nagpapahayag kan Saiyang kagustuhan siring na Siya naggibo kaini kan suanoy pa. Sinda man nagtutukdo na pareho an LDS asin bakong LDS na mga indibidwal mapuwedeng magresibe nin personal na paggiya gikan sa Banal na Espiritu tanganing tabangan sinda kan saindang pamumuhay.

An Kumparasyon sa ibang Kahiroan nin Pagtubod kan mga Banal sa Huring Aldaw[baguhon | baguhon an source]

Gabos na Kahiroan nin Pagtubod kan Mga Banal sa Huring Aldaw Latter Day Saint movement minaako ki Joseph Smith, Jr. bilang sarong propeta. Uya, siya ipinagpahiling sa sarong depiksiyon kan Enot na Bisyon First Vision, na kun saen sabi niya saiyang nahiling an Diyos Ama God the Father asin si Jesus.

An LDS na Simbahan nakipaghirasan nin sarong komon na kamanahan kaiba an sarong bilang nin ibang saradit na mga paratubod na kolektibong pinag-aapod na Kahiroan nin mga Banal sa Huring Aldaw [116]. Ining mga pagtubod igwa nin kaparehasan sa LDS na Simbahan kan saindang paniniwala ki Joseph Smith, Jr. bilang sarong Propeta asin pundador kan saindang relihiyon. Sinda man nagtanggap sa Libro ni Mormon, asin minsan sa dikit na bagay sa ibang bersiyon kan Doktrina asin mga Tipan. An iba kaining mga pagtubod, siring baga sa Komunidad ni Kristo [117], pirme nanggad na pinagsisikwal an doktrina nin dakol na pag-agom ni Joseph Smith, siring man an kadakol na iba pa niyang distinktibong mga doktrina.

An ibang sangay kan Banal sa Huring Aldaw [118] na kahiroan puwedeng ipagkonsidera na mga saha kan LDS na Simbahan, baya sarong resulta kan mga dae pagkaka-irintindihan manungod sa dakol na pag-aagom [119]. Sa LDS na Simbahan, an praktis kan dakol na pag-agom pinag-abandona kan paglik-ad nin ika-20 siglo, pero ini ipinagpadagos sa pag-iriba nin mga pundamentalistang grupo, na naniniwala sa praktis na sarong kinakaipuhanan para sa Eksultasyon(an pinakahalangkaw na antas nin kaligtasan), na minatugot sainda na magin mga diyos asin mga diyosa sa pagkatapos nin buhay. An LDS na Simbahan, bilang pagkakaiba, naniniwala na saro sanang Selestiyal na Pag-aagom [120] manigo na para sa Eksultasyon. Ang mga Pundamentalista [121] man naniniwala sa bilang kan iba pang mga doktrinang pinagtukdo asin pinagpraktis ni Brigham Young kan ika-19 siglo, na an LDS na Simbahan puwedeng pinag-abandona na, pinaglimanan, o ibinugtak sa kahalatan.

Sa tingkog nin maraot na publisidad kan ika-19 siglo mapanungod sa dati kaining pagpraktis kan dakol na pag-agom, an LDS na Simbahan naghingoha na maedistansiya ini gikan sa poligamiya [122] asin sa mga grupo kan Pundamentalistang Mormon. An simbahan haloy nang pinag-ekskomunikado an siisay na mga miyembro na madakol na nagpapraktis pa nin poligamiya.

Organisasyon asin Estruktura kan Simbahan[baguhon | baguhon an source]

An Pangaran asin Legal na Entidad[baguhon | baguhon an source]

An simbahan nagtutukdo na iyo ini an kapadagusan kan Simbahan ni Kristo [123] pinag-establisa kan 1830 ni Joseph Smith, Jr. Ining orihinal na simbahan nagdanas nin nagkapirang pagsalida nin pangaran sa panahon kan 1830s, na pinag-aapod na an Simbahan ni Jesukristo, an Simbahan nin Diyos, asin kasunod kan 1837, an pangaran opisyal na pinagsalidan na magin an Simbahan nin mga Banal sa Huring Aldaw. Kan Abril 1838, an pangaran giraray opisyal na pinagsalidahan sa paagi nin pinagtobodan na kapahayagan na magin An Simbahan ni Jesukristo nin Mga Banal sa Huring-aldaw. Kaya lang, nagkaigwa pa nin nagkapirang alternatibo sa mga espeling kan pangaran kaini na pinaggagamit kan buhay pa si Smith, kabali na an haypinadong “Huring-aldaw”. Pagkatapos na magadan si Smith, si Brigham Young asin an pinakadakulang hawak nin mga parasunod ni Smith pinag-inkorporado an LDS na Simbahan kan 1851 sa paagi nin lehislasyon kan Estado nin Deseret [124], sa irarom kan pangaran na An Simbahan ni Jesukristo nin mga Banal sa Huring-aldaw, na minabali kan haypinadong “Huring-aldaw” asin sadit na “a”("d"). Kan 1887, an LDS na Simbahan ligal na pinagtunaw sa Estados Unidos [125] sa paagi kan [126] nin huli sa mga praktis kan simbahan (ngonyan abandonado na) nin poligamiya. Pagkatapos kaiyan, an simbahan nagpadagos nin operasyon bilang “bakong inkorporado na relihiyosong asosasyon”, sa irarom kan pangaran na An Simbahan ni Jesukristo nin mga Banal sa Huring-aldaw, na dagos nagin pormal na pangaran kaini. Pinagtanggap na inpormal na mga pangaran minabali kan LDS na Simbahan, an Mga Banal sa Huring-aldaw, asin an Mormons. An terminong Mormon na Simbahan iyo an komon na ginagamit, pero an simbahan nagpoon sa pagpapapondo nin paggamit kaini sa huring parte kan ika-20 siglo, maski na ngani na mayo man isyu sa terminong Mormon [127] kaini. An Simbahan naghagad na an opisyal na pangaran, An Simbahan ni Jesukristo nin Mga Banal sa Huring-aldaw, iyo an gamiton kunsoaring posible, o kun kinakaipohan pahalip-oton na “an Simbahan” o “an Simbahan ni Jesukristo”.

An simbahan nag-organisa nin nagkapirang libre-buwis na mga korporasyon tanganing magtabang sa pagbalyo kan kuwarta asin kapital. An mga ini kabali an Korporasyon kan Kapamayuhang Obispo kan Simbahan ni Jesukristo nin mga Banal sa Huring-aldaw, na pinag-organisa kan 1916 sa irarom nin batas kan estado nin Utah tanganing bakalon, kaputan, asin ipagpabakal an [128]. Kan 1923, an simbahan pinag-inkorporado an Korporasyon kan Presidente kan An Simbahan ni Jesukristo nin Mga Banal sa Huring-aldaw sa Utah tanganing magtanggap asin magmaneho nin kuwarta asin donasyon kan simbahan. Kan 1997, pinag-inkorporado an simbahan [129] tanganing magkakapot kan gabos na mga [130] nin simbahan, [131], asin iba pang Intellectual Property [132]. An simbahan man nagkakapot nin nagkapirang bakong-libre-buwis na mga korporasyon. (Hilngon an Finances of the Church of Jesus Christ of Latter-day Saints [133].

Heograpikong Distribusyon asin Kamiyembrohan[baguhon | baguhon an source]

     Mga nasyon asin Teritoryo na igwa kisera nin sarong LDS na templo       Mga nasyon asin Teritoryo na mayong LDS na templo, pero igwa nin organisadong mga kongregasyon asin mga misyonaryo       Mga nasyon asin Teritoryo na mayong opisyal na presensiya kan LDS

An mga kongregasyon kan Simbahan heneral na heograpikong pinag-organisa, bakong arog sa ibang pinakaugat na Kristiyanong denominasyon. Para sa Pandominggong mga serbisyo, an simbahan pinagrupo sa darakulang (~200 to`400 na katawohan) mga kongregasyon na bantog sa apod na wards''[134], or saradit na mga kongregasyon na bantog sa apod na branches [135]. Maski na ngani kun minsan an pagharongon (building) pinag-aapod bilang sarong kapilya [136], an kuwarto na pinaggagamit bilang sarong kapilya para sa panrelihiyosong serbisyo aktuwalmente saro sanang bahagi kan estandarteng harong sa pagmiting, na kun saen an simbahan minamantine an sarong birtuwal na kapilya [137] na paglilibot kan sarong tipikal na halimbawa, asin man an online meetinghouse locator [138] na puwedeng magamit sa paghanap kan mga lokasyon asin oras nin mga miting kan mga kongregasyon sa bilog na mundo. An panrehiyon na organisasyon kan simbahan na darakula kesa solong mga kongregasyon minabali kan mga istaka [139], mga misyon [140], mga distrito [141], mga erya [142], asin mga rehiyon.

2012 Pew Forum on Religion & Public Life Survey[143] Mormons (U.S.) U.S. Avg.
May-agom 67% 52%
Diborsiyado o Separado 9% 13%
3 or dakol na kaarakian sa harong 2.6 1.8
Semanahan (o dakol) Atendans sa Relihiyosong mga Serbisyo 77% 39%

An mga report kan pankinaban na kamiyembrohan sobra sa 14.7 milyones na minaabot sa 8.3 milyones an nag-eerok sa luwas kan Estados Unidos [144]. Uyon kaining mga estatistiko ini iyo an pan-apat na pinakadakulang relihiyosong hawak sa Estados Unidos. An report sa kamiyembrohan kan simbahan minabali sa gabos na pinagbunyagan na mga miyembro asin kan saindang mga kaarakian. Maski na ngani na an simbahan dae man nagpapaluwas nin pigura kan atendans sa publiko, an mga parasiyasat mina-estimayt na an aktuwal na atendans sa kada semana sa LDS Pagsambang Serbisyo sa bilog na mundo minaabot sa 4 na milyones. An mga miyembro na nag-eerok sa Estados Unidos asin Canada [145] minabilog kan 46% nin kamiyembrohan, sa Latin Amerika [146] 38%, asin mga miyembro sa katadaang parte nin mundo 16%. Sarong survey sa paagi kan City College of New York [147] kan 2001 pinag-ekstrapolado na igwa nin 2,787,000 pansadireng bistado na LDS na gurang sa Estados Unidos [148] kan 2001, 1.3% kan populasyon kan Estados Unidos, minahimo kan LDS na Simbahan sa ika-10 pinakadakulang relihiyosong hawak sa saindang survey sa telephone kan sobra sa 50,000 na households. An 2012 Pew Forum on Religion & Public Life Survey [149], pinagkondusir sa paagi kan Princeton Survey Research Associates International (PSRAI), nakanagbo nin 2.0% kan gurang na populasyon na pansadireng nagpabisto kan saindang sadire bilang Mormons.

Hirarkiya nin Pagkasaserdote[baguhon | baguhon an source]

President kan LDS na Simbahan magpoon 2008.

An LDS na Simbahan pinag-organisa sa sarong hirarkikal na estruktura pangenot na pinagpapamahalaan nin mga kalalakehan, mantang an mga kababaehan naggaganap na magpapangenot kan ibang mga kababaehan asin mga kaarakian. An mga Mormons naniniwala na si Jesus iyo an pamayo kan Simbahan sa paagi nin kapahayagan, asin nagpili nin sarong lalake, na pinag-aapod na “an Propeta” o Presidente kan Simbahan [150], bilang Tagapagtaram ni Jesus sa ibabaw nin kinaban. An presenteng iyo si Thomas S. Monson [151]. Siya asin duwang mga tagapagpayo (na pirme nang ordinadong mga apostoles [152] iyo an minaporman kan Enot na Panguluhan [153], an tagapagpangenot na hawak kan Simbahan; doseng ibang mga apostoles iyo an minaporman kan Korum nin Doseng Apostoles [154]. Kunsoarin na an President magadan, an saiyang tagapagsangli iyong gayo an pinakasenyor na miyembro kan Korum nin Doseng Apostoles [155], na iyo an minabilog sa bag-ong Enot na Panguluhan. An mga lalakeng ini, asin an iba pang lalakeng mga miyembro kan bilog na pamamahala kan simbahan (kabali an enot na duwang mga Korum nin Sitenta [156] asin an Pangenot na Bishopric [157] iyo an pinag-aapod na mga heneral na awtoridad [158]. Sinda mina-ehersisyo pareho kan eklesiyastikal asin administratibong kapamayuhan sa bilog na simbahan, asin nagtatao nin direksyon sa mga gibohon kan mga panrehiyong mga lideres pababa hanggan sa lokal na antas. An mga Heneral na Awtoridad asin mga presidente kan misyon [159]nagtatrabahong bilog asin tipikal na nagreresibe nin alawans gikan sa pundo kan simbahan o mga investment.

Sa lokal na antas, an kapamayuhan kan simbahan minagikan sa mga liyetang miyembro [160] asin nagtatrabahong part-time bilang boluntaryo na mayong alawans. Siring sa gabos na mga miyembro, sinda pinapadulot nin ikapu [161] na 10% kan saindang kita pasiring sa simbahan. An minapalaen lang sa trabahong iyan iyo an mga LDS na mga misyonaryo na nagtatrabaho sa lokal na antas asin binabayadan nin panggastos gikan sa pundo na nareresibing mga kontribusyon gikan sa saindang mga pinaggikanan na mga kongregasyon [162]; kaya lang, an mga prospektibong mga misyonaryo pinagpakausog na magtao nin kantidad kan saindang mga misyon pasiring sa pundong ini para sa sadire nindang paggamit kun possible. An mga miyembro nagboboluntaryo para sa heneral na pangangalagang trabaho para sa pasilidad kan mga lokal na simbahan.

Panlaog kan Conference Center kun saen an simbahan pinaggigibo kaini an pankabangaang taon asin pantaon na Heneral na Kumperensiya General Conference

An mga kalalakehan na yaon sa kapamayuhang kamugtakan iyo an general na pinagkokonsidera na parte kan pagkasaserdote [163], asin pinag-ordinahan sa pagkasaserdote sa amay na edad na 12. An ordinasyon ginigibo sa paagi nin sarong seremonya na minabali kan pagpapatong nin saindang mga kamot [164] sa payo kan sarong pinag-oordinahan. An mga babaye na nakapagpartisipar sa seremonya kan Pamanang regalo [165] kung minsan pinagsasabing pinagbiyayaan nin "pagkasaserdoteng kapangyarihan", pero sinda dae nanggad pinag-oordinahan sa sarong opisina nin pagkasaserdote, asin dae pinagkokonsidera na magin kaparte kan pagkasaserdote, maski na ngani na igwa man kan ika-19 siglong mga instansiya na an LDS na mga babaye minapartisipar sa administratibong mga pagbebendisyon, pero sa paagi nin pagtubod ki Kristo, asin bako sa paagi nin pagkasaserdoteng awtoridad. Sinda mayong kapamayuhang kamugtakan kundi sa mga kaarakian asin iba pang mga kababaehan. An pagkasaserdote pinagbanga sa Aaronikong Pagkasaserdote [166] para sa mga hoben na mga kalalakehan na 12 asin pataas, asin an Melchizedek na Pagkasaserdote [167] para sa mga kalalakehan na 18 asin pataas. Magpoon pa kan 1978, an kamiyembrohan sa pagkasaserdote pinagbukas sa gabos na mga rasa(race).

Mga Programa kan Simbahan asin Kaantabayanan na mga Organisasyon[baguhon | baguhon an source]

Sa irarom kan kapamayuhan kan pagkasaserdoteng hirarkiya iyo an limang kaantabayanan na mga organisasyon [168] na nagpapano sa kadakol na mga gibohon sa simbahan: Kahinggianang Sosyedad [169] na sarong organisasyon nin mga kababaehan, an Organisasyon kan mga Hoben na Kalalakehan [170] asin Organisasyon kan mga Hoben na Kababaehan [171] para sa mga tinedyer na may edad 12 hanggan 17, Primarya [172] na sarong organisasyon para sa mga kaarakian hanggan sa edad na 12, asin Pandomingong Eskuwelahan [173] na nagtatao nin kadakol na mga pandomingong klase para sa mga tinedyer asin mga gurang. An Simbahan nagpapadalagan nin nagkapirang mga programa asin mga organisasyon sa parte kan pagpapangadal [174], edukasyon, asin pantabang kan simbahan (church welfare). Kadakol kaining mga kaantabayan asin mga programa pinagpapaaram sa paagi kan Pagkasaserdoteng Korelasyon na Programa [175], na pinagdesinyo tanganing magtao nin sarong sistematikong kapaagihan sa pagmantiner kan pankinabanon na konsistensiya (consistency), ortodoksiya (orthodoxy), asin kontrol kan mga pansimbahang mga ordinansa [176], mga doktrina (doctrines), mga organisasyon (organizations), mga miting (meetings), materyales (materials), asin iba pang mga programa asin mga aktibidades.

An LDS na Simbahan nagpapadalagan nin sarong dakulaon na programang misyonaryo [177]. An ibang mga miyembro kan simbahan iyo an pinagpapakusog na magsirbe bilang mga misyonaryo, magpili kun full-time, part-time, o bilang “serbisyo” na mga misyonaryo para sa saro na mga ginatos na mga misyon [178] na yaon sa bilog na mundo. An gabos na mga misyonaryo nagsisirbe sa boluntaryong paagi, asin an saindang mga pangastos pinagbabayadan sa paagi kan mga tipon kan mga misyonaryo man sana, kan saindang mga pamilya, asin kan saindang lokal na mga kongregasyon. An mga misyonaryo minabale sa solong hoben na kalalakehan na an edad 19 hanggan 25 (na magsisirbe sa misyon nin duwang taon), solong hoben na kababaehan na lampas sa edad na 21 (na magsisirbe sa misyon nin 18 bulan), asin gurang na mag-agom na heneralmenteng retiredo (na magsisirbe sa termino na maabot sa tolo hanggan 36 na bulan). An solong hoben na kalalakehan pinapakusog asin pinaglalaoman na magsisirbe nin sarong misyon; an mga kababaehan asin mag-agom pinagpakusog man, pero dae pinaglalaoman na magsisirbe nin misyon. An mga misyonaryo heneralmente mayong pagkaaram kun saen parte nin mundo sinda magsisirbe kan saindang misyon, asin kun kinakaipuhan, an simbahan an magtutukdo sainda nin bagong lengguwahe. An mga misyonaryo minapugol kan halangkawon na mga estandarte kan saindang personal “kamanigoan” (worthiness), na pinagdeterminar sa paagi kan masusing interbiyu kan eklesiyastikal na lider mapanungod sa kun gurano karahay na an misyonaryo nagsunod sa pansimbahang estandarte siring baga sa mga Tataramon nin Kadunungan [179] (na dae nagkokonsumo nin alkohol (alcohol), tabako (tobacco), kape (coffee), o tsaa (tea)) asin an an Batas nin Kalinigan-Puri [180] (paglikay gikan sa pre o extra-marital sex).

An Brigham Young University Centennial Carillon Tower sa laog kan Brigham Young University, saro sa nagkapirang pan-edukasyon na mga institusyon na pinag-esponsoran kan simbahan.

An simbahan nagpapadalagan nin sarong Sistema nin Pansimbahang Edukasyon [181] na minabale kan Brigham Young University[182], Brigham Young University-Idaho[183](an dating Ricks College), Brigham Young University-Hawaii [184], asin an LDS Business College[185]. An simbahan man nagpapadalagan kan mga Institutes of Religion[186] asin kan LDS Students Association[187] harani sa mga kampus nin kadakol na mga kolehiyo asin unibersidad. Para sa hayskul edad na mga kahobenan, an simbahan nagpapadalagan nin apat na taon na Seminary Program[188], na kun saen an mga estudyante nagkaklase bilang kadagdagan kan saindang sekular na mga pag-adal. An simbahan man nag-esponsor nin sarong hababang interes na educational loan program na bantog bilang Perpetual Education Fund [189], na iyo an nagtatao nin pan-edukasyon na oportunidad sa mga estudyante gikan sa mga nag-aasenso pa sanang mga nasyon.

An Pansimbahang Sistema nin Pagtarabangan(Church Welfare System), nagpasimuno sa panahon kan Dakulang Katiosan (Great Depression), nagtatao nin tabang sa mga pobre. Ini pinagpupunduhan sa paagi kan mga Pan-ayunong Dulot: bulan-bulan na donasyon na laen pa sa normal na 10% ikapu, na iyo an minarepresentar sa kantidad nin duwang pagkakan na pinagtatao sa kada bulanan na mga Domingo nin Pag-ayuno (Fast Sundays). An kuwarta gikan sa programa iyo an pinaggagamit tanganing padalagon an mga Kamalig nin Obispo (Bishop’s Storehouses), na iyo an nagpapakete asin nagtitipon nin pagkakan at hababang kantidad. An distribusyon nin mga pundo asin pagkakan pinagpapamahalaan sa paagi kan lokal na mga obispo (mga pastor nin kongregasyon). An simbahan man nagpapanao nin kuwarta sa paagi kan LDS Philanthropies[190] na dibisyon para sa mga biktima nin kalamidad asin mga pobreng mga nasyon.

An iba pang mga programa asin mga departamento minabale sa The LDS Family Services [191], na nagtatao nin asistensiya sa pag-ampon, marital and family counseling, psychotherapy, asin addiction counseling; an LDS Church History Department, na iyo an nagkokolekta kan mga historiya nin simbahan asin mga rekord; asin an Family History Department [192] na iyo an minapamahala kan dakulaon na Church Family History na mga gibo. An simbahan man saro sa mga mayor na proponente kan mga programa sa Skawting [193] para sa mga akeng lalake asin nagtatabang nin kadakol na mga miyembro [194] sa Boys Scouts of America [195]kesa arinman na ibang mga simbahan.

Mga Pinansiya[baguhon | baguhon an source]

An simbahan dae nagpahayag nin kabilugang pansimbahan na pinansiyal na papeles magpoon pa kan 1959, pero kan 1997 an Time Magazine[196] pinag-apod ini na saro sa mga mayamanon na mga simbahan sa kinaban per kapita. An para-sa-kita, bakong-para-sa-kita, asin pan-edukasyong subsidyaryong mga entidades pinag-aawdit kan sarong independenteng kumpanya nin accounting: siring kan 2007, Deloitte & Touche[197]. Sa kadagdagan, an simbahan nag-empleyo nin sarong independenteng departamento nin awdit [198] na nagtatao kaining sertipikasyon sa lambang pan-taonang heneral na kumperensiya [199] na an mga kontribusyon kan simbahan na pinagkolekta asin pinagkagastusan uyon sa palisiya kan simbahan.

An simbahan nagreresibe kan haros gabos na mga pundo gikan sa ikapu [200] (diyes porsiyento kan lambang kita nin miyembro) asin Pan-ayunong Dulot [201] (kuwarta na ipinagtatao sa simbahan sa pagtabang sa mga indibidwal na nangangaipo). Uyon sa simbahan, an kuwarta kan ikapu asin pan-ayunong dulot na kinolekta pinagpaorog para sa eklesiyastikong mga katuyuhan asin dae pinaggagamit para sa pampakitaan na mga negosyo. Haros mga diyes porsiyento kan pundo kaini man minagikan sa kita nin pagnenegosyo asin real estate holdings.

An simbahan ginagamit kaini an pundo sa ikapu sa pagtutugdok asin pagmamantiner kan mga pagharongon (buildings) asin iba pang mga pasilidades; sa pag-imprenta nin mga Eskritura para sa trabahong misyonaryo; sa pagtatao nin tabang sosyal asin kahinggianan; asin sa pagsuporta sa misyonaryo, pan-edukasyon, asin iba pang pinag-eesponsoran na mga programa kan simbahan.

An simbahan man namumuhunan sa pagkakakitaan na negosyo asin real estate ventures arog baga kan Bonneville International [202], Deseret Book Company [203], asin mga rantso nin kabakahan sa Utah [204], Florida [205], asin Canada [206]. Kaya lang, ining mga rantso pinagbanga kan Church Welfare Work[207] (Bishop’s Storehouse asin Welfare Square) na kun saen an mga pundo na pinaggagamit gikan sa ikapu asin bako para sa pagkikita. Para sa pagkakakitaan na mga operasyon kan mga rantso parsyal na pansadireng-sustinido pero dae ginagamit an kuwarta nin ikapu.

Kultura[baguhon | baguhon an source]

Nin huli sa mga pagkakaiba sa pamumuhay na pinagpaorog sa paagi kan pansimbahang doktrina asin historiya, sarong distinktibong kultura an nagtatalubo sa mga miyembro kan simbahan. Ini primerang konsentrado sa Intermountain West [208], pero mantang an kamiyembrohan kan simbahan nagkakalat sa palibot nin mundo, kadakol kaining mas distinktibong mga pinagpapraktis an nagsurunod, arog baga sa pagsusunod sa Tataramon nin Kadunungan [209], sarong pinagpahayag na batas nin kabaskugan o koda (D&C 89), kaagid sa Leviticus tsapter 11 sa Bibliya, na nagpapangalad sa pagkokonsumo nin tabako [210], alkohol[211], kape [212], asin tsaa [213], asin iba pang nakaka-adik na mga substansiya. Bilang sarong resulta kan Tataramon nin Kadunungan, an kultura sa mga lugar kan mundo na igwa nin sarong halangkaw na konsentrasyon kan LDS na iyong gayo an ipinagpapahiling.

Mga miting asin panluwas na mga programa pinaggigibo na regular asin nagigin parte kan kultura nin Mga Banal sa Huring-aldaw.

Estaran asin Pamilya[baguhon | baguhon an source]

Apat na beses sa sarong taon, an gurang na mga kababaehan (mga miyembro kan Sosyedad nin Kahinggianan [214] kan simbahan) nag-aatendir nin sarong Home, Family and Personal Enrichment Meeting. An miting puwedeng konsistido nin sarong panserbisyong proyekto, o pag-atendir nin sarong pansosyal na aktibidad, o nin kadakul na mga klase na pinaggigibo. Kadagdagan na Enrichment na mga aktibidades pinaggigibo para sa mga kababaehan na may kaagid na mga pangangaipo asin interes.

Pansosyal na mga Aktibidades asin mga Katiriponan[baguhon | baguhon an source]

Sarong tipikal na harong-mitingan kan simbahan

Sa kadagdagan kaining mga regular na pinag-eskedyul na mga miting, kadagdagan na mga miting pirmeng ginigibo sa harong-mitingan. Mga opisyal nin kaantabayanan puwedeng kondosir nin kapamayuhang mga miting o maggibo nin mga sesyon kan pag-ensayo asin mga klase. An komunidad kan ward or branch puwedeng mag-eskedyul nin pansosyal na mga aktibidades sa harong-mitingan, kabali an pagsarayawan, pamamanggi, mga holiday party asin panmusikal na mga presentasyon. An pansimbahan na mga organisasyon kan mga hoben na kalalakehan [215] asin hoben na kababaehan [216] (dating bantog na Mutual Improvement Organization, o simpleng pinag-aapod na “Mutual”) naghihirilingan sa harong-mitingan saro sa kada semana, na kun saen ang mga hobenes minapartisipar sa mga aktibidades asin naggigibo kan Katungkulan sa Diyos [217], skawting [218], o Progreso Personal [219]. Iba pang popular na mga aktibidades iyo an basketball, mga kumperensiya kan family history, mga kumperensiya para sa mga hobenes asin mga soltero/daraga, baraylihan, asin kadakolon na mga personal na kauswagan (personal improvement) na mga klase. An mga miyembro kan simbahan puwede man na magpareserba kan pagharongon (building) na mayong bayad para sa mga kasal, mga resepsyon, asin funerals.

An Midya asin mga Arte[baguhon | baguhon an source]

An Mormon Tabernacle Choir nakapagresibe nin sarong Grammy Award, sarong Emmy Award, duwang Peabody Awards, asin an National Medal of Arts.

An kultura nakapagmukna nin substansiyal na panbisnis na mga oportunidad para sa independenteng LDS media. An pinakadakula kaining mga komunidad iyo an LDS Cinema[220], LDS Fiction [221], LDS Websites, and LDS Graphical Arts arog baga kan photography asin paintings. An simbahan nagsasadire kan sarong kadena nin mga tindahan nin mga libro na pinag-aapod na Deseret Book[222], na iyo an nagtatao nin sarong tsanel (channel) na sa paagi kaini an mga publikasyon ipinagpapabakal. Ining kultura nag-eerok man sa luwas kan dagmang na populasyon nin mga Mormons, asin kadakol na mga kaparehong LDS na mga tindahan nin mga libro eksistido harani sa mga templo. An ibang mga titulo na nagin popular sa luwas kan komunidad nin LDS iyo an The Work and the Glory[223] na mga nobela asin mga sine na The Other Side of Heaven[224]. Sarong numero nin mga kaggibohan na nagin matrayumpo sana sa laog kan komunidad nin LDS. Ining mga kaggibohan heneral na minapaliwanag sa LDS na kultura o igwa nin historikal na interes o historikal na kathang-isip. An BYU Television [225], an estasyon kan telebisyon na esponsorado kan simbahan, nagpapaimbolog man sa nagkapirang mga networks.

Kontrobersiya asin Kritisismo[baguhon | baguhon an source]

Mga Paraprotesta sa atubangan kan Newport Beach California Temple ipinagboboses an saindang pagkontra sa suporta kan simbahan sa California Proposition 8 (2008)

An simbahan napasairarom pareho sa publikong pag-oomaw asin kritisismo kan mga nasa luwas magpoon pa kaidtong amay na mga taon sa New York asin Pennsylvania. Sa huring parte kan 1820, an kritisismo nakasentro sa palibot nin kaakoan ni Joseph Smith, Jr. [226] na nakapagdiskubre nin sarong set na laminang ginto [227] na kun saen naggikan an Libro ni Mormon [228] na pinagtubudan na translado. Kan 1830, an pinakadakulang kritisismo para ki Smith sa pagganap kaini sa sarong nagpalyang pagbabangko [229] sa Kirtland, Ohio [230], asin an political asin kapangyarihan military kan LDS na Simbahan sa Missouri [231], na iyo na pinagpoonan kan 1838 na Giyera kan Mormon [232]. Kan 1840, an kritisismo sa simbahan nakasentro sa teodemokratikong [233] aspirasyon kan simbahan sa Nauvoo, Illinois [234] asin man an sikretong pagpraktis nin dakol na pag-agom [235], an kritisismo nagluwas sa Nauvoo Espositor [236] asin nagtulak nin sarong surunod na mga pangyayari na nagpoon sa paggadan ki Joseph Smith Jr. [237] kan 1844.

Habang an simbahan nagpoon sa bukas na pagpapraktis kan dakol na pag-agom sa irarom ni Brigham Young sa panahon kan ikaduwang kabangaan nin ika-19 siglo, an simbahan nagin target kan kritisismo sa bilog na nasyon nin huli sa praktis na iyan, asin siring man sa teokratikong aspirasyon kan simbahan sa teritoryo kan Utah [238]. Pagkatapos kan giyera sibil sa Estado Unidos [239], an simbahan man nasa irarom kan kritisismo sa bilog na nasyon pagkatapos kan masaker sa Mountain Meadows [240]na nangyari sa Southern Utah.

Sa ibang parte, an simbahan man nagin okasyonal na tema kan dyornalistikong pag-omaw sa kapanahunang ini. Pagkatapos na makapag-erok nin sarong tag-init kaiba an mga LDS sa amay kan 1870, an historiyanong si John Codman naghayag na an LDS sa Utah nakapaggibo nin sarong marahayon na kaggibohan sa pagpapahale sa saindang mga komunidad nin pagsusugal, pag-iirinoman, asin prostitusyon kesa iba pang parte kan nasyon: “Sa gabos kong paglalayag asin pagbibiyahe sa bilog na mundo, ako dae pa kaidto nakapag-agi nin tolong bulan sa sarong komunidad na mas mahihigos, matanos, honesto sa pakikibagay sa pag-iriba ninda asin sa iba pa, matuninong, bakong mahinakiton, loyal sa gobyerno, mapagpasensiya, birtuso, asin relihiyoso, kesa kaining mga Mormons.”

Pagkatapos kan 1890 Manipesto [241] asin [242] na mga Manipesto asin kan an presidente nin simbahan na si Joseph F. Smith [243] nagtestimonya sa atubangan kan E.U. Senado, an pinakamakoniot na nasyonal na kritisismo kan simbahan nanggad nagluya. Kaya lang, sa kabilugan kan ika-20 asin ika-21 mga siglo, mga akademikong kritiko an naghapot sa pagkalehitimo ni Smith bilang sarong propeta asin an hitorisidad kan Libro ni Mormon [244] asin iba pang mga gibo siring kan Libro ni Abraham [245]. Sa modernong panahon, an kritisismo nakatoon sa mga kaakoan kan historikal na rebisiyonismo [246], homopobiya [247], rasismo [248], seksistidong mga palisiya [249], asin an kritisismo sa kakulangan nin pagpahayag manunungod sa pinansiya [250]. Mga notableng ika-20 siglo na kritiko minabale ki Jerald asin Sandra Tanner [251] asin Fawn Brodie [252]

Kan dae pa nahahaloy na mga taon, an Internet nakapagtao nin bagong forum para sa mga kritiko, asin an dae pa nahahaloy na pagsuporta kan simbahan sa Proposisyon No. 8 [253] nin California na nakapagsindi nin mainiton na debate asin nagprotestang mga organisasyon nin mga bakla asin iba pa.

Toltolan[baguhon | baguhon an source]

  1. Religious denomination
  2. 2013 LDS Statistical Report
  3. National Council of Curches
  4. Estado Unidos.
  5. Ang Bibliya
  6. Exegesis
  7. The First Presidency
  8. Quorum of the Twelve Apostles
  9. The General Authorities
  10. The Priesthood of the Latter-day Saints
  11. The Laity
  12. The Tithes
  13. The LDS Full-Time Missionaries
  14. The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints
  15. The Church of Christ
  16. Improper Banking Practices
  17. The Panic of 1837
  18. The Governor's Extermination Order
  19. The Theodemocracy
  20. Quorum of the Twelve Apostles
  21. The Latter Day Saints Movement.
  22. The Mormon Pioneers
  23. The Mormon Corridor
  24. The Theocratic Leader
  25. Polygamy
  26. The Theocracy
  27. The Utah Mormon War
  28. The United States Army
  29. Alfred Cumming
  30. The Utah Territory
  31. The Shadow Government
  32. The President of the Church
  33. The United States Congress
  34. Federal Government of the United States
  35. Wilford Woodruff
  36. The 1890 Manifesto
  37. A state of the United States
  38. Joseph F. Smith
  39. Reed Smooth Hearings
  40. The United States Congress
  41. The Second Manifesto
  42. Excommunication
  43. The Mormon Fundamentalism
  44. The 20th Century
  45. The Latin America
  46. The Mormon Missionary
  47. Monogamy
  48. The Nuclear Family
  49. The MX Peacekeeper Missile
  50. Nevada
  51. The Equal Rights Amendment
  52. Gambling
  53. The Same-sex Marriage
  54. Euthanasia-Physician-assisted Death
  55. Blacks and The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints
  56. The Priesthood Correlation Program
  57. The Great Depression
  58. Biblical Doctrines
  59. Religious Text
  60. Standard Works
  61. The Golden Plates
  62. Authorized King James Version
  63. Joseph Smith Translation of the Bible
  64. LDS Endowment
  65. The Prophets
  66. The Holy Spirit
  67. The New Testament
  68. The Atonement
  69. Resurrection of Jesus Christ
  70. Christianity
  71. Millenialism
  72. The Second Coming
  73. The Original Sin
  74. The Baptism
  75. The Apostolic Succession
  76. Continuationism
  77. Restorationism
  78. The Great Apostasy
  79. The Latter-day Saints Restoration
  80. The First Century Christians
  81. The Creedal Christianity
  82. The Christian Creed
  83. The Nicene Creed
  84. The Trinity
  85. One Substance
  86. The Latter-day Saints Godhead
  87. God the Father
  88. Jesus Christ
  89. The Holy Ghost
  90. Arianism
  91. Semi-Arianism
  92. Pre-mortal Life
  93. Exaltation
  94. The After Life
  95. faith
  96. Jesus Christ
  97. The Ordinances
  98. The Baptism
  99. Confirmation
  100. The Endowment
  101. The Celestial Marriage
  102. The Family Sealing
  103. Second Anointing
  104. The Temples
  105. The Temple Garment
  106. The Baptism For The Dead
  107. The Word of Wisdom
  108. Alcoholic Beverage
  109. Coffee
  110. Tea
  111. Tobacco
  112. The Law of Chastity
  113. The Tithe
  114. The LDS Church Missionary
  115. Proselytize
  116. The Latter Day Saint movement
  117. The Community of Christ
  118. The Latter Day Saints
  119. The Plural marriage
  120. Celestial Marriage
  121. Mormon Fundamentalism
  122. Polygamy
  123. The Church of Christ
  124. The State of Deseret
  125. United States
  126. The Edmunds-Tucker Act
  127. The Term Mormon
  128. The Real Property
  129. Intellectual Reserve, Inc.
  130. Copyrights
  131. Trademarks
  132. Intellectual Property
  133. Finances of the Church of Jesus Christ of Latter-day Saints
  134. The Wards
  135. The Branches of the Latter Day Saints Movement
  136. The LDS Chapel
  137. The Virtual Chapel
  138. The Online Meetinghouse Locator
  139. Stakes of the Latter-day Saints Church
  140. The LDS Church Missions
  141. Districts of the Latter-day Saints Church
  142. Areas of the Latter-day Saints Church
  143. "Mormons in America" (PDF). Pew Forum on Religion & Public Life. January 12,2012. Archived from the original (PDF) on January 31, 2012. Retrieved February 3, 2012.  Check date values in: |date= (help)
  144. The United States
  145. Canada
  146. Latin America
  147. City College of New York
  148. The United States
  149. 2012 Pew Forum on Religion & Public Life survey
  150. President of the Church
  151. Thomas S. Monson
  152. The Latter-day Apostles
  153. The LDS First Presidency
  154. The Quorum of the Twelve Apostles
  155. The Quorum of the Twelve Apostles
  156. The Quorum of the Seventy
  157. The Presiding Bishopric
  158. The General Authorities
  159. The Mission President
  160. The Laity
  161. Tithes
  162. The LDS Churches
  163. The LDS Priesthood
  164. The Laying on of Hands
  165. The Latter-day Saints Endowment
  166. The Aaronic Priesthood as practices in The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints
  167. The Melchizedek Priesthood as practiced in The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints
  168. The Auxiliary Organizations
  169. The Relief Society
  170. The Young Men Organization
  171. The Young Women Organization
  172. The LDS Primary
  173. The LDS Sunday School
  174. The LDS Proselytizing
  175. The LDS Priesthood Correlation Program
  176. The LDS Ordinances
  177. The Latter-day Saints Missionary Program
  178. The LDS Church Missions
  179. The LDS Word of Wisdom
  180. The LDS Law of Chastity
  181. The Church Educational System
  182. Brigham Young University
  183. Brigham Young University-Idaho
  184. Brigham Young University-Hawaii
  185. The LDS Business College
  186. Institutes of Religion
  187. LDS Student Association
  188. Seminary program
  189. Perpetual Education Fund
  190. The LDS Philanthropies
  191. The LDS Family Services
  192. The Family History Department
  193. The LDS Scouting
  194. The LDS Boys Scout
  195. Boy Scouts of America
  196. The Time Magazine
  197. Deloitte & Touche
  198. The LDS Audit
  199. The Annual General Conference
  200. Tithes
  201. The LDS Fast Offering
  202. Bonneville International
  203. Deseret Book Company
  204. Utah
  205. Florida
  206. Canada
  207. The Church Welfare Work
  208. Intermountain West
  209. The Words of Wisdom
  210. Tobacco
  211. Alcohol
  212. Coffee
  213. Tea
  214. The LDS Relief Society
  215. The LDS Young Men Organization
  216. The LDS Young Women Organization
  217. The LDS Duty to God Award
  218. The LDS Scouting
  219. The LDS Young Woemn Personal Progress
  220. The LDS Cinema
  221. The LDS Fiction
  222. The Deseret Book
  223. The Work and the Glory
  224. The Other Side of Heaven
  225. BYU TV
  226. Joseph Smith, Jr.
  227. The LDS Golden Plates
  228. The Book of Mormon
  229. The Kirtland Safety Society
  230. Kirtland, Ohio
  231. Missouri
  232. Mormon War
  233. Theodemocracy
  234. Nauvoo, Illinois
  235. The LDS Plural Marriage
  236. Nauvoo Espositor
  237. Joseph Smith Jr.
  238. The Territory of Utah
  239. Civil War
  240. Mountain Meadows massacre
  241. The 1890 Manifesto
  242. The 1904 Second Manifesto
  243. Joseph F. Smith
  244. The Book of Mormon
  245. The Book of Abraham
  246. The Historical Revisionism
  247. The Criticism of LDS on Homophobia
  248. Racism
  249. The Criticism of LDS on Sexist Policies
  250. The Criticism of LDS on Inadequate Financial Disclosure
  251. Jerald and Sandra Tanner
  252. Fawn Brodie.
  253. The Proposition No. 8

Mga panluwas na takod[baguhon | baguhon an source]