Danyos kan agrikultura sa kapalibutan

Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya

An danyos kan agrikultura kapalibutan iyo an epekto na dara nin man-iba-ibang praktika nin pag-uma sa mga ekosistemang nakapalibot digdi, asin kun panong an mga epektong ini masususog pabalik sa mga praktika na idto.[1] An danyos kan agrikultura sa kapalibutan manlain-lain sigun sa mga praktikang ginagamit kan mga parauma asin sa hiwas kaini. An paraumang mga komunidad na nagpuprubar na inaan an mga danyos sa kapalibutan sa paagi nin pagbago kan saindang mga praktika mina-adoptar nin sustenableng agrikultural na mga praktika. An negatibong epekto kan agrikultura sarong daan na isyu na sagkod ngunyan saro urulay huling an mga eksperto na nagdidisenyo nin bagong mga paagi tanganing mabawasan an pagkaraot asin mas madagdagan an eco-efficiency.[2] Dawa na an ibang pastoralismo positibong marhay sa kapalibutan, an mga modernong praktika sa pag-uma nin hayo igwang tendensya sa palibot na mas magin mapanratak kisa sa pag-uma na nakasentro sa prutas, gulay asin iba pang biomass. An pagbawas kan emsisyon nin amonya hali sa udo nin baka padagos na nagpapalataw nin mga kahaditan sa polusyon sa kapalibutan.[3]

Kun pinag-eebalwar an danyos sa kapalibutan, an mga eksperto minagamit nin duwang klase nin mga indicator: "means-based," na nakabase sa mga paagi nin produksyon kan paraoma, asin "effect-based," na iyo an danyos kan mga metodo sa pag-yma sa sistema nin pag-uma o sa mga emisyon sa kapalibutan. Sarong halimbawa nin means-based indicator iyo an kalidad nin tubig sa irarom kan daga, na apektado kan kantidad nin nitrogen na pigbubugtak sa daga. Sarong indicator na nagpapahiling kan pagkawara nin nitrate pasiring sa tubig sa irarom kan daga halimbaw nin effect-based.[4] An pag-eebalwar na means-based pighihiling an mga praktika nin agrikulura kan mga parauma, asin an epekto kan ebalwasyon na effect-based minatukar kan aktwal na mga epekto kan sistemang agrikultural. Halimbawa, an means-based na pag-ebalwar tibaad maghiling sa mga paggamit kan mga parauma nin pestisidyo asin pertilisasyon, asin an effect-based na analisis kokonsideraron kun gurano kadakol na CO2 an pig-eemiter o pirang nitrogen an igwa an daga.[4]

An danyos kan agrikultura sa kapalibutan kinababalihan nin manlain-lain na bagay: an daga, sa tubig, an duros, hayop asin klase nin daga, mga tawo, mga tinanom, asin an kakanon mismo. An agrikultura nagkokontribwir sa magkapirang mas dakulang isyu sa kapalibutan na nagigin dahilan nin pagkaraot nin kapalibutan kaiba an: pagbago sa klima, deporestasyon, pagkapara nin byodibersidad,[5] mga gadan na sona, henetikong inhenyeriya, mga problema sa patubig, mga polyutant, pagkaraot kan daga, asin basura.[6] Huli kan importansya kan agrikultura sa pankinaban na sosyal asin pankapalibutan na mga sistema, an internasyunal na komunidad nagkomitir na madadagan an sustenabilidad sa produksyon nin kakanon bilang parte kan Sustainable Development Goal 2: Sustainable Development Goal 2: “End hunger, achieve food security and improved nutrition and promote sustainable agriculture".[7] An "Making Peace with Nature" na report kan United Nations Environment Programme kan 2021 pigtampok an agrikultura bilang paratulod asin sarong industriya na piglalaag sa peligro kan pagkaraot kan kapalibutan.[8]

Susugan[baguhon | baguhon an source]

  1. Frouz, Jan; Frouzová, Jaroslava (2022). "Applied Ecology". doi:10.1007/978-3-030-83225-4.
  2. Gołaś, Marlena; Sulewski, Piotr; Wąs, Adam; Kłoczko-Gajewska, Anna; Pogodzińska, Kinga (October 2020). "On the Way to Sustainable Agriculture—Eco-Efficiency of Polish Commercial Farms". Agriculture. 10 (10): 438. doi:10.3390/agriculture10100438.
  3. Naujokienė, Vilma; Bagdonienė, Indrė; Bleizgys, Rolandas; Rubežius, Mantas (April 2021). "A Biotreatment Effect on Dynamics of Cattle Manure Composition and Reduction of Ammonia Emissions from Agriculture". Agriculture. 11 (4): 303. doi:10.3390/agriculture11040303.
  4. 4.0 4.1 van der Warf, Hayo; Petit, Jean (December 2002). "Evaluation of the environmental impact of agriculture at the farm level: a comparison and analysis of 12 indicator- methods". Agriculture, Ecosystems and Environment. 93 (1–3): 131–145. doi:10.1016/S0167-8809(01)00354-1.
  5. Garnett, T.; Appleby, M. C.; Balmford, A.; Bateman, I. J.; Benton, T. G.; Bloomer, P.; Burlingame, B.; Dawkins, M.; Dolan, L.; Fraser, D.; Herrero, M.; Hoffmann, Irene; Smith, P.; Thornton, P. K.; Toulmin, C.; Vermeulen, S. J.; Godfray, H. C. J. (2013-07-04). "Sustainable Intensification in Agriculture: Premises and Policies". Science. American Association for the Advancement of Science (AAAS). 341 (6141): 33–34. Bibcode:2013Sci...341...33G. doi:10.1126/science.1234485. hdl:10871/19385. ISSN 0036-8075. PMID 23828927. S2CID 206547513.
  6. Tilman, David; Balzer, Christian; Hill, Jason; Befort, Belinda L. (2011-12-13). "Global food demand and the sustainable intensification of agriculture". Proceedings of the National Academy of Sciences. 108 (50): 20260–20264. doi:10.1073/pnas.1116437108. ISSN 0027-8424. PMC 3250154. PMID 22106295.
  7. United Nations (2015) Resolution adopted by the General Assembly on 25 September 2015, Transforming our world: the 2030 Agenda for Sustainable Development (A/RES/70/1)
  8. United Nations Environment Programme (2021). Making Peace with Nature: A scientific blueprint to tackle the climate, biodiversity and pollution emergencies. Nairobi. https://www.unep.org/resources/making-peace-nature