Jump to content

Kadukhaan sa enerhiya asin pagluto

Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
(Nakatukdo hali sa Energy poverty and cooking)
a 3-stone stove
Sarong tradisyunal na lutuan sa Guatemala, na nagkakawsa nin indoor air pollution

An sarong aspekto nin kadukhaan sa enerhiya iyo an kakulangan nin malinig asin modernong mga kagamitan asin teknolohiya sa pagluto. Kan 2020, sobra sa 2.6 bilyon katawo sa nag-uuswag pa sanang mga nasyon an regular na nagluluto sa paagi nin paggatong nin kahoy, udo nin hayop, uring, o gas. An pagpalaad sa mga arog kaining klase nin bagay sa lantad o tradisyunal na mga kalan nagkakawsa nin nakakadanyar na polusyon sa duros kan harong, na nagreresulta sa kinakarkulong 3.8 milyones na kagadanan taon-taon segun sa World Health Organization (WHO), asin nagkokontribwir sa manlain-lain na problemang pansalud, sosyo-ekonomiko, asin pankapalibutan

Sarong halangkaw na prayoridad sa pankinaban na sustenableng pag-uswag iyo na gibuhon na nakakamtan asin abot-kaya an malinig na mga pasilidad sa pagluto. An mga pasilidad sa pagluto pigkokonsiderar na "malinig" kun an saindang mga emisyon nin carbon monoxide asin an mga pinong partikulo hababa sa mga partikular na lebel na pinangaranan kan WHO.

An mga lutuan asin kasangkapan pinapadalagan nin kuryente, liquid petroleum gas (LPG), piped natural gas (PNG), biogas, alkohol, asin init kan saldang ibinibilang na malinig. An mas pinagayon na cook stoves na mas episyenteng nakakasulo nin biomass kumpara sa tradisyunal na lutuan importanteng solusyon sa mga lugar kun sain dipisil an mas malinig na mga teknolohiya. An unibersal na akses sa mga pasilidad sa pagluto makakataong dakulang mga pakinabang sa pagprotektar kan kapalibutan asin sa gender equality.

Mga isyu sa tradisyunal na mga kagamitan sa pagluto

[baguhon | baguhon an source]
Traditional wood-burning stoves

Kan 2020, labing 2.6 bilyones katawo[1] sa nag-uuswag pa sanang mga nasyon an nag-aasa sa pagsulo nin biomass arog baga kan kahoy, halang na udo, uring, o gas sa pagluto, na nagkakawsa nin peligrosong polusyon sa duros kan harong asin dakula man an ikinakakontribwir sa labi-labing polusyon sa duros sa luwas.[2] Kinakarkulo kan World Health Organization (WHO) na polusyon na dara kan pagluto nagbubunga nin 3.8 milyones na taunan na pagkadan.[3] An sarong pag-adal na ginibo kan Global Burden of Disease kinarkulong an bilang nin mga nagadan kan 2017, 1.6 milyones.[4]

An aso igwa nin rinibong kemikal, kadaklan kaiyan peligroso sa salud nin tawo. An pinakanasasabotan sa mga bagay na ini iyo an carbon monoxide (CO); saradit na partikula; nitrous oxide; sulfur oxide; sarong raya nin volatile na organikong mga compound, kabali an formaldehyde, benzene and 1,3-butadiene; asin polycyclic aromatic compounds, arog kan benzo-a-pyrene, na sinasabing igwa kapwa halipot asin halawig na mga konsekwensya sa salud.[5]

An pagkabuyagyag sa polusyon sa duros sa laog kan harong pigdodoble an tyansa nin pulmonya sa mga aki asin responsable sa 45 porsyento kan gabos na nagadan sa pneumonia sa mga aki na mayo pang limang taon an edad. Ipinapahiling kan ebidensiya na an siring na polusyon nagkakawsa man nin katarata, na panginot na kawsa nin pagkabuta sa mga nasyon na hababa sa tahaw na tangga an income, asin hababang timbang nin pangangaki.[6] An pagluto sa bukas na kalayo asin peligrosong lutuan iyo man an panginot na kawsa nin pagkapaso sa kababaihan asin kaakian sa nag-uuswag pa sanang mga nasyon.[7]

Susugan

[baguhon | baguhon an source]
  1. ↑ "Access to clean cooking – SDG7: Data and Projections – Analysis". IEA. October 2020. Retrieved 2021-03-31.
  2. ↑ "Access to clean cooking – SDG7: Data and Projections – Analysis". IEA. October 2020. Retrieved 2021-03-31.
  3. ↑ "Household air pollution and health: fact sheet". WHO. 8 May 2018. Retrieved 2020-11-21.
  4. ↑ Ritchie, Hannah; Roser, Max (2019). "Access to Energy". Our World in Data. Retrieved 1 April 2021. According to the Global Burden of Disease study 1.6 million people died prematurely in 2017 as a result of indoor air pollution ... But it's worth noting that the WHO publishes a substantially larger number of indoor air pollution deaths..
  5. ↑ Peabody, J. W., Riddell, T. J., Smith, K. R., Liu, Y., Zhao, Y., Gong, J., ... & Sinton, J. E. (2005). Indoor air pollution in rural China: cooking fuels, stoves, and health status. Archives of environmental & occupational health, 60(2), 86-95.
  6. ↑ ESMAP 2020, p. 17.
  7. ↑ "Burns". World Health Organization. September 2016. Archived from the original on 21 July 2017. Retrieved 1 August 2017.
Kinua sa "https://bcl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kadukhaan_sa_enerhiya_asin_pagluto&oldid=231315"