Arkitektura

Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
Sa pagdugang nin dome sa Katedral nin Florencia (Italya) sa kapinunan kan ika-15 na siglo, an arkitektong si Filippo Brunelleschi bako sanang pigliwat an edipisyo asin an syudad, pero pati naman an obra asin istado kan arkitekto.[1][2]

An arkitektura (Ingles: architecture; Latin architectura, gikan sa Griyego ἀρχιτέκτων arkhitekton "arkitekto", hali sa ἀρχι- "pamayo" and τέκτων "kagmokna") iyo parehas na an proseso asin an produkto kan pagplano, pagdisenyo, asin paghaman nin mga edipisyo o istraktura.[3] An arkitektural na kagibohan, sa materyal na porma nin edipisyo, iyo harus nahihiling bilang mga kultural na simbolo asin kagibohan nin arte. An mga suanoy na sibilisasyon iyo harus nabibisto sa saindang mga nakasalbar na arkitekturang akomplisimiyento.[4]

Sa pagdalagan nin panahon, an lado nin arkitekturang paghaman iyo nagsanga-sanga na para maibali an kagabsan poon sa pagdisenyo nin mga barko pasiring sa interyor na pagdekorar.

Bilang lalawgon kan sibilisasyon[baguhon | baguhon an source]

An Parthenon sa Gresya na iyo sarong modelo nin antigong arkitektura

An praktis, na nagpoon sa prehistorikong panahon, iyo nagamit bilang paagi nin pagheras kan kultura para sa mga sibilisasyon sa gabos na mga pitong kontinente.[5] Sa rasong ini, an arkitektura iyo pigkokonsidera bilang sarong porma nin arte. An mga teksto sa arkitektura iyo naisurat poon pa sa suanoy na panahon.

An modernong arkitektura iyo nagpoon pakatapos kan Enot na Gerang Pankinaban bilang sarong avant-garde na kahiroan na mawot maghaman nin sarong kompletong bagong istilo na bagay para sa bagong sosyedad asin ekonomikang order pakatapos kan giyera na nakapokus sa pag-abot sa pangangaipo nin mga tahaw asin obrerong klase. An empasis iyo naikaag sa modernong teknik, materyales, asin simplipikadong heometrikong porma, na nagtao nin paagi sa mga haralangkawong super-istraktura. An nagkapirang mga arkitektura nagkaigwa nin disilusyon sa modernismo na saindang nahihiling bilang ahistorikal asin anti-aestetiko, asin nahaman an postmoderno asin an kontemporaryong arkitektura.

Mga halimbawa nin disenyo[baguhon | baguhon an source]

Mga pino'nan asin sa mga baryong arkitektura[baguhon | baguhon an source]

Suanoy na arkitektura[baguhon | baguhon an source]

Modernismo[baguhon | baguhon an source]

Hilnga man[baguhon | baguhon an source]

Mga panluwas na takod[baguhon | baguhon an source]

Toltolan[baguhon | baguhon an source]

  1. Museo Galileo, Museum and Institute of History and Science, The Dome of Santa Maria del Fiore Archived 1 April 2013 at the Wayback Machine, (accessed 30 January 2013)
  2. Giovanni Fanelli, Brunelleschi, Becocci, Florence (1980), Chapter: The Dome pp. 10–41.
  3. "architecture". Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/topic/architecture. 
  4. Pace, Anthony (2004). "Tarxien". In Daniel Cilia. Malta before History – The World's Oldest Free Standing Stone Architecture. Miranda Publishers. ISBN 978-9990985085. 
  5. "7 Things I Learned About "Home" from Talking to Architects on Every Continent". Apartment Therapy (in English). Retrieved 2020-12-05.