Jump to content

Chang'e

Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
Chang'e
Chang'e flies to the Moon drawn by Tsukioka Yoshitoshi
Intsik嫦娥
Literal na boot sabihonChang the Beautiful
Heng'e
Intsik姮娥
Literal na boot sabihonHeng the Beautiful
An pinturang The Moon Diosdado Chang E, napetsahan sa mga 1500 (Ming dinastiya)

An Chang'e (/ˈtʃɒŋ.ə/ CHONG-ə; Chinese: 嫦娥; pinyin: Cháng'é), orihinal na inaapod na Heng'e (姮娥), iyo an <b>diosa kan Bulan</b> asin agom ni Hou Yi, an dakulang parapana. Nano'dan man kan gayon niya, si Chang'e midbid sa pagsakat niya sa Bulan kaiba an saiyang ataman na Yu Tu, an Moon Rabbit asin nag-eerok sa Palasyo Mohon (广寒宫). Siya saro sa mayor na diyos sa mitolohiyang Intsik, relihiyon kan mga Tsino, Budhismong Intsik, Confucianismo, asin Taoismo. Sa modernong panahon, an Chang'e iyo an pangaran kan Programa nin Pagsulat sa Lunar.

Mga Pinaghalian asin Iladawan

[baguhon | baguhon an source]

Si Chang'e enot na nagluwas sa <i id="mwJQ">Guiciang</i>, sarong teksto nin pagtoodtood na nasusurat sa Dinastiyang Zhou (1046 BC - 256 BC). Gikan sa pirang napreserbar na mga kaapil kan teksto, nasambit kaini an "Yi putok an sampulong Aldaw,"[1] asin "Chang'e pagsakat pasiring sa bulan." [2] Chaang'e - orihinal na nagngangaran Heng'e (姮娥) pinagngaran na likayan an taboan dapit sa pagpapakisumaro nin pangaran sa nagadan na emperador,[3] sa kasong ini, si Liu Heng, sarong emperador gikan sa Dinastiya Han. Dakul na mga tulang Intsik an nakasurat sa palibot kan tema kan Chang'e asin kan bulan.

Sa pre-Qin Dinastiya (pre21 BC), an teksto, Classic of Mountains and Seas (山海经) - nagsambit nin "sarong babae na nagkakarigos sa bulan; sia si Chang Xi, agom ni Emperador Jun. Pinangaki siya sa doseng bulan, asin dangan sana niya pinunan na baon an bulan.[4] (有女子方浴月，帝俊妻常羲生月十二，此始浴之。)" "An ngaran kan terminong "Chang Xia" sa manuskritong ini nanunungod sa " "Chang'e"poon pa kan pagpronunsiar nin "kaano (pilasyon)."e (娥)" (羲)" in ancient Chinese.[5]

Sa Tang Dinastiyang (184-907), bantog na poeta, si Li Shangyin, an nagsurat kan tulang "Chang'e" base sa istorya ni Chang'e naghahabon kan imortal na efixir. Arog kan diosang ini, nadiskobre kan poeta an koneksion sa liwanag nin bulan sana, na namamatean an saindang kapungawan mantang nagheheling sa langit kun banggi. Sa ginatos na tula sa palibot kan Chang'e asin Bulan, luwayluway nag-evolve siya bilang simbolo nin nostalgia asin son[6] para sa kadakol na poeta na lampas pa ki Li.

An orihinal na berso sa Tradisyonal na Intsik:

嫦娥

雲母屏風燭影深，長河漸落曉星沉。

嫦娥應悔偷靈藥，碧海青天夜夜心。

An traduksion ni Witter Bynner, sa saiyang librong The Jade Mountain:

[baguhon | baguhon an source]
  • Tang Dynasty Bronze Mirror with Chang'e and Moon rabbit, Honolulu Museum of Art
    Dinastiyang Tanga Bronze Mirror kaiba si Chang'e asinAn Moon rabies,Honolulu Museum of Art
  • Porcelain Pillow of Guanghan Palace in Yuan Dynasty, collected in Datong Museum
    Porclain Pillow of Guanhan Palace saDinastiyang Yuan, na tinipon sa Datong Museum
  • Fan Map of Chang'e in Yuan or Early Ming Dynasty
    Faan Mapaa kan Chang'e sa Yuan o Enot na Dinastiyang Ming
  • Moon Palace on Ming Dynasty lacquer wooden box
    Moon Palace on Ming Dinastayang lacquer wooden na anas boklit
  • Fan map of Chang'e by Fei Yigeng and Zhang Xiong, from Qing dynasty
    Faan ma mapaa kan Chang'e ni Fei Yigge asbpZhang Xiong, gikan saróng tataramondintinian nin Qing
  • Colored Paintings of the Summer Palace Corridor: Guanghan Autumn Scenery, a copy of Qian Hui'an 's imitation of Qing Dynasty painter Hua Yan in the late Qing Dynasty
    Miga Kontemporanyong Page kan Palasyo Olimpiko sa Tig-init Corridor: Guanhan Autumn Scenery, saron kopya ⁇ kan pagoda ni Qian Hui'an tagtaDinastiyang QingnasiHua Yansaróng nakakahoring dinassiya nin Qin
  • Tsukioka Yoshitoshi Ukiyo-e A Hundred Poses of the Moon Chang'e flees to the Moon
    Tsukioka Yoshitoshi Ukiyo-e-e A Grontalo Poses kan Bulan na Carang'e nangdulag pasing Bulan
  • Illustration of Chang'e in "Three Religions in China: Confucianism, Buddhism and Taoism" (1887) of DuBose
    Illustrasyon Dapit sa Chang'e sa "Hreong Relihion at Tsina: Confucianismo, Budhismo ain Taoismo" (1887) kanDuBlos
  • Chang'e flies off into the Moon as her husband Houyi watches
    Si Chang'e nahuros sa Bulan bilang saiyang nakaagim na mga bantay nidnaHouyi

Mga toltolan

[baguhon | baguhon an source]
  1. ↑ Jiahao, Li (April 2013). "Identifying the Wangjiatai Qin (221 B.C.E.–206 B.C.E.) Bamboo Slip "Yi Divinations" (Yi zhan) as the Guicang". Contemporary Chinese Thought 44 (3): 42–59. doi:10.2753/csp1097-1467440304. ISSN 1097-1467. 
  2. ↑ "Forgetting: Chang'e Descends to Earth, or Chang'e Escapes to the Moon". The White Review (in English). Retrieved 2023-10-02. 
  3. ↑ "Forgetting: Chang'e Descends to Earth, or Chang'e Escapes to the Moon". The White Review (in English). Retrieved 2023-10-02. 
  4. ↑ Classic of Mountains and Seas 山海經 (in English). Translated by Birrell, Anne. Penguin Classics. 1999. ISBN 978-0140447194. 
  5. ↑ Shen, Zhongwei (2018). "Zheng-Zhang Shangfang 郑张尚芳 In Memoriam". Journal of Chinese Linguistics (Chinese University of Hong Kong Press). doi:10.1353/jcl.2017.0046. ISSN 2411-3484. 
  6. ↑ Li Xiaotong (2023). "Comparison of Moon Imagery in Chinese and Western". In Bootheina Majoul; Digvijay Pandya; Lin Wang. Proceedings of the 2022 4th International Conference on Literature, Art and Human Development (ICLAHD 2022). Advances in Social Science, Education and Humanities Research, vol. 726. Paris: Springer Atlantis. pp. 357–361. doi:10.2991/978-2-494069-97-8_45 Freely accessible. ISBN 978-2-494069-96-1. 
Kinua sa "https://bcl.wikipedia.org/w/index.php?title=Chang%27e&oldid=272871"