Moro-moro
Ang moro-moro iyo an sarong klase nin komedya sa Filipinas na sarong adaptasyon gikan sa dula sa Europa na comedia de capa y espada. An moro-moro iyo an sarong drama sa pormang berso na nagpapahiling kan buhay-buhay, pagkamoot, asin ralaban pulitika kan mga Moro (na iyo an usong apod sa Moslem sa Filipinas) asin Kristiano. Gikan ini sa Kastilang comedia na uso kan ika-16 na siglo. Sa teatro nin Gryegong komedya an pinapasale iyo an pagdingkilan nin duwang grupo o sosyedad sa paaging makangisi o makahadit. Alagad an komedya sa paglakop kaini nasentro parati sa dai pagkasinarabotan kan mga muslim sa mga kristyanong kahadean sa europa sa panahon na antigo. Totoo may elementong personal an istorya ta naitok ini sa buhay nin duwang personahe, parati mga prinsipe o ginoo.
An "komedya" pwede nagtotomoy kan modernong drama na nagtataong-buhay sa entablado kan dingkilan kan duwang persona dapit sa pagkamoot o siplingan kan mga personahe sa sarong istorya piglaladawan an dai pagkanuruto o dai pagkakuruanan huli sa iba-iba an mga intereses na pigtutulod.
Sa Filipinas an komedya iyo an naserbing lingaan kan banwaan tuyong piyesta asin an entablado na ginagamit bakong permanente. Gibo sa kawayan asin mga pala'pa nin niyog, ini tinutugdok kun nagdadangadang na an piyesta. An istorya nasentro sa relasyon kan mga Moslem sa mga Kristiyano saka saro sa popular na tema igdi iyo an pagkamoot nin sarong Kristiyanong lalake sa sarong daragang Moslem kun bako man an istorya manongod sa pagbawe kan hokbong Kristiyano sa mga lugar na nasasakop kan mga Moslem.
Sa kawa'ran pa nin radyo o telebisyon, an komedya popular pa sa mga pwera o mga baro-banwaan kun piyesta mala ta mga 1940, lampas nang apat na dekada nagharale na an mga Espanyol asin mga Amerikano na an kagsakop, an komedya sinusurat asin dinadalan pa.
Nagkapira sa mga midbid na parasurat nin komedya iyo sinda Sabas Armenta na kagsurat kan Comedia ni Hadeng Grimaldo sa Reinong Irlanda, Juan Miraflor kan Drama en Comedia de la Vida Conde Urbano asin Vicente Ramirez kan Comedia qui Constantino.
Mga hihilngan[baguhon | baguhon an source]
- Fernández, Doreen Palabas: essays on Philippine theater history, Ateneo de Manila University Press, 1996
- Realubit, Maria Lilia Bikol Literature in the Philippines
