Hilingon an source kan Hestia

{| class="infobox"
! colspan="2" class="infobox-above" style="background-color: #CEF2E0;" |Hestia
|-
| colspan="2" class="infobox-subheader" |<div style="font-size: 110%;">Si Diosdado na kabilang sa mga domestiko asin daing kamanungdanan na puso, harong, sagrado saka atang na kalayo, birhen, pamilya, asin estado</div>
|-
| colspan="2" class="infobox-subheader" |Miyembro kan [[Twelve Olympians|Doseng Olimpia]]
|-
| colspan="2" class="infobox-image" |[[File:Hestia_Giustiniani.jpg|daing kwadro]]<div class="infobox-caption">An [[Giustiniani Hestia|Giustiniano Hestia]]</div>
|-
! class="infobox-label" scope="row" |Aboga
| class="infobox-data" |[[Delphi]] asin [[Mount Olympus|Bukid nin Olympu]]
|-
! class="infobox-label" scope="row" |Mga hayop
| class="infobox-data" |[[Pig|Piggug]]
|-
! class="infobox-label" scope="row" |Simbol
| class="infobox-data" |An palongpong asin an kalayo kaiyan
|-
! colspan="2" class="infobox-header" style="background-color: #CEF2E0;" |Personal na impormasyon
|-
! class="infobox-label" scope="row" |Mga Magurang
| class="infobox-data" |Si [[Cronus|Crono]] asin [[Rhea (mythology)|Rhea]]
|-
! class="infobox-label" scope="row" |Mga Sibling
| class="infobox-data" |[[Demeter]], [[Hera]], [[Hades]], [[Poseidon]], [[Zeus]]
|-
! colspan="2" class="infobox-header" style="background-color: #CEF2E0;" |Mga Dilainitensia
|-
! class="infobox-label" scope="row" |Romanong katimbang
| class="infobox-data" |[[Vesta (mythology)|Vesta]]
|}
Sa Griego relihiyon asin [[Mitolohiyang Griyego|mitolohiya]], an '''Hestia''' ({{IPAc-en|ˈ|h|ɛ|s|t|i|ə|,_|ˈ|h|ɛ|s|tʃ|ə}}; Greek: /ɔ', nangangah "apuyan" o "kfireside") iyo an birhen na [[Diyosa (Goddess)|diosa]] kan puso asin sa harong. Sa osipon, siya an panganay na aki kan [[:en:Titans|Titans]] [[:en:Cronus|Cronus]] asin[[:en:Rhea_(mythology)|Rhea]] asin saro sa Korum nin Doseng Olimpyada.<ref name="Graves">{{Cite book|url=https://archive.org/details/greekgodsheroes00grav|title=Greek Gods and Heroes|last=Graves|first=Robert|publisher=Garden City, N.Y., Doubleday|year=1960|chapter=The Palace of Olympus|url-access=registration}}</ref>

Sono sa suanoy na tradisyon nin Griego, si Hesia, kaiba an apat niang tugang, siniba kan saiyang amang si Cronus bilang omboy huli sa takot nia na madaog kan saro sa mga aki kaini, asin pinatalingkas sana sia kan piriton kan kangudhan niang tugang na lalaki na si Zeus an saindang ama na pakaraoton an mga aking kinakan nia. Si Cronus asin an iba pang mga Titanic itinapok, dangan si Hestia nagin saro sa diyosg Olimpia, bagong tagapamahala kan comos, kasarabay niya an saiyang mga tugang na lalaki asin babae. Pakatapos na maestablisar an bagong orden asin sa ibong kan saiyang prestihio, si Hestia dai nagin prominente sa mitolohiya, na may dikit asin kadikit na hitsura sa mga saysay. Arog ni [[Athena|Atena]] asin [[Artemis]], si Hestia naelihir dai noarin man nag - agom asin nagdanay sa daing sagkod na diosang birhen imbes kaiyan, sagkod lamang na inaataman an pinakapusohan nin Olympuus (na nagigin enot na Birhen kan Vesala).

Sa ibong kan saiyang limitadong mitolohiya, si Hestia nagdanay na mahalagang marhay na diosa sa suanoy na Griegong sosyedad. An Griegong kostumbre naghagad na bilang an diosa nin kalayo sa pag - atang, maninigong akoon ni Hestia an enot na dolot sa lambang sakripisyo sa harong. Sa sakop kan publiko, an pinakapusoan kan ''prytaneum'' nagserbing opisyal na santuario niya. Kun mapatindog na an bagong kolonya, sarong laad hale sa pampublikong puso ni Hestia sa inang syudad an dadarahon pasiring sa bagong baryo. An diosang si Vesta an saiyang Romanong katimbang.

== Mga Ginikanan Asin etimolohiya ==
An pangaran ni Hestia nangangahulugan na "pusoh, paputokon, altar".<ref>[[Robert S. P. Beekes|R. S. P. Beekes]]. ''Etymological Dictionary of Greek'', Brill, 2009, p. 471.</ref> Ini gikan sa gamot kan PIE na *wes, "burn" (sa ibaba hale sa *h2wes- "dwell, minaaging banggi, nagdadanay").<ref>Calvert Watkins, "wes-", in: ''The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots''. Houghton Mifflin Harcourt, Boston 1985 ([https://web.archive.org/web/20080626081035/http://www.bartleby.com/61/roots/IE579.html web archive]).</ref><ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=iNUSDAAAQBAJ|title=The Oxford Introduction to Proto-Indo-European and the Proto-Indo-European World|last=Mallory|first=J. P.|last2=Adams|first2=D. Q.|date=2006-08-24|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-928791-8|pages=220|language=en}}</ref><ref>West, [https://books.google.com/books?id=ZXrJA_5LKlYC&pg=PA145 p. 145].</ref> Sa siring, iyan nanonongod sa ''Mga oiko:'' buhay pampamilya, harong, pamilya, harong, o pamilya. Burkert nagsasabi na an "dagang porma kan templo iyo an harong nin haron; an enot na mga templo sa Dreros Si Prinias sa Creta kapareho nanggad kaining templo ni Apollo sa Delphi na pirming igwa nin panlaog na ''hestia''.<ref>Burkert, [https://archive.org/details/greekreligion0000burk/page/61/mode/2up?view=theater p.&nbsp;61].</ref> An dakulang tiriponan sa Mycenae (''megaron''), arog kan hall ni [[Homero|Homer]] na Odysseus duman sa Itaca, igwa nin pangenot na sentro. Siring man, an pinakapuso kan nahuring Griegong sirtaneum iyo an komunidad asin ritual saka sekular na konsentrasyon nin gobyerno.<ref>Herman-Hansen, Mogens and Tobias Fischer-Hansen. 1994. "Monumental Political Architecture in Archaic and Classical Greek Poleis. Evidence and Historical Significance." In D. Whitehead, ed., Historia Einzel-Schriften 87: ''From Political Architecture to Stephanus Byzantinus: Sources for the Ancient Greek Polis''. Stuttgart: Franz Steiner, 30-37 ISBN 9783515065726</ref> Sa siring, an pagngaran ni Hestia ginigibo siang personipikasyon kan puso asin kalayo kaiyan, simbolo nin sosyedad saka pamilya, na nagpaparisa man nin autoridad asin pagkahade.[8]

== Mythology ==

=== Pinaghalian ===
[[Ladawan:Hestia.jpg|thumb|Si Hestia may kapot na sanga nin mabini-tree, mapula-figere kylix, apwera sa Oltos, Tarquinia National Museum.]]
Si Hestia  sarong diyos-diyosan kan enot na henerasyon nin Olimpia. Siya an pinakamatuang aki kan hea[[:en:Titan_(mythology)|Titans]] [[:en:Rhea_(mythology)|Rhea]] asin <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Cronus" rel="mw:ExtLink" title="Cronus" class="cx-link" data-linkid="131">Cronus</a>, asin tugang na babae ni [[:en:Demeter|Demeter]], [[:en:Hades|Hades]], [[:en:Hera|Hera]], [[:en:Poseidon|Poseidon]],, asin <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Zeus" rel="mw:ExtLink" title="Zeus" class="cx-link" data-linkid="136">Zeus</a>.. Tolos - tolos pagkamundag ninda, hinalon ni <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Cronus" rel="mw:ExtLink" title="Cronus" class="cx-link" data-linkid="131">Cronus</a>an gabos niang aki (si Hestia iyo an enot na ginadan) apuera sa ultimo asin pinakahoben, si Zeus, na ilinigtas ni Rhea. Imbes, pinupuwersa ni Zeus si Cronus na pakaraoton an saiyang mga tugang asin dinara sinda sa sarong guerra tumang sa saindang ama saka sa iba pang Titan.<ref>[[Hesiod]], ''[[Theogony]]'' [http://data.perseus.org/citations/urn:cts:greekLit:tlg0020.tlg001.perseus-eng1:453-491 453&nbsp;ff.]</ref> Bilang "enot nang ipakakan . . asin an ultimo pasunod-liwat naman", si Hestia iyo sa siring pareho an pinakamatua asin pinakangohod na aking babae; ining mitolohiya kosion nakukua sa Homeric Hymn abot Aphrodite (700 BC).<ref>Kerenyi, [https://archive.org/details/godsofgreeks00kerrich/page/91/mode/2up?view=theater p.&nbsp;91].</ref>

Iinasignar ni Zeus si Hestia na pakakanon asin papagdanayon an kalayo kan pusong taga- Olimpyada paagi sa taba, kabagay na mga kabtang nin atang na hayop para sa mga dios.<ref>Kajava, pp.&nbsp;1–2.</ref> Saen man luto an kakanon, o dolot na tinotong, sa siring sia may kahirasan sa onra; pati, sa gabos na templo kan mga dios, igwa siang kabtang sa pagtaong onra. "Sayang gabos na mga mortal, siya hepe kan diyos-diyosan."<ref name="Homeric Hymns, To Aphrodite">''[[Homeric Hymns|Homeric Hymn]] to Aphrodite'' (5) [http://data.perseus.org/citations/urn:cts:greekLit:tlg0013.tlg005.perseus-eng1:1-32 32]{{Dead link|date=July 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>

=== Diosa ni Birhen ===
An mga diyos-diyos na <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Poseidon" rel="mw:ExtLink" title="Poseidon" class="cx-link" data-linkid="148">Poseidon</a> asin[[:en:Apollo|Apollo]] (saiyang tugang asin sobrino) pareho namoot ki Hestia asin nag'isog sa kamot niya pag inagoman. Alagad dai na sinda babayaan ni Hestia, asin imbes nagduman ki [[:en:Zeus|Zeus]]<nowiki/>patin nanumpa nin dakulang sumpa, na sia magdadanay na birhen sa gabos na panahon asin nungkang mag - agom. Sa Homeric Hymn to Aphrodite, si Afrodite sinasabing igwa nin "mayong kapangyarihan" ki Hestia.<ref>''[[Homeric Hymn]] to [[Aphrodite]]'' (5), [https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0138%3Ahymn%3D5%3Acard%3D1 21–32]</ref>

=== Mga Estatuto Asin mga atributo ===
Sa Atenas, "kan panahon ni Plato," an sabi ni Kenneth Dorter<ref>Dorter, K. (1971). "Imagery and Philosophy in Plato's Phaedrus". ''Journal of the History of Philosophy'', ''9''&nbsp;(3), 279–288 (July 1971).</ref> "may pagka'engkiplikasyon sa lista kan doseng pangenot na dios, kun baga si Hestia o Dionysus kaiba pa igdi an onse. An altar sainda at agos, halimbawa kabali si Hestoa, alagad an sirangang frieze of the Parthenon may Kundi man lang." Alagad, dai ma-bali an puso, asin "mayo nin istorya dapit ki Hesukristo na naghulogantista sa saiyang mga gaweng pangngaran.<ref>Burkert, [https://archive.org/details/greekreligion0000burk/page/170/mode/2up?view=theater p.&nbsp;170].</ref> "Nagtaram pa ngani siya sa ibang parte kan kinaban.[1]<ref>Kerenyi, [https://archive.org/details/godsofgreeks00kerrich/page/92/mode/2up?view=theater p.&nbsp;92]</ref>
[[Ladawan:Intérieur_Musée_Archéologique_Delphes_-_Delphes_(GR44)_-_2022-03-23_-_22.jpg|wala|thumb|Hestea (?) sa amihanan na parte kan Tratado Sipnian, ika-6 na siglo BC, Delfi Archologelohikong Museum, [[Gresya|Grecia]].]]
Sa tradisyon, mayo si Hestia sa suanoy na mga paglaladawan kan [[Gigatantochy]] mantang sia an dapat na magpalaad nin kalayo sa harong kun haleon na an ibang dios.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Z1FVDwAAQBAJ|title=A Companion to Greek Art|last=Smith|first=Tyler Jo|last2=Plantzos|first2=Dimitris|date=June 18, 2018|publisher=[[Wiley Blackwell]]|isbn=978-1-4051-8604-9|page=[https://books.google.com/books?id=Z1FVDwAAQBAJ&pg=PA409 409]}}</ref> Minsan siring, an posibleng partisipasyon niya sa laban kontra sa Giants mahihiling sa sarong inskripsiyon kan miyembrong amihanan na frieze of the [[:en:Siphnian_Treasury|Siphnian Treasury]] sa [[:en:Delphi|Delphi]]; Brinkmann (1985) nagsusuherir na an surat manungod sa saro sa duwang diyosa sunod ki [[:en:Hephaestus|Hephaestus]]<nowiki/>ibinalik bilang "Hestia", maski ngani iba pang mga kandidato kaiba si Demeter and <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Persephone" rel="mw:ExtLink" title="Persephone" class="cx-link" data-linkid="168">Persephone</a>, o duwa sa tolong [[mga tadhana]].<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=p2DA_Aze7F0C|title=Gods and Heroes in Late Archaic Greek Art|last=Schefold|first=Karl|last2=Giulianipage|first2=Luca|date=December 3, 1992|publisher=[[Cambridge University Press]]|isbn=0-521-32718-0|page=[https://books.google.com/books?id=p2DA_Aze7F0C&pg=PA59 59]|translator-last=Alan Griffiths}}</ref>

An saiyang mitolohiya bilang panganay kan Rhea asin Cronus garo ipinapangatanosan an tradisyon na kun saen may ginigibong sadit na dolot ki Hestaya bago mag'abot nguna an ano man na sakripisyo ("Hestia"), minsan ngani ini bakong lakop sa mga Griego. Sa ''Odysey'' ''14'', 442-436, an Mai na paraharubay nagpoon kan bangkete para sa saiyang kagurangnan na si Odyssey paagi nin pagputol nin mga tu'lang hale sa payo nin sarong boar asin iinapon iyan sa kalayo dara an pamibing ipinanonongod sa gabos na kapangyarihan, dangan inukitan nia an karne pasiring sa pitong pantay na kabtang: "saro an isinugilid niya, na nag - iitaas nin pamibi sa kadlagan na nnymphs asin Hermes, aki ni Maia."<ref>Robert Fagles' translation</ref>&nbsp;

Si Hestia binibisto na may kabantigan bilang sarong pisikal na bagay, asin an mga abstractidad kan komunidad asin domestiko, kabaliktaran sa kalayo kan usipon na ginagamit sa pagbisikleta asin metalworking, an probinsya kan diyosg si Hesukristo. Bihira asin bihirang makua an mga babasahon niya.<ref>Kajava, p.&nbsp;2.</ref> Sa klasikong Griegong arte, sia kun minsan ilinaladawan na babae sana asin may kababaan nin boot na tinakodan nin tahob sa payo. Kun beses, sia ipinaheheling na may kapot o dakulang kalayo. Nagtukaw siya sa sarong simpleng trono na gibo sa kahoy na may puting koolen cushion asin, sabi ni Robert Bacws, "dai nagin problema kun mapili nin emblem para saiya man sana".<ref name="Graves"/> An saiyang kairibang hayop bilang atang sarong panharong.<ref>, Bremmer, Jan. N., in Ogden, D. (ed.). (2010). ''A Companion to Greek Religion'', Wiley-Blackwell, [https://books.google.com/books?id=yOQtHNJJU9UC&pg=PA134 p. 134]. {{ISBN|978-1-4443-3417-3}}.</ref>

== Mga Nota ==
{{Reflist|30em}}

== Panluwas na mga link ==
{{Commons category-inline}}

== Mga Toltolan ==
<references />
{{Tamboan}}
[[Kategorya:Pages with unreviewed translations]]