Efunroye Tinubu
| Efunroye Tinubu | |
|---|---|
 | |
| Kamundagan | c. 1810 Egbaland, Yorubaland |
| Kagadanan | 1887 Abeokuta |
Lulubngan | Abeokuta, Ogun State, Nigeria |
| Trabaho | Merchant, slave trader |
| Agom | Adele Ajosun, amongst others |
.jpg)
Si Efunroye Tinubu (c. 1810 - 1887), namundag Ẹfúnpọ̀róyè Ọ̀ṣuntinúbú,[1] sarong makapangyarihan na babaeng Yoruba na babaeng aristocrat, mangangalakal, asin paranegosyo nin mga oripon sa pre-kolonyal asin kolonyal sa Nigeria.
siyang man pulitikal asin maimpluwen sa ekonomiya sa Lagos durante kan pagreynar nin Obas (monarchs) Adele, Dosunmu, Oluwol, asin Akitoye, na nagtatabang sa huri duwang Obas an nagkakaigwa nin poder politikal. naagom niya iyo si Oba Adele asin ginamit an mga karelasyon niya sa pagpatindog nin sarong asensadong network nin negosyo kaiba kan mga negosyanteng Europeo sa mga oripon, tabako, asin, gapas, lana nin palma, lana nin niyog, asin paputok. soboot may sadiri nin sobra sa 360 personal na oripon.
Kan sunod sa kapangganahan kan Briton sa Reduction of Lagos, hinale kan mga Britano si Oba Kosok sa saiyang trono asin sinalidahan siya ni Akitoye, na suportado ni Tinubu.. An Briton may kitoye na may tanda kan 1852 Treaty Between Great Britain and Lagos, na nangangaipuhan nin mga Lagosian na tanggalon an kalakalan nin alipin sa Atlantiko. Gayunpaman, si Tinubu ay lihim na nagpipirit sa pagpapadalagan nin pangangalakal nin auripon sa mga mangangalakal kan Brazil asin European, bilang pagbalgar sa kasunduan, asin kusang tinugutan ini ni Akitoye.[1] Denunsiar kan Briton si consul Benjamin Campbell an hegemoniya ni Tinubu sa ekonomiya huli sa Lagos asin saiyang sekretong oripon-naliya, asin siya nakipagtumang sa mga negosyanteng British asin karibal na mga mangangalakal kan Lagos.[1] sunod kan pagsakat ni Oba Dosunnu, si Dosunmu pigdistierong Tinubu sa Abeokuta sa irarom kan presyon ni Campbell pakaplano ni Tinut na dai man ngane nagin kakomplot an Briton na impluwensiya sa Lagos asin asistensya Campbell. nasa Abeokuta, nagtabang siya sa pagsuplay kan siyudad nin munisyon durante kan mapangganang gera kaini laban sa Kahadean nin Dahomey, na huli kaiyan nakua niya an titulo bilang namamayong lider kan Iyalode of the Egbas.
Nagadan siya sa Abeokuta kan 1887. An landmark Tinubu Square sa Lagos ipigngaran saiya asin may estatuwa man siya. May estatuwa siya sa Abeokuta, Nigeria.
Buhay asin karera[baguhon | baguhon an source]
Amay na buhay[baguhon | baguhon an source]
Si Tinubu ipinangaki sa Ojokodo forest area kan Egbaland. An pangaran kan saiyang ama si Olumosa. Siya man di-umano'y hale sa ninuno ni Owu, sa pamamagitan man kan saiyang ina o panig kan ama. Pirang beses na umanong ikinasal si Madam Tinubu. Ang inot niyang kasal sa sarong lalaking Owu. Nagkaaki ini nni duwang aki na lalaki. Matapos magadan an saiyang agom na si Owu, pinakasalan niyang giraray an ipinaapon na si Oba Adele Ajosun kan 1833 na, habang nagbibisita sa Abeokuta, ginayuma umano ni Tinubu. Naglipat siya kaiba an ipinaapon si Oba sa Badagry, na tradisyonal na lugar kan kanlungan para sa mga monarko kan Lagos. Sa Badagry, pinagsamantalahan niya an mga koneksyon ni Adele para magbuo nin sarong kakila-kilabot na pangangalakal nin negosyo sa tabako, asin, dangan mga alipin.
Lagos[baguhon | baguhon an source]
nadistierong si Oba Adele yaon pa man giraray sa Badagry kan magadan an saiyang kasalihid, si Oba Idewu. Prinsipe Kosoko, tugang ni Idewu Ojulari, sarong mayor na parasingil nin tronong bakanteng trono Eletu Odibo, an chief kingmaker, napogolan si Kosoko asin si Adele inimbitaran nia tanganing magin Oba giraray. banan ni Tinubu si Adele sa Lagos, alagad an Oba nagadan pakalihis nin 2 taon. [2] Adele kan 1837, si Tinubu nagsuporta daa ki Oluwole (saiyang mga lakaw) sa saiyang bid para sa Obaship kan Lagos kaysa sa Kosoko's
Oba Oluwole may pabalikbalik [12] mga pagkontra ki Kosoko, na naniniwalang siya an tunay na tagapagmana kan trono. resulta, pinalayas si Kosoko sa Ouidah. [15] kan pagreynar ni Oluwole, si Madam Tinubu nag - agom liwat nin sarong Yesufu Bada, alias Obadina, na iyo an kapitan sa guerra ni Oluwole asin suportado ni Oluwolee, Tinubu asin kan mga aktibidad sa pagnegosyo ni Yesufu sa Egbaland grew. [3]
Abeokuta[baguhon | baguhon an source]
Kan Abeokuta, si Madam Tinubu nagtratrabaho sa armas asin tinawan nin mga munuterong aksyon kontra ki Dahomey..Kan saiyang mga aktibidad sa gera bilang namamayong titulo kan Iyalode of all Egbaland.Habang yaon si Abeokuta, soboot kinontra niya an mga palakaw kolonyal sa Lagos.[1] 1865, sarong kasulo an nagtoon sa mga tindahan nin pirang negosyante kabali na diyan an nagkapira niyang rogaring sa Abeokuta. garo baga dai nagpaluya [23] saiyang pinansial na kamugtakan, minsan siring.[1] Tinubu nadamay sa mga aktibidad kan hade man na Abeokuta, suportado an Prinsipe Oyekan sobra ki Academia para sa titulo ni Alake of Egbaland kan 1879. Minalataw na nagkaigwa si Tinubu nin saro pang pag - agoman sa sarong Momoh Bukar, sarong intelektuwal sa Arabe. mga aki ni Momoh hale sa ibang agom na babae kan huri inako an ngaran na Tinubu.
Kagadanan asin pamana[baguhon | baguhon an source]
.jpg)
Tinubu nagadan kan 1887 asin ilinubong sa Ojokodo Quarters sa Abeokuta. Tinubu Square sa Isla nin Lagos, sarong lugar na dati inaapod na Independence Square, ipigngaran saiya. ta Tinubu (Tinubu's precinct or Tinubu Square) haloy nang bisto sa pangaran na iyan bago an independensya kan nasyon, alagad pigpangaranan ining Independence Square kan mga lider kan Enot na Republika. momogtak an sarong estatuwa ni Tinubu sa Abeokuta.
Hilingon pa[baguhon | baguhon an source]
Toltolan[baguhon | baguhon an source]
- ↑ Women and trade in the Nupe–Borgu region during the nineteenth and twentieth centuries. 1 September 2020.
- ↑ Nelson & McCracken. Order and disorder in Africa: papers of the A.S.A.U.K. Biennial Conference, hosted by the Centre of Commonwealth Studies, University of Stirling, 8-10 September 1992, Volume 1. SOAS, University of London, 1992. p. 26.
- ↑ Adams 2002, p. 8.
