Jump to content

Andes

Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
Andes Mountains
Spanish: Cordillera de los Andes
An aerial view of the Andes between Santiago in Chile and Mendoza, Argentina with a large ice field on the southern slope of San José volcano (left), Marmolejo (right), and Tupungato (far right)
Pinakahalangkaw na Piye
RukrokAconcagua, Las Heras Department, Mendoza, Argentina
Elebasyon6,961 m (22,838 ft)
6,962 metre Edit this on Wikidata
Tagboan32°39′11.51″S 070°0′40.32″W / 32.6531972°S 70.0112000°W / -32.6531972; -70.0112000
Mga dimensyon
Laba8,900 km (5,500 mi)
Lakwat330 km (210 mi)
Pagpapangaran
Katutubóng pangaranAnti  (tataramon?)
Heograpiya
Map of South America showing the Andes running along the entire western part (roughly parallel to the Pacific coast) of the continent
Nasyon
Saklaw nin Tagboan32°S 70°W / 32°S 70°W / -32; -70Tagboan: 32°S 70°W / 32°S 70°W / -32; -70
Heolohiya
Pagtukad
"Cono de Arita" sa Puna de Atacama, Salta (Argentina)
Aconcagua

An Andes (/ˈændz/ AN-deez), Kabukidan kan Andes (Spanish: Cordillera de los Andes; Quechua: Anti) iyo an pinakahalabang kabukidan na kontinental sa kinaban, minabilog nin dire-diretsong highland sa solnopan na gilid kan Habagatan na Amerika. An kabukidan igwa nin 8,900 km (5,530 mi) an laba, 200 to 700 km (124 to 435 mi) an lakbang (pinakahalabang sa pag-ultanan kan 18°S20°S latitude), asin igwa nin promedyong langkaw nin haros 4,000 m (13,123 ft). An Andes naka-unat poon sa amihanan pasiring sa habagatan kan pitong nasyon sa Habagatan na Amerika: Venezuela, Colombia, Ecuador, Peru, Bolivia, Chile asin Argentina.

Etimolohiya

[baguhon | baguhon an source]

An etimolohiya kan katagang Andes pigdedebatehan. An mayoryang consensus iyo an iyan ginuno gikan sa Quechua na anti 'subangan'[1] as in Antisuyu (Quechua para sa 'subangan na rehiyon'),[1] saro sa apat na rehiyon kan Imperyong Inca.

An terminong cordillera gikan sa katagang Espanyol na cordel 'rope'[2] asin iyan piggagamit bilang ngaran na panladawan para sa nagkapirang dire-diretsong seksyon kan Andes, siring man an enterong kabukidan kan Andes, asin an pinagsalak na kadena nin bukid sa solnopan na parte kan mga kontinenteng Amihanan asin Habagatan na Amerika.

  1. 1.0 1.1 Teofilo Laime Ajacopa, Diccionario Bilingüe Iskay simipi yuyayk'ancha, La Paz, 2007 (Quechua–Spanish dictionary)
  2. "Cordillera". etimologias.dechile.net. Retrieved 27 December 2015.