Hilingon an source kan Mga Bisaya

{{Infobox ethnic group
| group = Mga Bisaya
| image = 
| image_caption = 
| population = 33,463,654
| regions = [[Kabisayaan]], mahiwas na parte kan [[Mindanao]], pinaka-sur na parte kan [[Luzon]], [[Filipinas|iba pang parte kan Filipinas]] asin balyo-dagat
| languages = [[mga tataramon na Bisaya]], [[mga tataramon kan Filipinas|iba pang mga tataramon sa Filipinas]],<br>[[Ingles]] asin [[Espanyol]]
| religions = [[Kristianismo]]: 85% [[Simbahan Katoliko sa Filipinas|Romano Katoliko]], 2% [[Iglesia Filipina Independiente|Aglipayan]], 1% [[Evangelicalism|Evangelicals]], natatadang 5% kabali sa [[United Church of Christ in the Philippines]], [[Iglesia ni Cristo]], 8% [[Sunni Islam]], [[Animism]] asin iba pang relihiyon<ref name="NSOpr0302tx">{{cite web|url=https://www.census.gov.ph/data/pressrelease/2003/pr0302tx.html |title=Central Visayas: Three in Every Five Households had Electricity (Results from the 2000 Census of Population and Housing, NSO) |date=July 15, 2003 |publisher=National Statistics Office, Republic of the Philippines |access-date=September 4, 2012 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120221224038/http://www.census.gov.ph/data/pressrelease/2003/pr0302tx.html |archive-date=February 21, 2012 }}</ref>
| related = [[mga Tausūg]], [[mga Zamboangueño]], [[mga Tagalog]], [[mga Austronesiano]] asin [[Filipinos|iba pang Filipinos]]
}}

An '''mga Bisaya''' sarong multilingwal na etnikong grupo sa kapuroan kan [[Filipinas]]. Mananagboan sinda sa [[Visayas|Kabisayaan]], mga kapuroan sa Sur ka Luzon asin mahiwas na parte kan Mindanao. Sinda an pinakadakol sa mga etnikong grupo sa nasyon na may haros 33.5 milyon. Kadaklan kan mga Bisaya mga parataram kan saro o [[mga tataramon na Bisaya]], kun sain an pinakatinataram iyo an [[Cebuano]], sinusundan kan [[Hiligaynon]] asin [[Waray-Waray]].<ref>Lifshey, A. (2012), ''The Magellan Fallacy: Globalization and the Emergence of Asian and African Literature in Spanish'', Ann Arbor, MI: University of Michigan Press</ref>

Poon kan makatalingkas sa [[Estados Unidos]] an Filipinas, nagkaigwa nang tulong [[Presidente kan Filipinas|Presidente]] gikan sa Kabisayaan: an Sebwanong si [[Sergio Osmeña]], an Kapisnon na si [[Manuel Roxas]] asin an Boholanong si [[Carlos P. Garcia]]. Siring man, nagkaigwa na man nin tulong [[Bise Presidente kan Filipinas|Bise Presidente]] gikan digdi, apat na [[Senado kan Filipinas|Presidente kan Senado]], walong Ispiker kan Kongreso, anom na Hepe Ehekutibo, asin limang esposa kan presidente kabilang si [[Imelda Marcos]], sarong Waray.

An pinakaenot na Bisaya asin ikaduwang Filipino na kanonisado iyo si An pinakaenot na Bisaya asin ikaduwang Filipino na kanonisado iyo si [[Pedro Calungsod]].

==Terminolohiya==
{{multiple image
| align = right
| total_width = 320
| image1 =Visayans_3.png
| alt1 =
| caption1 =
| image2 =Visayans_1.png
| alt2 =
| caption2 =
| image3 =Visayans_2.png
| alt3 =
| caption3 =
| image4 =Visayans_4.png
| alt4 =
| caption4 =
| footer ='''Wala pa-too''': ['''1'''] Mga ladawan gikan sa [[Boxer Codex]] na ipinapahiling an suanoy na ''kadatuan'' o [[Maginoo|tumao]] (nobleng klase) magkaparehang Bisaya kan Panay, ['''2'''] an ''Pintados'' ("The Tattooed"), saro pang ngaran para sa mga Bisaya kan Cebu asin pagtaraid na kapuroan sosog sa mga mananakop na Kastila, ['''3'''] posibleng sarong [[Maginoo|tumao]] (nobleng klase) o [[timawa]] (mandirigmang klase) magkaparehang Pintados, asin ['''4'''] sarong magkaparehang Maharlikha na mga Bisaya kan Panay.
| footer_align = left
}}
Sa [[Norteng Mindanao]], an mga Bisaya (katutubong Mindanao asin mga dayo) inaapod man kan mga Lumad bilang dumagat ("tawong dagat", iba pa sa Dumagat Aeta). Ini tanganing maiba sa mga Bisaya na nag-iistar baybayon asin bakong taga-bulod asin marshlands.<ref>Oona Paredes (2016). "Rivers of Memory and Oceans of Difference in the Lumad World of Mindanao". TRaNS: Trans-Regional and -National Studies of Southeast Asia. 4 (Special Issue 2 (Water in Southeast Asia)): 329–349. doi:10.1017/trn.2015.28.</ref>

Sosog ki [[H. Otley Beyer]] asin iba pang mga antropologo, an terminong Bisaya (Kastia: bisayo) inot na ginamit para sa mga taga-[[Panay]] sana asin pasubangan sa isla kan [[Negros]] asin saradit na isla pa-norte, ngunyan iyo an probinsya kan [[Romblon]]. Sa katunayan, kan kapinonan kan kolonisasyon kan mga Kastila sa Filipinas, ginamit kan mga Espanyol an terminong Bisaya para sa mga tawo sa mga nasambit na lugar<ref>G. Nye Steiger, H. Otley Beyer, Conrado Benitez, A History of the Orient, Oxford: 1929, Ginn and Company, pp. 122–123.</ref> mantang an mga taga-[[Cebu]], [[Bohol]] asin sulnopan kan [[Leyte]] inapod sa halawig na panahon bilang mga [[Pintados]].<ref>"... and because I know them better, I shall start with the island of Cebu and those adjacent to it, the Pintados. Thus I may speak more at length on matters pertaining to this island of Luzon and its neighboring islands..." BLAIR, Emma Helen & ROBERTSON, James Alexander, eds. (1903). The Philippine Islands, 1493–1803, Volume 05 of 55 (1582–1583), p. 35.</ref>

==Tataramon==
[[File:Federal states of the Philippines.png|thumb|200px|right|Mapa kan [[Filipinas]] na ipinapahiling an kinamumugtakan kan dibisyon kan [[Visayas]], [[Mindanao]] asin [[Luzon]].]] 
[[File:Visayan languages map.png|thumb|200px|right|Lawig kan kinamumugtakan kan mga tataramon na Bisaya sosog sa [[Ethnologue]] asin senso kan populasyon asin kaharongan kan [[Philippine Statistics Authority|National Statistics Office]], 2000]]

An mga etnikong Bisaya nagtataram nin dai mababa sa sarong [[mga tataramon na Bisaya|tataramon na Bisaya]], kadaklan kaini inaapod na ''Binisaya'' o ''Bisaya''. Ipinapahiling sa ibaba an mga tataramon sa Filipinas na klasipikadong Bisaya sosog sa [[Summer Institute of Linguistics]]. Dawa na an mga tataramon na kabali digdi sa komparatibong linggwistika inaapod na Bisaya, bakong gabos na parataram kaini minimidbid an sadiri bilang Bisaya, kun etniko o kultura an ulayon. An [[mga Tausug|Tausūg]], sarong etnikong grup nin Moro, ginagamit an ''Bisaya'' sa mga katutubo na nabunyagan bilang Kristyano.<ref>{{cite journal |title=Moro, Muslim, or Filipino? Cultural citizenship as practice and process |author=Blanchetti-Revelli, L. |pages=44–75|date=2003 |editor=Rosaldo, R. |journal=Cultural Citizenship in Island Southeast Asia: Nation and Belonging in the Hinterlands |publisher=University of California Press|location=Berkeley & Los Angeles, CA}}</ref> Siring man ini sa [[mga Ati|Ati]], na dai ibinibilang an [[mga Negrito]] sa mga Bisaya. Siring pa, an mga Bisaya sa [[Capul]] sa [[Northern Samar]] nagtataram nin [[tataramon na Abaknon|Abaknon]], sarong tataramon na [[mga tataramon na Sama–Bajaw|Sama–Bajaw]] bilang saindang inang tataramon.

{| class="wikitable sortable"
|-
! style="width:130px;"| Tataramon
! style="width:80px;"| Mga parataram !! style="width:80px;"| Taon/ginikanan</tr>
| [[tataramon na Aklanon|Aklanon]]       ||align="right"|   394,545 || style="text-align:center;"| 1990 census</tr>
| [[Ati (tribe)|Ati]]                ||align="right"|   1,500 || style="text-align:center;"| 1980 SIL</tr>
| [[tataramon na Asi|Bantoanon]]([[Asi language|Asi]])             ||align="right"|   200,000 || style="text-align:center;"| 2002 SIL</tr>
| [[tataramon na Butuanon|Butuanon]]                       ||align="right"|    34,547 || style="text-align:center;"| 1990 census</tr>
| [[tataramon na Caluyanon|Caluyanon]]   ||align="right"|    30,000 || style="text-align:center;"| 1994 SIL</tr>
| [[tataramon na Capiznon]]                       ||align="right"|   638,653 || style="text-align:center;"| 2000</tr>
| [[tataramon na Cebuano|Cebuano]] <sup>1</sup>       ||align="right"| 20,043,502 || style="text-align:center;"| 1995 census</tr>
| [[tataramon na Cuyonon|Cuyonon]]       ||align="right"|   123,384 || style="text-align:center;"| 1990 census</tr>
| [[tataramon na Hiligaynon|Hiligaynon]] <sup>1</sup> ||align="right"|  7,000,000 || style="text-align:center;"| 1995</tr>
| [[tataramon na Onhan|Inonhan]]         ||align="right"|    85,829 || style="text-align:center;"| 2000 WCD</tr>
| [[tataramon na Kinaray-a|Kinaray-a]]   ||align="right"|   377,529 || style="text-align:center;"| 1994 SIL</tr>
| [[tataramon na Malaynon|Malaynon]]     ||align="right"|     8,500 || style="text-align:center;"| 1973 SIL</tr>
| [[tataramon na Masbatenyo|Masbatenyo]] ||align="right"|   350,000 || style="text-align:center;"| 2002 SIL</tr>
| [[tataramon na Porohanon]]                      ||align="right"|    23,000 || style="text-align:center;"| </tr>
| [[tataramon na Ratagnon]]                       ||align="right"|        2 || style="text-align:center;"| 2000 Wurm</tr>
| [[tataramon na Romblomanon|Romblomanon]]             ||align="right"|   200,000 || style="text-align:center;"| 1987 SIL</tr>
| [[tataramon na Sorsogon Masbate]]               ||align="right"|    85,000 || style="text-align:center;"| 1975 census</tr>
| [[tataramon na Sorsogon Waray]]    ||align="right"|   185,000 || style="text-align:center;"| 1975 census</tr>
| [[tataramon na Surigaonon|Surigaonon]] ||align="right"|   344,974 || style="text-align:center;"| 1990 census</tr>
| [[tataramon na Tausug|Tausug]] <sup>2</sup>        ||align="right"|   2,175,000 || style="text-align:center;"| 2012 SIL</tr>
| [[tataramon na Waray-Waray|Waray-Waray]]     ||align="right"|  2,437,688 || style="text-align:center;"| 1990 census</tr>
| style="width:130px;"| '''Kagabsan''' ||  style="width:80px; text-align:right;"| '''33,463,654'''</tr>
|}
{{smaller|<sup>1</sup>Sa Filipinas sana.<br><sup>2</sup>Sa Filipinas sana; 1,022,000 sa bilog na kinaban.}}

==Toltolan==
{{reflist|2}}

==Mga panluwas na takod==
* [https://web.archive.org/web/20101004180826/http://www.filipinolanguages.com/html/visayan.html Visayan Languages]
* [http://www.everyculture.com/East-Southeast-Asia/Visayan.html Visayan]
* [http://www.thenewstoday.info/2009/08/28/the.issues.on.the.use.of.the.word.bisaya.html The issues on the use of the word 'Bisaya'] by Henry Funtecha, PhD The News Today. August 28, 2009 Iloilo City, Philippines.
<br>

{{saringsing}}
{{Mga etnikong grupo sa Filipinas}}

[[Kategorya:Mga etnikong grupo sa Filipinas]]