Jump to content

Chad Booc

Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya

Si Chad Errol Booc (Abril 17, 1995 - Pebrero 24, 2022) sarong Filipinong boluntaryo na paratukdong Lumad, aktibistang hoben, asin sarong nagsusulong kan kapalibutan. Sya midbid bilang sarong aktibistang bokal sa luwas asin sa social media manungod sa mga pag-iingat sa nteres asin isyu mapadapit sa mga Lumad asin padagos pang militarisasyon kan probinsya nin Filipinas.

Saro sya sa nagkagaradan sa syudad kan New Bataan kan Pebrero 24, 2022.

Pinaghalian

[baguhon | baguhon an source]

Si Booc namundag kan Abril 17, 1995. An ginikanan niyang banwaan iyo an Syudad nin Mandaue, Filipinas.

Sya nag-adal sa Pagsabungan National High School sa Siyudad nin Mandaue kun saen siya ginawadan kan lokal na gobyerno komo saro sa duwang polong lataw na estudyante kan siyudad. Sia daing liwat - liwat na estudyanteng may onra poon sa elementarya sagkod sa halangkaw na kalan.

Sya naggradwar bilang sarong cum laude kan kurso sa Kompyuter Science sa Unibersidad kan Pilipinas Diliman kan 2017. An saiyang undergraduate thesis nagbunga nin salud sa isip enot na tabang sa pagmomostra nin aplikasyon, nakikipartner sa Unibersidad kan Pilipinas sa Manila. Nadamay man siya sa pagparahay kan sarong diksyunaryong Manobo Filipino ni Ricardo de Leon.

Aktibismo

[baguhon | baguhon an source]

Sya nagpartisipar sa Manilakbayan kan 2015 sa bisperas kan paggadan sa ehekutibong direktor kan Alternative Leating Center for Agricultural and Livelihood Development (ALCADEV), sarong alternatibong eskwelahan na Lumad na itinugdas kan 2004, nagserbi sa Lumad aki gikan sa Manobo, Higaonon, Banwaon, Talandig, asin Mamanwa sa Surigao del Sur. Sinabi niya na "naheling niya kun paano nagtindog an Lumad bilang sarong tribo para sa sadiring gobyerno asin eternalidad. An bagay na sinda an nagpatugdok asin nagdalagan sa sadiri nindang eskwelahan na mayo an samong tabang, dawa pa kami sirbeng mas edukado ta natapos mi an kolehiyo." Ginibo nya an saiyang desisyon na magin paratokdong Lumad asin maigot na kombensiron an saiyang pamilya kan saiyang plinanong gibohon.

Si Booc nagpoon na magin sarong mathematics volunteer maestro para sa Lumad kan 2016, partikular na sa ALCADEV. An saiyang pagboboluntaryo ginibo siyang asin an saiyang mga estudyante na mga paralegal, mga trabahador sa karapatang pantawo, asin mga kasosyo sa social media para sa mga estudyanteng ALCADEV asin iba pang mga Lumad. Nadamay siya sa pag-organisar nin kadakul na Lakbayan asin sa bakwit (evacue) mga eskwelahan nin Lumad, nasurog an saindang diretso para sa edukasyon asin sadiring pagdedebosyon. Naeksperyensyahan nya an pwersahan na pag - ebakwit sa mga komunidad asin huma nin kagadanan. Naggamit sya nin social media sa paghihingoang maabot an mas dakol na nagdadangog, na rinibo an parasunod sa Twitter. Nagin man siyang vocal sa agi-agi kan mga tios na komunidad nin urban sa saiyang ginikanan na banwa.

Duwang beses siyang naaresto, enot sa Batasang Pambansa kan Hulyo 17, 2017 kairiba an pito pang mga hobenes asin mga maestro na Lumad. Bilang protesta laban sa Martial Law sa Mindanao sa irarom ni Presidente Rodrigo Duterte, saindang ipigtolod an espesyal na kaayonan nin mga Representante sa Kamara de Representantes na makaboto kun baga o bako an ley militar kan isla-daga dapat na palawigon. Pinatalingkas sinda kan Hulyo 25 asin ipinahale an saindang mga kaso kan Oktubre 2 kan iyo man sanang taon. Padagos sindang nagtaram tumang sa lakop na militarisasyon kan APP tumang sa mga komunidad nin Lumad nangorogna sa irarom nin ley militar

Raid sa the University of San Carlos—'Bakwit School 7'

[baguhon | baguhon an source]

Kan Pebrero 15, 2021, sarong pagsakyada kan mga pulis an pinamayohan laban sa sarong santuario Lumad sa kamposanto kan Talamban kan Unibersidad nin San Carlos kun saen siya inaresto, mayong-ontok, kaiba kan iba. An pinagsarong pulis asin pwersa militar nagsabi na sinda "naghihinako" nin siyam na mga hobenes na Lumad, na nagsasabi na an mga Lumad sinasanay bilang mga armadong naglaban. An mga hobenes nabulos pasiring Davao de Oro kun saen sinda nag-alsa sa enot na lugar huli sa militaryisasyon kan estado. An USC mismo sa paagi kan Societas Verbas Divini (SVD) Philippines Southern Province asin an Arkidiosesis nin Cebu-Komisyon sa Social Advocations nagsabi na sinda nagtatabang sa eskwelahan nin basin yaon sinda duman ta nagestar sinda huli sa quarentenes na mga restriksion.

Sinda inakusar nin pagkidnap, seryosong ilegal na pagkabilanggo, pagmaltrato sa aki, asin human market. An mga naaresto kaiba igdi iyo si co-teacher Roselle Mae C. Porcadilla, Lumad datus Segundo Lagatos Melong, Benito Dalim Bay-ao, asin mga estudyanteng si Moddie Langayed Mansimoy-at, Esmelito Paumba Orbiwan, asin Jomar Benag. Sinda kolektibong inapod na 'Bakwit School 7'.

Tinugdas an sarong "Free Chad Booc Network". Kan Marso 17, Unibersidad kan Pilipinas College of Engineering pigkondenar an mapula-pulang saboot kan National Task Force na Matapos an Lokal na Komunistang Sedeflict (NTF-ELCAC), partikularmente kan parataram kaini asin Sangkretaryo kaini na si Lorraine Badoy. Kadakol na mga student council asin organisasyon gikan sa UP Diliman an naghagad nin katalingkasan kan Booc asin kan saiyang kairiba. Dakul pang ibang personalidad, kabali na diyan an representante kan Kabataang Partidolist na si Sarah Elago naghagad na paluwason asin kondenaron an mga hiro-hiro kan mga pwersa kan estado.

Kan Marso 20, an mga detaine nagin mas interesado sa kamugtakan kan saindang salud para ki Lumad student Esmelito "Bugoy" Oibawa dai na makatitindog asin makataram asin nagpapahimukat nin dugo. An mga detina nagsabi na dai sia tinogotan na makaheling nin doktor.

Sinda nadetenir nin mga tolong bulan sa Opisina Police Regional (PRO) Region 7 sagkod kan Mayo 14, Booc asin anom pang iba na naaresto igwang mga kasong pigpatalsik kan piskal kan Davao del Norte probinsyal asin ipigpatalingkas sinda. Sinabi kan piskal na an mga kaso mayo nin ebidensia, posibleng dahelan, asin mayo kan huriksiyon kaiyan. An National Union of People's Lawyers-Cebu, mga abogado na nag'asikaso sainda nagsabi na an pag'ngata' kan mga kaso "masarig na sinasabi ta na an daing ontok na mga pulang-taging paghingoa sa mga eskwelahan kan mga pwersang estadong daing basehan asin daing basehan."

An konseho ni Booc, si Attorney Antonio La Viña, nagsabi na pakaluwas ninda, si Lumad na mga paratokdo arog ni Booc tuyong nagbalik sa Mindanao sa padagos na pagtokdo ki Lumads. Sinabi ninda na natakot sinda na tibaad arestaron sinda sa ngapit.

Iba pang mga Adbokasiya

[baguhon | baguhon an source]

An NTF-ELCA sa tahaw kan iba nagpadagos sa paghira ki Booc huli sa saiyang adbokasiya asin paki-ayon sa mga eskwelahan na Lumad. Saiya dagos na pig-negaran an mga akusasyon saiya, kaiba na diyan an sarong pangyayari kun saen sinasabing Booc, Bayan Muna Representante Eufemia Cullamat, Dr. Naty Campos, asin iba pang Lumad asin paradepensa bilang 'dugo' kan mga teroristang NPA'.

Si Booc sinuportahan man an mga katanosan kan LGBT asin mga estudyante dapit sa mga adbokasiya.

Masaker sa New Bataan

[baguhon | baguhon an source]

Kan Pebrero 24, 2022, si Booc, kaiba si Gelejurain "Jurain" Nagueño II, Elegyn Balonga, Tirso Añar, asin Robert Aragon - kolektibong pig'aapod na 'Bagong Bataan 5' nagadan sa New Bataan, Davao de Oro. An mga myembro kan pamilya, grupong advocacy, mga aktibista, asin mga pulitiko pinagladawan an okasyon bilang sarong lagdoan na pangadan, mantang an Pwersa Armada kan Filipinas ipinag-insistir na an nangyari iyo an sarong pagkabisto sa pag'ultan kan pwersa kan Bagong Banwaan asin ika-10 Infantry Division kan AP. An Partido Komunista kan Pilipinas (CPP) nagsabi na mayong yunit sa NPA sa lugar na idto durante kan panahon kan okasyon. Mga badil an makukua daa sa lugar kan pagsabat, maski ngani an mga grupo sa katanosan arog kan sabi ni Save Our Schools na an mga badil pigtanom igdi sa pag'arte asin ginigibo sindang garo sinda NPA. Kinondenar man ninda kun paano an mga retrato kan mga bangkay kan mga biktima tiniri' kan APP asin iba pang ahente bilang mga tropeo.

Utopsiya asin Paglubong

[baguhon | baguhon an source]

Sarong autopsiya an ginibo sa hawak kan Booc kan parasamantalang agit-agitan na si Dr. Raquel B. Del Rosario-Fortun kan Marso 7, 2022. An mga resulta pinaluwas kan Marso 10. Uyon sa mga prelihensiyang nadukayan, an paagi nin pagkagadan iyo an homicide asin Booc na nagsapo nin "internal na mga hemorhe na may mga lambak kan pulmong, diagm, katoy, spleen, tulak, mga bituka, tamang bato asin tamang adrenaal gland." Pinaputol man nia an saiyang gulod. Si Fortun nagsabi na "may intension na gumadan. Naghahaloy sinda nin dakol na lugad nin badil asin sa ibabaw kaiyan, iyan garo dakol na bagay an nakatago." Sinabi pa niya na an 'New Bataan 5' dai man talaga nakikigera, kontraryo sa paghihingako kan APP.

Sa pagladawan kan nangyari sa New Bataan 5 bilang "overkill," si Lumad advocacy grupo Save Our Schools Network na inapod sa Commission on Human Rights asin iba pang nasyonal asin internasyonal na independienteng mga hawak pasiring sa "paggibo nin marikas, daing pagpaorog asin lubos na imbestigasyon kan New Bataan 5 lagduan na pangadan."

Si Booc nakaag kan Marso 9, 2022, sa sarong sementeryo sa Cebu City. An tugang niyang babae na si Nikki, nagsabi na an lubongan bilang "itinanom" an saiyang tugang, kaiba an paninindugan kani. An "tinanim" daa iyo an mawot ni Booc para sa saiyang paglubong, susog sa pwesto kan social media kan 2019. An sarong pagprotesta na nagkokondenar sa APP ginibo man kan aldaw na idto.

Pagkatapos kan Kagadanan

[baguhon | baguhon an source]

Si Senador Leila de Lima naghagad nin dugang pang independienteng imbestigasyon dapit sa bagay na ini.

Maski nagadan na siya, si Booc dagos nang mapula-pula kan militar asin ibang mga ahente kan estado. Kan Marso 2022, siya mapula-pula asin falsong na'erido kan Philippine Army 3rd Infantry Division na siya nagsirbe para sa New People's Army. An NTF-ELCA pigtataram kan persona ni Lorraine Badoy na pig-aapod na Booc asin an saiyang mga organisasyon bilang terorista. An mga ahente kan Estado guminana man na si Booc sarong NPA poon pa kan hayskul.

Legasiya

[baguhon | baguhon an source]

Si Bise presidente aspirant Senador Kiko Pangilinan nagsabi na dapat mag-ontok na an dai pagka'oroyon sa nasyon, matapos na mabasa nya an sarong placard na naghahagad nin hustisya para sa Chad Book asin sa 'New Bataan 5' sa sarong kampanya kan Marso 2022.

Kan Abril 4, 2022, sa pagromdom kan ikakwarentang aldaw pakatapos an sa iyang pagkagadan, mga relihiyoso, mga estudyante, asin iba pang mga tagasurog nagkondukta nin serbisyo ekumenikal asin seremonya nin kahoy sa atubangan kan Melchor Hall, an edipisyong inhinyero sa UP Diliman. Sarong aldaw bago kaini, an mga organisasyon na hunta kan mga hobenes arog kan Student Christian Movement of the Philippines, Anakbayan, asin Liga nin mga Estudyanteng Filipino naglansar nin sorpresang rally' sa atubangan ni Camp Aguinaldo sa pagkondenar sa APP.

Pigdenunsyar an panggagadan kina Booc asin kan apat pang kairiba niya kan Green Peñafrancia, UP Cebu University Student Council, dating Bayan Muna Representante Neri Colmenares, Bagong Alyansang Makabayan, Karapatan, International Coalition for Human Rights in the Philippines, Anakbayan USA, IBON Foundation, na an dakul man pigdenunsyar an estado nin impunsiya asin mga halimbawa nin pagbabanta sa irarom ni Presidente Duterte asin NTF-ELCAC. An mga patotoo ilinansar nin mga grupo tanganing kondenaron an lagdoan na pangadan asin an APP. Kabali digdi an sa UP Cebu kan Pebrero 26 asin sa UP Diliman kan Marso 6.

An Unibersidad kan Pilipinas partikularmente an Kolehiyo kaini sa Engineering pinagladawan si Booc bilang sarong 'bayani' ta hinagad ninda an daing kinakampihan na imbestigasyon sa Bagong Bataan na lagdoan, pagsadol sa mga deretso nin tawo asin pagdeklara nin kontra-insurgencia.

Nahikayat ni Booc an ibang hoben na maghiro sa mga komunidad na asin magboluntaryo kaiba ninda.

Susugan

[baguhon | baguhon an source]
  1. 1 2 3 4 5 6 "Who is Chad Booc, the activist arrested in Cebu with the Lumad?". RAPPLER. 2021-02-16. Retrieved 2022-04-27.
  2. ↑ "https://twitter.com/kasamangchad/status/1319673013323788289". Twitter. Retrieved 2022-04-27. {{cite web}}: External link in |title= (help)
  3. ↑ Perolina, Flor Z. "Mandaue gives recognition to 20 outstanding students". Philstar.com. Retrieved 2022-04-27.
  4. ↑ IV, Antonio L. Colina (2022-03-04). "Father of activist slain in 'encounter': My son was 'extraordinary'". MindaNews. Retrieved 2022-04-27.
  5. 1 2 Soriano, Liezelle. "UP STUDENTS: CHAD BOOC IS OUR HERO". The POST. Retrieved 2022-04-27.
  6. ↑ "UP students create mobile app for mental health first aid". RAPPLER. 2016-06-29. Retrieved 2022-04-27.
  7. ↑ "Lumad dictionary launched to help save indigenous language". RAPPLER. 2019-08-31. Retrieved 2022-04-27.
  8. 1 2 3 Solitario, J. Mikhail (2019-01-10). "From computers to communities". University of the Philippines. Retrieved 2022-04-27.
  9. ↑ Secretariat, ICHRP. "Justice to the Victims of the New Bataan 5 Massacre! | International Coalition for Human Rights in the Philippines". Retrieved 2022-04-21.
  10. 1 2 "Who is Chad Booc, the activist arrested in Cebu with the Lumad?". RAPPLER. 2021-02-16. Retrieved 2022-04-21.
  11. ↑ Umil, Anne Marxze (2017-10-03). "Court drops raps vs. 'Kabataan 8'". Bulatlat. Retrieved 2022-04-27.
  12. 1 2 3 "'Bakwit School 7' Free, All Charges Dismissed". AlterMidya. 2021-05-14. Retrieved 2022-04-21.
  13. 1 2 "HINDI TOTOO: Ni-recruit ni Chad Booc ang mga kabataang katutubong kasama niya sa Cebu". RAPPLER. 2022-03-25. Retrieved 2022-04-27.
  14. ↑ "Log into Facebook". Facebook. Retrieved 2022-04-27. {{cite web}}: Cite uses generic title (help)
  15. ↑ "Log into Facebook". Facebook. Retrieved 2022-04-27. {{cite web}}: Cite uses generic title (help)
  16. ↑ "https://twitter.com/upparser/status/1362319788517650438". Twitter. Retrieved 2022-04-27. {{cite web}}: External link in |title= (help)
  17. ↑ "Rappler - JUST IN. SOS Network Cebu says Lumad student Esmelito "Bugoy" Oribawan, among the Bakwit 7 detained in Cebu City, can no longer stand up nor talk as of Saturday. They claimed the 19 y.o. coughed blood on March 17 but has not received medical intervention since. SOS Network Cebu says it might be from Bugoy's underlying medical conditions in the past. However, they stressed that they are not yet sure as Bugoy was allegedly not allowed to see a volunteer doctor during SOS Network's visit yesterday, March 20. | via Lorraine Ecarma/Rappler rappler.com/nation | Facebook". www.facebook.com. Retrieved 2022-04-27.
  18. 1 2 Forensic pathologist: Lumad teacher Chad Booc's death a 'homicide' | ANC, retrieved 2022-04-27
  19. ↑ "https://twitter.com/kasamangchad/status/1331121888509132801". Twitter. Retrieved 2022-04-27. {{cite web}}: External link in |title= (help)
  20. ↑ "https://twitter.com/kasamangchad/status/1418569075056381955". Twitter. Retrieved 2022-04-27. {{cite web}}: External link in |title= (help)
  21. ↑ IV, Antonio L. Colina (2022-03-13). "SOS Network reiterates call for probe on death of New Bataan 5". MindaNews. Retrieved 2022-04-21.
  22. ↑ "For Bataan 5: Colmenares condemns killing of Lumad teachers, health worker". 2022-03-01. Retrieved 2022-04-21.
  23. ↑ IV, Antonio L. Colina (2022-03-13). "SOS Network reiterates call for probe on death of New Bataan 5". MindaNews. Retrieved 2022-04-21.
  24. ↑ Antonio, Josiah (February 27, 2022). "Groups condemn killing of Lumad school teacher Chad Booc, demand justice".
  25. ↑ Antonio, Josiah. "Lumad school teacher Chad Booc 'planted' at his final resting place". ABS-CBN News.
  26. ↑ Gregorio, Xave. "Encounter? Lumad schools network say military 'massacre' killed 5 in Davao de Oro". Philstar.com. Retrieved 2022-04-27.
  27. 1 2 IV, Antonio L. Colina (2022-03-13). "SOS Network reiterates call for probe on death of New Bataan 5". MindaNews. Retrieved 2022-04-21.
  28. ↑ Mangosing, Dempsey Reyes, Frances (2022-03-12). "'Intent to kill': The Booc autopsy". INQUIRER.net. Retrieved 2022-04-21.
  29. ↑ Lagunda, Kevin A. (2022-03-10). "Chad Booc laid to rest in Cebu City". SUNSTAR. Retrieved 2022-04-27.
  30. 1 2 Yang, Angelica Y. "De Lima calls for probe on deaths of New Bataan 5 victims". Philstar.com. Retrieved 2022-04-21.
  31. ↑ LAGUNDA, KEVIN A. (2022-04-04). "SOS Network, activists, students plant trees 40 days after deaths of Chad Booc, New Bataan 5". SUNSTAR. Retrieved 2022-04-21.
  32. ↑ "NAGSAGAWA ng kilos protesta...". Pinoy Weekly. Pinoy Media Center. 20 (10): 9. April 8, 2022.
  33. ↑ "Greenpeace statement on the killing of New Bataan 5". Greenpeace Philippines. Retrieved 2022-04-21.
  34. ↑ Antonio, Josiah (February 27, 2022). "Groups condemn killing of Lumad school teacher Chad Booc, demand justice".
  35. ↑ "For Bataan 5: Colmenares condemns killing of Lumad teachers, health worker". 2022-03-01. Retrieved 2022-04-21.
  36. ↑ Antonio, Josiah (February 27, 2022). "Groups condemn killing of Lumad school teacher Chad Booc, demand justice".
  37. ↑ "Karapatan calls for independent probe into massacre of Lumad volunteer teachers, community health worker in Davao de Oro | Karapatan". www.karapatan.org. Retrieved 2022-04-21.
  38. ↑ Secretariat, ICHRP. "Justice to the Victims of the New Bataan 5 Massacre! | International Coalition for Human Rights in the Philippines". Retrieved 2022-04-21.
  39. ↑ "Justice For New Bataan 5". Anakbayan USA. Retrieved 2022-04-21.
  40. ↑ Foundation, IBON (2022-03-01). "IBON statement on the New Bataan 5 massacre". IBON Foundation. Retrieved 2022-04-21.
  41. ↑ "Progressive grps want thorough investigation on killing of Booc, 'New Bataan 5'". INQUIRER.net. 2022-02-26. Retrieved 2022-04-21.
  42. ↑ "Groups Amplify Outcry for Justice For New Bataan 5 as Chad Booc is Laid To Rest". phkule.org. n.d. Retrieved 2022-04-21.
Kinua sa "https://bcl.wikipedia.org/w/index.php?title=Chad_Booc&oldid=231603"