Biriba

Biribang tinanom magsasangtaon pa sana

Prutas nin biriba

An Biriba (Rollinia mucosa) sarong tinanom na kapamilya kan guyabano asin atis. An bunga kaini may tunoktunok man alagad mas dakul an laman, kulang an pisog asin bakong gayong maalsom arog kan guyabano asin bakong mapulot arog kan atis. Sa kagat bakong maragasnas kundi mahalnas siya pero medyo kulang sa tagok kun ibabaing sa guyabano. An namit kaini nakakarani sa namit kan kaymito o star apple. An mga bunga hanaphanap na gayo kan mga gamgam asin mga insekto e dapat gunoon na kun nagdudulaw na. Mas marhay kun ini ipahinog sa nakukulong na lugar ngane libre sa magdarapo. An mga hinog kaini madaling marogmok ta malomoy.

An tinanom na ini mas angay itanom sa bantaakan ta natubang siya nanggad sa pagtubo. Marikas na magtalubo, napoon magbunga sa laog nin tolo, apat na taon pakatanoma. Pinag'osip na an marhay sana man na klaseng biriba iyo idtong inaapod na Regnard na sinasabi ni P.J. Wester kan 1917 nadara igdi sa Filipinas.

Tinutubod na ini naggikan sa Amazon kan Brazil asin Peru. Alagad sa kahaloyan, nagwarak na sa Caribbean, asin sa Sentral asin Habagatan Amerika. Ngonyan natatanom na sa mga tropikal na lugar pero panghardin asin bihira tinatanom bilang pangkomersyal na paninda.

Inaapod sa Ingles: Wild sweet sop, wild cashina.

Iba pang arapodan kaini: Anón cimarrón, araticum pitaia, baba de moça, cachiman morveux, catarro de padre, fruta da condessa, rotzapfel.

Gamit

An laman na 70% kan total na prutas kinakakan sa saiyang pagkahinog. Ini ginigibo man na juice o dessert. Sa Brazil ini pinapagurang sa paggibo nin arak. An tulang pwede man gibohon pampuhong insekto ta ini rinurunot asin pinapalbag sa tubig. An kahoy kan biriba malagiyaw an kolor, matagas, mabaskog asin ginigibong kaha nin baroto, polayagan, mga tablahon asin nasirbe sa paggibong kahon.

Bulong

An bunga man nagagamit bilang refrigerant, analeptic, asin antiscorbutic. Pag rinunot an pisog, ini tambal sa enterocolitis.

Mga panluwas na takod

• http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/biriba.html
• http://www.treehugger.com/green-food/beyond-the-supermarket-a-global-tour-of-exotic-fruits-and-vegetables.html