Tataramon na Pangasinense

Pangasinan
Pangasinense
Subong sa	Filipinas
Rehiyon	Rehiyong Iluko asin Katahawan na Luzon
Subong	Mga Pangasinan
Subong na mga parataram	(1.2 milyon pigbanggit 1990 sensus) Ika-9 na pigtataram na katutubong tataramon sa Filipinas
Pamilya nin Tataramon	Austronesyo Malayo-Polinesyo Filipino Amihanan na Filipino Amihanan na Luzon Habagatan–Katahawan na Kordilyera Sur Kordilyera Pangasiniko Pangasinan
Sistema nin pagsurat	Latin; Historikal na Baybayin
Opisyal na kamugtakan
Opisyal na tataramon sa	Rehiyunal na Tataramon sa Pilipinas
Sa regulasyon kan	Komisyon sa Wikang Filipino
Mga kodigo nin tataramon
ISO 639-2	pag
ISO 639-3	pag
Linguaspero	31-CGA-f
Mga lugar kun saen pigtataram an Pangasinan segun sa Ethnologue

An Pangasinense kabali sa sanga kan mga tataramon na Malayo-Polinesyo kan pamilya nin mga tataramon na Austronesyo. Pigtataram an tataramon na Pangasinense kan sobra sa 2 milyon katawo sa provincia nin Pangasinan, sa iba pang mga komunidad nin Pangasinan sa Filipinas asin significanteng bilang nin imigranteng Pangasinan sa Estados Unidos. Ini an pangenot na tataramon sa provincia nin Pangasinan na namómogták sa sulnopan-sentral na parte kan isla nin Luzon sa may Golpo kan Lingayen. Ini an pinakapigtataram kan kadaklan sa centro kan Pangasinan.

Klasipikasyon

Kaiba an tataramon na Pangasinan sa sanga kan mga tataramon na Malayo-Polinesyo kan pamilya nin mga tataramon na Austronesyo. An Pangasinan pareho man sa ibang hararanai na magkakaugnay na mga tataramon kan Filipinas, Indones sa Indonesya, Malayo sa Malaysia, Hawayano sa Hawaii asin Malagasy sa Madagaskar. Haranihon nin maray na kaugnay an tataramon na Pangasinan sa tataramon na Ibaloi na pigtataram sa kataid kaining provincia kan Benguet, mahihiling sa Norte kan Pangasinan. Pigklasipikado an Pangasinan sa irarom kan grupo nin Pangasiniko kan mga tataramon.

An iba pang mga tataramon n Pangasiniko, iyo an minasunod:

• Ibaloi
• Karao
• Iwaak
• Kalanguya
• Kallahan

Primarya man na pigtataram an Pangasinan sa mga provincia kan Pangasinan, Tarlac, La Union, asin Benguet, dangan sa mga pirang lugar na kataid kaining mga provincia kan Zambales, Nueva Ecija, Aurora, asin Nueva Vizcaya.

Ponolohiya

Mga Patanog

	Inutan	Sentral	Hurihan
Sarado	i		u
Tahaw		ə
Buka-tahaw	ɛ		ɔ
Buká		a

Mga katanog

		Bilabiyal	Dental / Albeolaryo	Palatal	Belaryo	Glotal
Nasal		m	n		ŋ
Pundó	mayong boses	p	t	tʃ	k	ʔ
	pigboses	b	d	dʒ	ɡ
Prikatibo			s	ʃ
Flap			ɾ
Approximant			l	j	w

Balanghayan

Estruktura kan Pangungusap

Arog kan ibang mga tataramon na Malayo-Polinesyo, an Pangasinan igwang berba–subhetibo–obhetibo orden kan taramon. An Pangasinan sarong agglutinatibong tataramon.

Mga Pananglî

Personal

	Absolutibong Independente	Absolutibong Enklitiko	Ergatibo	Oblique
1st singular nin tawo	siák	ak	-k(o)	ed siak
1st duwal nin tawo	sikatá	ita, ta	-ta	ed sikata
2nd singular nin tawo	siká	ka	-m(o)	ed sika
3rd singular nin tawo	sikató	-, -a	to	ed sikato
1st inklusibong pangabusan nin tawo	sikatayó	itayo, tayo	-tayo	ed sikatayo
1st eksklusibong pangabusan nin tawo	sikamí	kamí	mi	ed sikami
2nd pangabusan nin tawo	sikayó	kayó	yo	ed sikayo
3rd pangabusan nin tawo	sikara	ira, ra	da	ed sikara

Mga Numero

An Listahan kan mga puon saró hangan sampuló English, Tagalog, Pangasinan asin Bikol Sentral

Ingles	Tagalog	Pangasinan	Bikol Sentral
one	isa	sakey	saró
two	dalawa	duara, dua	duwá
three	tatlo	talora, talo	toló
four	apat	apatira, apat	apát
five	lima	limara, lima	limá
six	anim	anemira, anem	anóm
seven	pito	pitora, pito	pitó
eight	walo	walora, walo	waló
nine	siyam	siamira, siam	siyám
ten	sampu	samplora, samplo	sampuló

Mga Kardinal na Numero:

Pangasinan	Ingles	Bikol Sentral
isa, sakey, san-	one	saró
dua, dua'ra (dua ira)	two	duwá
talo, -tlo, talo'ra (talo ira)	three	toló, tulo
apat, -pat, apatira (apat ira)	four	apát
lima, lima'ra (lima ira)	five	lima
anem, -nem, anemira (anem ira)	six	anóm
pito, pito'ra (pito ira)	seven	pitó
walo, walo'ra (walo ira)	eight	waló
siam, siamira (siam ira)	nine	siyám
polo, samplo (isa'n polo), samplo'ra (isa'n polo ira)	tens, ten	sampuló
lasus, sanlasus (isa'n lasus)	hundreds, one hundred	gatos, saróng gatos, sangatos
libo, sakey libo	thousands, one thousand	ribó, saróng ribó, sanribó
laksa, sanlaksa (isa'n laksa), sakey a laksa	ten thousands, ten thousand	sampulong ribó

Alpabeto

An Modernong Pangasinan igwa 27 nin mga letra, na an 26 na mga letra kaini nakaiba sa basic Latin alphabet asin an Pangasinan na diptongong ng:

Majuscule Forms (also called uppercase or capital letters)

A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

NG

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

Minuscule Forms (also called lowercase or small letters)

a

b

c

d

e

f

g

h

i

j

k

l

m

n

ng

o

p

q

r

s

t

u

v

w

x

y

z

External links

• Pangasinan as a dying language Archived 2019-04-03 at the Wayback Machine.
• Bansa Pangasinan-English Dictionary Archived 2017-12-15 at the Wayback Machine.
• Pangasinan Wiktionary
• Austronesian Basic Vocabulary Database
• Sunday Punch
• Sun Star Pangasinan
• Pangasinan Star
• Pangasinan: Preservation and Revitalization of the Pangasinan Language and Literature Archived 2019-10-08 at the Wayback Machine.
• Globalization killing Pangasinan language
• Pangasinan language is alive and kicking (Philippine Daily Inquirer, June 8, 2007)
• Dying languages Archived 2009-03-02 at the Wayback Machine.
• Pangasinan-Spanish Dictionary, by Lorenzo Fernandez Cosgata, published in 1865.