Bagyong Clara (1981)

Typhoon Clara (Rubing)
Bagyo (JMA scale)
	Category 4 typhoon (SSHWS)
	Clara on September 19
Nabuo	September 13, 1981
Nawara	.
	(Remnant low pagkatapos kan September 21, 1981)
Duros	10-minute sustained: 185 km/h (115 mph) ; 1-minute sustained: 220 km/h (140 mph) ;
Pressure	924 hPa (mbar); 27.29 inHg
Mga gadan	196 total
Mga danyos	$13.4 million (1981 USD)
Apektadong lugar	Philippines; Taiwan; South China;
	Parte kan 1981 Pacific typhoon season

An Bagyong Clara, bisto sa nasyon sa apod na Bagyong Rubing, nagwalat nin pagbaha sa norteng Pilipinas asin Sur Tsina kan Setyembre 1981. Enot na nanuparan an maraot na panahon kan Setyembre 11 na harani sa Ponape. Pagkatapos maghiro pa-sulnopan, paluway-luway na nabilog an nasabing sistema kan panahon asin nagdagdag pa an mga aktibidad kan pag-uran. Kan Setyembre 16, naabot ni Clara an estado kan sarong tropikal na bagyo. Makalihis an duwang aldaw, naabot ni Clara an kusog kan sarong bagyo asin sunod nang nagpuon na mas magkusog pa sa kaskas na paghiro. Kan Setyembre 19, naabot kaini an pinakasagad kaining kusog bago naghugpa sa daga kan norteng puro kan Luzon. Mantenido an pagluya ni Clara pagkatapos na magtama sa kadagaan. Kan Setyembre 20, mas nagluya pa an kusog kaini mantang nasa kadagatan kan sur Tsina. Pagkasunod na aldaw, naghiro ini hali sa kadagatan pasiring sa sirangan pa-norteng sirangan kan Hong Kong mantang bitbit pa an kusog kan sarong bagyo bago kaskas na nalusaw sa kadagaan.

Sa Pilipinas, 55 katao an nagadan. 7,125 gabos an harong na nadanyusan asin 1,195 gabos an harong na naraot kun sain 4,000 katao sa sarong probinsya sana an nawalat na mayong harong. Estimadong nasa 13.4 milyon na dolyar (1981 USD) an danyos na halos sa mga pananom sana. Sa parte kan kadagatan, duwang barko an naglubog na nagkawsa sa 79 taong nagadan dawa naisalbar an 48 iba pa. Sa Tsina, halos 150,000 ha (370,660 acres) nin dagang tanuman an binaha asin nadistroso, ribo nin tao an nawaran istaran, asin 62 katao an binawian nin buhay.

Kasaysayan Pan-meteorolohiya

Hapon nin Setyembre 11 kan enot na nanuparan an raot kan panahon na harani sa Ponape. Sa paagi nin satelayt na paglaladawan, nahiling ini na yaon sa laog kan sarong inaapod na monsoon trough. Nasosog an paghiro kaini pa-sulnopan siring man an pagkabilog huli sa Tropical Upper Tropospheric Trough na nagkawsa nin mas pagkasuruwayan kan duros sa itaas. Sa padagos na pagsosog digdi kan hapon nin Setyembre 13, mas nagdakol an aktibidad nin pag-uran kaini sa tahaw kan magkapirang pagpapaiba-iba nin direksyon asin pagkusog kan duros. Sa oras na 18:00 UTC, nagpoon an Japan Meteorological Agency (JMA) sa pagbantay sa nasabing buhawi na saro ng tropikal na depresyon. Makalihis an duwang oras, nagpaluwas nin Tropical Cyclone Formation Alert (TCFA) an Joint Typhoon Warning Center. Sa padagos na pagdagdag kan mga aktibidad nin pag-uran, ipinaluwas giraray an sarong TCFA sa oras na 19:23 UTC kan Setyembre 14. Pagkatapos mag-agi sa sirangan kan Guam sa distansyang 390 km (240 mi), nagpoon magtao nin amay na patanid an JTWC manungod sa nasabing sistema nin panahon kan Setyembre 15. Sa paglihis kan 18 oras, ipinasairarom na an sistema sa kategorya kan sarong tropikal na bagyo. Sa oras na 18:00 UTC kan Setyembre 16, padagos ining nagtenira parehong kategorya.

Inisyal na inasahan kan JTWC na tatahakon ni Clara an Luzon mantang saro na ining tropikal na bagyo. Saktong 18:00 UTC kan Setyembre 17, dineklara kan JMA na mas nagtindi pa ini sa irarom kan parehong kategorya. Sa parehas na aldaw, nagpoon naman na magbantay an Philippine Atmospheric, Geophysical and Astronomical Services Administration (PAGASA) sa nasabing bagyo na pinangaran kaining Rubing. Kan Setyembre 18, binago kan JTWC an pagtataya kaini sa kamugtakan nin panahon kan nagbago an direksyon kan bagyo na pasiring na sa dagat huli sa pagluya kan inaapod na ridge sa norteng parte kaini. Pero nagin paagi an pagluyang ini para padagos na tahakon kan bagyo an sulnopan pa-norteng sulnopan na direksyon. Pagkatapos mahiling an pagkakabilog kan mata kaini sa paagi nin mga ladawan na hali sa satelayt, pareho nang inanunsyo kan JTWC asin JMA an pagigin saro ng bagyo ni Clara na mas kaskas pang nagkukusog. Sa katahawi kan aldaw nin Setyembre 19, itinaas na kan JTWC an kusog ni Clara sa 210 km/h (130 mph) o kaparehas kan sarong low-end Category 4 na kusog sosog sa Saffir-Simpson Hurricane Wind Scale (SSHWS) kan Estados Unidos. Sa puntong ini, an mga hurricane hunters nakasukol na nin barometric pressure na 924 mbar (27.3 inHg). Sa ibong kaini, nakaestimar an JMA nin dikit-diperensyang langkaw kan pwersang may sukol na 925 mbar (27.3 inHg). Kan 18:00 UTC nin Setyembre 19, estimado kan JTWC an pinakamakusog na duros na nasa 225 km/h (140 mph) mantang ang JMA igwang estimadong kusog na nasa 185 km/h (115 mph). Saktong 22:00 UTC, an bagyo padalian na naghugpa sa norteng poro kan Luzon mantang mantenido an dating kusog asin siring man na uminagi sa 40 km (25 mi) norte kan Calayan.

Pagkatapos tugdason an direksyon palaog sa kadagatan kan sur Tsina, nagpoon maghiro an bagyo pasiring sa norteng sulnopan pero pinupugolan ining maghiro pataas kan sarong ridge. Magkapirang nagluya an bagyo huli sa paghugpa kaini sa daga pero dagos na nagluya bago matapos an aldaw kan Setyembre 20. Saktong 12:00 kan nagsunod na aldaw, naghugpa si Clara sa 260 km (160 mi) sirangan pa-norteng sulpnopan kan Hong Kong o harani sa Shanwei na igwang kusog kan duros na 145 km/h (90 mph) sosog sa impormasyon na hali sa JTWC asin 135 km/h (85 mph) sosog man sa ipinaluwas na datos kan JMA. Kaskas na nalusaw si Clara sa kabukidan na parte kan Tsina pero dai nagpundo ang JMA sa pagsosog sa walat kaining padikit-dikit na pag-uran hanggang sa ika-2 kan Oktubre pagkatapos na magpasiring sa norte asin naabot ang 56°N.

Epekto

Harani sa kun sain naghgpa an bagyo sa norteng parte kan Luzon, naitala an kusog kan duros na uminabot sa 97 km/h (60 mph) asin pwersang igwang sukol na 977.1 mbar (28.85 inHg). Sa syudad kan Baguio, nabareta an magkapirang insidente kan delikadong pagtupas nin daga. Igwang total na 36 na pamilya an naghanap nin mateteniran sa mas halangakaw na kadgaan huli sa pagbahang may langkaw na 2.4 m (8 ft) mantang nakasuway an dakol na banwaan ma nasa sa palibot. Sa kahiwasan kan probinsya nin Cagayan, 3,725 katao an naitaong bilang para mga nawaran nin istaran asin 1.8 milyon na dolyar para sa kagabsan kan naraot mga naraot na pagsasadiri. Sa buong Pilipnas, 55 katao an nagadan. Maabot 48,000 katao an nangangaipo nin istaran. Igwang kagabsan na 7,125 na harong an naraot asin 1,195 na istaran an nagaba. Estimadong nasa 13.4 milyon na dolyar an kagabsan na danyos kun sain 10.9 milyon na dolyar an hali sa mga pananom, 2 milyon na dolyar an hali sa pampublikong imprastraktura, asin 500,000 dolyar an siring na hali sa mga pribadong imprastraktura.

Siring man na Hilingon

Iba pang tropikal na bagyo na may siring na ngaran man na Clara
Bagyong Lynn (1987)

Mga toltolan