Socrates

Rebulto ni Socrates

Si Socrates (/ˈsɒkrətiːz/;[2] Greek: Σωκράτης [sɔːkrátɛːs], Sōkrátēs; 470/469 – 399 BC) sarong klasikong Griyegong pilosopo na saro sa kagmukna kan pilosopiyang Solonopan. Saro siyang matalinhagang pigura na nabibisto huli sa mga istorya asin mga sinasambit kan mga parasurat na klasiko orog na an mga sinurat kan saiyang mga estudyanteng sinda Plato asin Xenophon saka hale sa mga dramang sinurat ni Aristophanes, saiyang kagubay kan panahon. An ki Platong 'Dialogo' iyo an saro sa pinakamahiwas na ginugunuan na nagpapabisto manongod ki Socrates gikan pang soanoy.

Paagi kan 'Dialogo' ni Plato, si Socrates nababantog kan saiyang magabat na ambag dapit sa lantad nin etika asin huli igdi namamansayan an konsepto nin ironiyang Socrates asin metodong Socrates. An huri ginagamit sa mga pagpapahiwas sa mga diskusyon asin sarong tipo nin pedagogia kun saen an serye nin mga hapot bako sana sa pagbanwit nin mga simbag na indibidwal, kundi makaguno nin mga pundamental na pananaw dapit sa isyung piguurulayan. Si Socrates ni Plato nagtaong importanteng gayong kontribusyon sa lantad nin epistemolohiya; an saiyang mga ideolohiya nagsirbeng pusog na pundasyon sa pilosopiyang Solnopan.

An tunay na Socrates asin saiyang buhay pilosopiya

Ngane masabotan si Socrates asin saiyang mga kaisipan, mayo man ibang dudumanan an maadal saiya kundi maduman sa mga obra ni Plato na kun saen an saiyang mga dialogo nataong impormasyon na husto dapit sa buhay asin pilosopiya ni Socrates. Yaon man diyan an mga sinurat ni Xenophon, an inapod na sokratikoi logoi, o Socraticong dialogo, na binibilog daa nin mga uru-urulay na kabali si Socrates.

Alagad kun oogidon na gayo an tunay na Socrates, saiyang buhay-buhay, an kadipisilan ta an mga soanoy na gunuan kadaklan mga tekstong dramatiko o pilosopiko. Mayo nin hayag na historikal, o mga istorya dapit saiya, kagurubay sa saiyang panahon asin nalulugaran. Anoman na gunuan nagsasambit saiya dai man masasabing tunay o puntok sa katotohanan. An mga kalaban niya dai nagwalat nin testamento dapit saiya. An mga historyador nag'aatubang sa dakulang angat sa pagtahi' sa iba-ibang ebidensya sa mga nawawalat na teksto ngane makabilog nin lumabi kumulang toltol na ladawan kan saiyang buhay asin trabaho. An bunga kan siring na paghingoa dai man posible tunay maski masabi pang nagbabaragay.

An masabi lang na nalataw sa mga pagkakairiba kan mga ginugunuan, iyo na enot si Socrates makanos na lalake alagad sarong henyo.

Pilosopiya

Si Socrates nagsasabi na an pilosopiya dapat may resultang praktikal para sa ikararahay kan sosyedad. Nagngata' siyang magtogdas nin sistemang etika basado sa pagrarason nin tawo bako basado sa doktrinang teolohikal. Saiyang pigtokdo na an pagdesisyon nin saro dara nin paghanap nin kaogmahan. An kadunongan na hararom asin tunay iyo an mabatid an sadiri. Mas na mabisto kan persona an sadiri, mas na may abilidad na magrason-rason asin magpili kan totoong ikaka'ogma niya. Si Socrates nagtutubod na an siring na atitud asin pagtubod madadara sa lantad nin pulitika na mabunga sa pinakamahusay na porma nin gobyerno, bako man tiraniya o demokrasya. Imbes, sarong gobyerno an maresulta na pinamomoooan nin mga indibidwal na may mga pambihirang kadunongan, kaaraman, birtud asin may sangkap na pakanood kan saindang sadiri.

Pagkagadan

Si Socrates pigsentensyahan na magadan paagi nin pag'inom nin hemlock, sarong klaseng hilo ta piga'akusaran siyang pigbibirik niya an mga pag'iisip kan mga bagongtawo ta sabi niya bako man totoo an mga diyos-diyos na sinasamba sa Griyego poon pang sa gugurang.