Burubuaya

An buru'buaya (Ingles, gecko) sarong klaseng hayop kapamilya kan tabili asin tukô. Sa Filipinas, igwa ining "burubuayang berde", igwa man 'burubuayang kayumanggihon'.

Sinasabing mga hayop na ini kaiba sa order na Gekkota, nakukua sa mga maimbong na klima sa bilog na kinaban. May laba ining poon 1.6 abot 60 sentimetro. An mga ini dai nagkikimat pero dinidilaan an mata ngani malinig saka pirming mayo'mo'. Igwa ining lente sa kalintataw na nagdudurudakula sa diklom ngane makalaog an mas dakul na liwanag. Medyo naiiba daa ini ta an bura' ninda iyo an ginagamit sa pag'apod sa kapwa. May dakul na species an hayop mala ta naabot 1,500 na species sa bilog na kinaban. An New Latin gekko asin Ingles na "gecko" guminikan sa Indones-Malay na gēkoq, na arapodan agid sa saiyang pagbura'. An mga species na nokturnal igwang marigmat na paghiling sa banggi. Sinasabing an mata kaini 350 na beses kasensitibo sa liwanag kisa sa mata nin tawo.^[1]

An mga buru'buaya, tuko asin mga tabili pwedeng ipabaya na maputol o mautas an saindang ikog sa laban ngane mabuhay, asin ini natalubo mansana. Kadaklan kan mga species igdi may mga murong nag'uupot ngane madali makakamang sa mga mahalnas na bagay kun gustong sumakat sa mga tindog na kamangan. Dakul man kaini nabubuhay na ngane sa laog kan harong asin tinutugot man ngani kan tawo ta nagkakakan ini kan mga insekto arog kan mga namok asin layog-layog.

An mga buru-buaya mga parakakan laman karne, arog kan kinakakan kaini mga insekto, mga olod asin pwede ngani mga saradit na gamgam, mga halas-halas saka mga kino arog kan bagto. Igwa man mga specie nin buru-buaya totoo na nagkakan lumot.

Totoo huli sa saindang pagkasadit dakul man an magdarapo igdi arog kan mga halas ta sinda man paboritong pagkakan kaini. Mga iba pang magdarapo igdi iyo an mga darakulang lawa, mga gamgam asin ibang mga specie nin mammal.

Pakasagbatan, an buru-buayang babae nahilomlom sa duwang sugok na namulotpulot na igwang hanak-hanak na tibulaka saka puti an kolor. Pakalihis pirang oras an mga tibulaka kaini nataragas ngane dai basang maipit asin marunot an sa laog kaini. Naayaw nin saro sa tolong bulan bago ini maghimsa dawa totoo depende sa specie an lawig nin paghihimsa saka an lugar na namomogtakan kan specie. Daing ugale an buru-buaya na mag'ataman kan mga bagong pahimsa ninda.