Jump to content

Sugok

Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
Iba-ibang klaseng sugok hale sa manlaen-laen na hayop
An sugok binaak sa pagpahiling kan estruktura sa laog

An sugok o bunay iyo an sarong organikong kakaagan kan inapod na zygote kun saen an embryo kan hayop nagtatalubo sagkod na ini makaya nang magsadiring mabuhay sa saiyang pagkahimsa'. An sugok resulta kan pagkafertilizar kan ovum. Kadakulan daa kan inapod na mga arthropod, vertebrate, asin monotreme hinihilomloman bako sa tubig asin napapatos sa tibulaka, matagas asin marupo' o hanakhanak na kun pilsion naghuhunod-hunod. An mga sugok na hinihilomloman sa daga o sa tataghan parati inaataman sa maimbong asin tamang temperatura manta na nagdadakula an embryo. Basta an embryo tama na sa pagtalubo, ini nahimsa, o napirit makaluwas paagi nin paggatak kan tibulaka kaini. An iba kaini may ngipon-ngipon o tuka' na pangtiktik ngane magatak an tibulaka.[1]

Sa Bikol inaapod pa an sugok na "bunay" (Albay), "itlog" (Rinconada), "salag" (Miraya) [2]

Iba-ibang tamanyo

[baguhon | baguhon an source]

An natala' na pinakadakulang sugok iyo daa an sa butanding, asin may tamanyong 30 sm × 14 sm × 9 sm (11.8 pul × 5.5 pul × 3.5 pul). An sugok kan butanding daa ugaleng ihimsa mismo sa laog kan tulak kan inang butanding. An sugok kan ostrich iyo na an pinakadakula sa mga gamgam dawa totoo idtong mga extinct nang mga elepanteng-gamgam asin ibang dinosaur labi kadakula an mga inoolpot na sugok. An bee hummingbird naman iyo na an may pinakasadit na sinusugok, natimbang sanang kabangang gramo (mga 0.02. onsa), pero pwede an mga sugok man kan ibang reptilya asin dakul na mga sira pwedeng mas saradit pa an sugok, asin idtong sa mga insekto asin ibang invertebrate soro-saradit nanggad.[3]

An kapulahan

[baguhon | baguhon an source]

An kapulahan o yolk linalaman nin mas dakul na protina, mga bitamina asin mineral asin taba' man kan sugok. May bitamina A, D, iron, phospuros riboflavin, thiamine asin calcium ini. Igwa man ining lecitin. An kolor kan kapulahan pwedeng mapu'saw na giyaw sagkod sa mairom na narangha depende kaya sa klase kan bahog asin kasta kan gona'.[4]

An kaputian

[baguhon | baguhon an source]

An kaputian o albumen dusok sa 40ng iba-ibang klaseng protina o an inapod na protinang albumin asin may kasalak mansanang tubig. Ini namumulotpulot sa kapot[5][6]

Mga hitsura kan mga sugok nin manlaen-laen na hayop asin gamgam

[baguhon | baguhon an source]