Marilou Diaz-Abaya

Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
Marilou Diaz-Abaya
KamundaganMarilou Correa Diaz
(1955-03-30)Marso 30, 1955
Quezon City, Philippines
Kagadanan(2012-10-08)Oktobre 8, 2012 (aged 57)[1]
Taguig, Philippines
Lulubngan
Loyola Memorial Park, Marikina, Filipinas
NasyunalidadFilipino
TrabahoDirektor, parasurat
Mga taon na aktibo1980–2012
AgomManolo Abaya
Mga akiMarc Abaya
David Abaya
Mga gawad Order of National Artists of the Philippines

Si Marilou Correa Diaz-Abaya (Marso 30, 1955 - Oktubre 8, 2012[1] sarong Filipinang multi-sapinangang pagganap sa direktor nin pelikula. natawan kan Orden nin mga Artista Nasyonal kan Pilipinas para sa Film asin Broadcast Arts kan 2022,[2] siya an kagtogdas asin presidente kan Marilou Diaz-Abaya Films Institute and Arts Center, sarong eskwelahang pang pelikula nakabase sa Antipolo, Filipinas. an direktor kan pelikulang 1998 na Jose Rizal, sarong biograpikal na pelikula sa nasyonal na heroe kan Filipinas na siring man sana an pangaran. siya kan Ikaduwang Panahon nin Golden Age [3] Philippine Cinema.

Amay na buhay[baguhon | baguhon an source]

Diaz namundag sa Quezon City kan 1955. siya sa pitong aki kan mga abogadong sinda Conrado Diaz asin Felicitas Correa Diaz. siang may pribilehio. saiyang ama gikan sa Paoay, Ilocos Norte, asin konektado ki Valentín Díaz, na saro sa mga kagmuknang signyaryo kan 1892 sa nasyonalistang kasararoan nin La Liga Filipina kaiba si Jose Rizal, na iyo an bantog niyang pelikula.

Marilou asin saiyang mga tugang nagdakula sa sarong harong na pano nin arte na pinundar kan saindang mga magurang na parasingil nin arte. mga lanob kan saindang harong nata'wan nin magkapirang pintura an artista nasyonal na si Fernando Amorsolo. Diaz-Abaya asin an saiyang mga tugang napiritan kan saindang mga magurang na magkua nin mga klase sa piano asin mga klaseng ballet. on ki Diaz-Abaya, sa huri, kan siya nagin paragibong pelikula, narealisar niya an kahalagahan nin arte sa saiyang pagkahoben.

Nagdakula si Diaz-Abaya bakong bágo sa pelikula, asin imbes mas interesado sa literatura asin kasaysayan.

sarong pangyayari na iyo an nangenot ki Diaz-Abaya sa pelikula iyo an saiyang pag'aplikar para sa Communication Arts sa Asuption Convent. niyang magpalista para sa pag-adal Sibilisasyon Asia, alagad dai siya nakaasba ta sinarar an Departamento kan Historya. kaini nag'entra siya sa Communication Arts asin tuyong nagdanay nin saro sanang semester, alagad an pagkamoot niya sa teatro iyo an namamayong talingkas. panahon niya sa kolehiyo, siya nagbunga nin mga drama sa Cultural Center of the Philippines. man sa kolehiyo, naidirehir niya an saiyang inot na pelikula.nag-adal siya sa magkapirang mga pribadong eskwelahan (sa St. Theresa's College hale sa Kindergarten pasiring High School), nagtapos naggradwar sa Asumption College na may titulo sa Bachelor of Arts, major sa Communication Arts kan 1976. pasiring siya sa Los Angeles para sa dugang pang pag-adal asin naggradwar siya sa Loyola Maryundan University na may titulo sa Master nin Arts sa Pelikula asin Telebisyon kan 1978. nagpasiring siya sa London asin nagtapos nin Film Course duman man sa London International Films School kan 1978.

Karera[baguhon | baguhon an source]

Naglaog siya sa industriya nin sine kan Filipinas kan 1980 bilang sarong feministang direktor, pero nagigirumduman niya an pagdakula kaini sa gender-free staume. mga pelikula ni Diaz-Abaya bisto sa mga pagkikitusay kan marhinalisado, pero dai lamang siya naghuna nin karera sa filmwork mantang nagdadakula sa pribadong Katolikong mga eskwelahan para sa pili.

Diaz-Abaya asin an saiyang agom, pakaistar sa London, nagbalik sa Pilipinas asin naki'estar sa nagkapirang mga amigo sa teatro tanganing makapoon nin sarong independyenteng kompanya sa pelikula, an Cine Filipinas, na pinagmamalagolan kan saindang mga magurang. na si Diaz-Abaya asin an saiyang kompanya sa pelikula nakaprodusir nin mga pelikulang magkaibahan, an saindang mga pelikula nagtapsok sa opisinang kahon asin nawaran kuwarta. kan pangyayaring ini, nabisto niya si Jesse Ejercito, sarong independenteng prodyuser nin pelikula na namidbid asin ikinaogma an direksyon sa sineyograpiya asin arte ni Diaz-Abaya na Tanikala.

Diaz nagpapel asin nagpaluwas kan enot niyang tampok na pelikula, an Tanikala (Chains) kan 1980. kaidto, saro na siya sa pinakaaktibo asin nahihiling na direktor sa sine kan Filipinas.

Jesse Ejercito nagtao ki Diaz-Abaya nin oportunidad na makagibo nin pelikula asin si Diaz-Albay nagproponer na magkaigwang Ricky Lee, na saiyang nadangog sana manungod asin dai nabisto, bilang sarong parasurat para sa saiyang pelikula. si Ricky Lee mabibisto bilang saro sa mga katarabang ni Diaz-Abaya sa pelikula asin minimidbid na parasurat nin screenplay para sa nagkapirang pelikulang pangkamanehar kan Diaz-Abaya. inot na konsyerto ni Lee asin Diaz-Abaya iyo an paggibo nin Brutal, na nagtápos sa Metro Manila Film Festival kan 1980. Brutal sarong pagganap asin si Ishmael Bernal, sarong hinihiling na gayong Pilipinong paragibong pelikula, nahiling an pelikula asin boot magtagbo ki Diaz-Abaya. Bernal nagin tagapakarhay ni Diaz-Abaya. kan saiyang kapangganahan sa Brutal, pinanginotan niya si Macho Gigolo.

saiyang mga amay na pelikula na Brutal, Karnal (Of the Flesh), asin Alyas Baby Tsina, pigkondenar nanggad an mapangyare na sistema sosyal durante kan administrasyon ni Presidente Ferdinand Marcos sa Filipinas. mapatalsik si Marcos kan 1986, naghali sa paggibo nin pelikula si Diaz.

Díaz nakagibo nin mga programa sa telebisyon sa laog nin nagkapirang taon. saiyang trabaho nagpoprobar na ipabanaag an sosyal asin politikal na mga problema tanganing kamtan an reporma sa sosyedad. -akong ginagamit niya an saiyang trabaho bilang kasangkapan sa pagsuporta, pagpalakop, asin pagprotehir sa estado kan demokrasya sa Pilipinas.

Marilou Diaz-Abaya iyo an tagapakarhay kan mga direktor" kasaro ni Lino Brocka nin pirang taon. 1983, si Diaz-Abaya nag'ayon sa Mga Mapanungod sa mga Artista kan Pilipinas, na inorganisar ni Lino Brocka, asin aktibong myembro na nagkokontra sa pagdalage sa pelikula kan rehimeng Marcos asin nakibali sa kontra igdi.

kaamayi kan dekada 1980, si Lily Monteverde prominenteng Pilipinong prodyuser nin pelikula para sa mga produksyon kan Regal, naghagad ki Diaz-Abaya na maggibo nin Senswal (Of the Senses),sarong pag'abot nin edad na film na nakasikwit nin sex topicts. muknâ ini sarong aldaw bago an 1986 EDSA Revolution

Kan 1995, siya naman an nagpapel sa mga pelikula, poon kan pagluwas komo Ipaglaban Mo (Redeem Her Honor). padagos siya sa paglektura kan mga pelikulang arog kan May Nagmahal duman sa Iyo (Madonna and Child), Sa Pusod ng Dagat (In the Navel of the Sea), Jose Rizal, asin Muro-Ami (Reef Hunters). saiyang grupo nin trabaho iyo an dagos - dagos na pagsiyasat sa masakit na mga problema sosyal sa nasyon. saiyang mga gibo parating mapadapit sa buhay kan mga tios, babayi, asin kaakian na nasasakitan mabuhay sa masakit na mga kamugtakan.

kasabwatang gayo niyang trabaho, si Jose Rizal, itinampok an aktor na si César Montano na nagkakawat kan heroe nasyonal.[4]

sarong grupo nin mga nasabing Hapon ilinadaw[5] an saiyang hawak na magin "harmoniously blending entertainment, social consciousness, and ethnic awareness." An organisasyon nagpadagos paagi sa pagsabing: " (Her work) nanggana nin aksi kapwa sa Pilipinas asin ibang nasyon huli sa halangkaw na lebel kaini nin artistikong kahamanan. ini iyo an tamang kapahayagan kan kulturang artista kan Asya, kaya maninigo nanggad siya sa Arts asin Kulturang presyo kan Fukuoka Asian Culture Prizes

Personal na buhay[baguhon | baguhon an source]

Kinasal siya sa cinemagrapher asin edukador na si Manolo Abaya, paryente ni Plaridel Abaya asin sinda igwang duwang aking lalaki: parakanta/acto Marc Abaya asin David Adaya, sarong sinehan. saiyang sobrino, si Joseph Emilio "Jun" Abaya, na Kongresista kan Cavite asin nagin Sekretaryo sa Transportation and Communication.

Nahiling niya si Manalo kan siya 15 anyos, asin tinabangan ni Manalo an saiyang turno sa pag-arte. Marilou asin Manolo nag'agom sa Manila asin dai nahaloy pakatapos, nagpaistar sa London bilang si Marilou nag-adal sa London International Film School. trabahong mag-iriba si Manolo asin Abaya. Manolo parati tigta'wan kredito bilang direktor kan retratista asin editor sa kadaklan na trabaho ni Diaz-Abaya.

pinag reffer niya an siyudad nin Fukushima sa Hapon na ikaduwang harong niya huli kan saiyang mga pelikula nagin marayrahay asin minibid kan mga kritiko asin taga-movie.

Kagadanan[baguhon | baguhon an source]

Diaz-Abaya nadiskobre na may kanser sa suso, na nagkawsa kan saiyang kagadanan kan Oktubre 8, 2012.[6] linubong siya sa Loyola Memorial Park sa Parañaque sagkod Oktubre 2023, kan an saiyang bangkay pig-imbesyunar dangan, naglipat sa Libingan ng mga Bayani.

Mga gawad[baguhon | baguhon an source]

Diaz iyo an 2001 Laureado kan Premyo Fukuoka para sa Kultura asin Arts sa Hapon. niya an kadakol na mga nagtataong onra sa mga gawad arog kan Metro Manila Film Festival, Urian Awards, Films Academy of the Philippines, Famas Awards, Star Awards, Catholic Mass Media Awardee on British Film Institute Award, International Federation of Film Critics Award (PIPRESCI), asin Network of Pan Asian Cinema Award (NETPACA).[7]

Hunyo 10, 2022, an Malacanang Palasyo, sa pinagsarong rekomendasyon kan Nasyunal na Komisyon para sa Kultura asin kan Artes (NCCA) asin kan Cultural Center of the Philippines (CCP), opisyalmente pig'anunsyo si Marilou Diaz-Abaya bilang Artista Nasyonal para sa pelikula asin Arte Broadcast kairiba sinda Nora Aunor asin Ricky Lee, nin huli sa Proklamasyon mayo. 1390.

Organisasyon[baguhon | baguhon an source]

Diaz sarong aktibong prodyuser nin pelikula asin telebisyon asin direktor. sarong direktor kan Film Development Council of the Philippines, an presidente kan Marilou Diaz-Abaya Film Institute and Arts Center and Drive Solana Inc., instruktor sa pelikula sa Ateneo de Manila University, sarô sa mga Tapayan Communications Foundation asin AMANU Media Apostoliko, asin myembro kan Siuna Dilogue Movement for Peñafrancia, ang Mga Artista para sa Katoninongan, Ina Para sa Katuninungan, asin Pambilog na Kinaban na Pag'iriba ni Psycholiushabilit.[8]

Filmograpiya[baguhon | baguhon an source]

Díaz nagpapel sa kisiera 21 kompletong tampok na pelikula na kaiba an mga pelikulang internasyonal na naka-eksibit na may titulong Ingles asin subtitle. sa lista an mga minasunod:

ng Nalapapalaen na mga pelikula:

  • 1986: Apat na Aldaw kan Pebrero (manongod sa People Power Revolution, in EDSA); pig-ulat huli sa mga rason politikal.
  • 1990: Victory Boy (mga presensiya kan US Bases in the Philippines; partikularmente an UST Naval Base, sa Olongapo); dae naghururo kaidto Senador Joseph Ejercito Estrada asin Philippine superstar Nora Aunor; pig-isog huli sa mga rason politikal; pinondo kan hinale an US Military Batangas kan 1991.

Videograpiya[baguhon | baguhon an source]

Díaz iyo man an nagpapel sa mga pasale sa telebisyon arog kan minasunod:

  • Pampublikong Forum (1986-1995), sarong pampublikong pahayag sa aktibidad na ipinahiling ni Randy David.
  • Sic O'Clock News (1987 - 90), sarong programa nin bareta sanire.
  • Manlaenlaen na dokumentaryo kaiba si Silsilah Dialogue Movement Para sa Katoninongan nin Dios.
  • ga lalaki nin Liwanag, sarong semanal na pahayag an nagpapaheling kan mga tekstong basado sa San Fernando, Pampanga, na pinangenotan ni Fr. David, Fr. de los Santos, asin Fr. o Galang.

Mga gawad[baguhon | baguhon an source]

Taon Tinaong gawad Kategorya Trabaho Resulta
1980 Metro Manila Film Festival Best Director Brutal[9]| style="background: #99FF99; color: black; vertical-align: middle; text-align: center; " class="yes table-yes2"|Won
1998 José Rizal[10]| style="background: #99FF99; color: black; vertical-align: middle; text-align: center; " class="yes table-yes2"|Won
1999 Muro Ami[11]| style="background: #99FF99; color: black; vertical-align: middle; text-align: center; " class="yes table-yes2"|Won
Best Original Story (with Ricky Lee and Jun Lana)|style="background: #99FF99; color: black; vertical-align: middle; text-align: center; " class="yes table-yes2"|Won


Toltolan[baguhon | baguhon an source]

  1. 1.0 1.1 "Multi-awarded director Marilou Diaz-Abaya dies | Showbiz | GMA News Online | The Go-To Site for Filipinos Everywhere". Gmanetwork.com. Archived from the original on October 10, 2012.  Unknown parameter |url-status= ignored (help) Error sa pag-cite: Invalid <ref> tag; name "obit" defined multiple times with different content
  2. Empty citation (help) 
  3. Empty citation (help) 
  4. Faculty profile, Asia Pacific Film Institute, 2007.
  5. Award Citation, Arts and Culture Prize, Fukuoka Asian Culture Prizes, Japan.
  6. "Multi-awarded director Marilou Diaz-Abaya dies | Showbiz | GMA News Online | The Go-To Site for Filipinos Everywhere". Gmanetwork.com. Archived from the original on October 10, 2012.
  7. Faculty profile, Asia Pacific Film Institute, 2007.
  8. Faculty profile, Asia Pacific Film Institute, 2007.
  9. "Metro Manila Film Festival:1980".
  10. "Metro Manila Film Festival:1998".
  11. "Metro Manila Film Festival:1999".