Esperanto
An Esperanto' iyo an pinakanggamit na lenggwahe na pighaman asin binilog bilang katuwang na tataramon pang'internasyonal. An pangaran kaini naghale sa Doktoro Esperanto, pseudonym na ginamit ni Dr. Ludwig Lazarus Zamenhof, kan pigpalagda' niya an pinakaenot na libro (Unua Libro, 1887) kun saen pigdetalye niya an Esperanto (boot sabihon, siya na naglalaom). An kaisipan ni Zamenhof iyo na makamukna' siya nin madaling mano'dan asin neutral sa pulitikang tataramon na maandorog sa katoninongan asin makakatabang sa pagkasinabotan sa pag'ultan kan mga manlaenlaen na katawohan nagtataram sa iba-ibang dila.
Ginagaom na an mga parataram Esperanto kababae 10,000, kalangkawe, maabot duwang milyon. An Esperanto igwang mga tinubong parataram, ta, may mga tawo na nano'dan an pagtaram kaini hale sa mga magurang ninda poon pagkani'aki. An Esperanto tinataram sa umabot 115 nasyon; an paggamit kani halangkaw partikularmente sa Europa, solnopan Asya, asin sa Norte asin Sur Amerika.
Mga Halimbawa[liwaton | liwaton an gikanan]
| Bikol Sentral | Esperanto | IPA |
|---|---|---|
| Tara! | Saluton! | [sa.ˈlu.ton] |
| Iyo. | Jes. | [ˈjes] |
| Bako'. | Ne. | [ˈne] |
| Marhay na aldaw. | Bonan matenon. | [ˈbo.nan ma.ˈte.non] |
| Marhay na banggi. (bílang pagti'no) | Bonan vesperon. | [ˈbo.nan ves.ˈpe.ron] |
| Marhay na banggi. (bago magturog) | Bonan nokton. | [ˈbo.nan ˈnok.ton] |
| Paaram. | Ĝis revido. | [dʒis re.ˈvi.do] |
| Paaram. (kun nahaloy) | Adiaŭ. | [a.ˈdi.aw] |
| Anong pangaran mo? | Kiel vi nomiĝas? | [ˈki.el vi no.ˈmi.dʒas] |
| An pangaran ko Lucas. | Mi nomiĝas Johano. | [mi no.ˈmi.dʒas jo.ˈha.o] |
| Kumusta ka? | Kiel vi fartas? | [ˈki.el vi ˈfar.tas] |
| Nakakataram kang Esperanto? | Ĉu vi parolas Esperanton? | [ˈtʃu vi pa.ˈro.las es.pe.ˈran.ton] |
| Dai taka masabotan. | Mi ne komprenas vin. | [mi ˈne kom.ˈpre.nas vin] |
| Maray. | Bone. | [ˈbo.ne] |
| Marhay na gayo! | Ĝuste. | [ˈdʒus.te] |
| Mabalos. | Dankon. | [ˈdan.kon] |
| Daing anoman. | Nedankinde. | [ˌne.dan.ˈkin.de] |
| Pakimaherak. | Bonvolu. | [bon.ˈvo.lu] |
| Pagpaladon ka! | Sanon! | [ˈsa.non] |
| Maogmang pataratara. | Gratulon. | [ɡra.ˈtu.lon] |
| Namomo'tan taka. | Mi amas vin. | [mi ˈa.mas vin] |
| Sarong tagay daw. | Unu bieron, mi petas. | [ˈu.nu bi.ˈe.ron, mi ˈpe.tas] |
| Ano iyan? | Kio estas tio? | [ˈki.o ˈes.tas ˈti.o] |
| Yo na idto. | Tio estas hundo. | [ˈti.o ˈes.tas ˈhun.do] |
| Katoninongan! | Pacon! | [ˈpa.tson] |
| Pirang edad mo na? | Kiom aĝas vi? | [ˈki.om ˈa.dʒas ˈvi] |
| Anong lingaan mo? | Kio estas via hobio? | [ˈki.u ˈes.tas ˈvi.a ho.ˈbi.o] |
| Anong suno' mong kolor? | Kio estas via plej ŝatata koloro? | [ˈki.u ˈes.tas ˈvi.a plej ʃa.ˈta.ta ko.ˈlo.ro] |
Mga panluwas na takod[liwaton | liwaton an gikanan]
- Ethnologue: Languages of the World (dae aram ed.). SIL International.[Petsado an pagbanggit kaini, asin kaipuhan maribayan nin sarong partikular na edisyon kan Ethnologue]
- UEA.org the World Esperanto Association
- Esperanto books at Project Gutenberg
- Esperanto kurso
- alpabeto ng Esperanto
- Esperanto sa Curlie
- The Amazing Story of how Esperanto came to be by The New Republic
- Esperanto Swadesh list of basic vocabulary words (from Wiktionary's Swadesh list appendix)
- Eventeo World News in Esperanto
Mga babasahon pa[liwaton | liwaton an gikanan]
- Emily van Someren. Republication of the thesis 'The EU Language Regime, Lingual and Translational Problems'.
- Ludovikologia dokumentaro I Tokyo: Ludovikito, 1991. Facsimile reprints of the Unua Libro in Russian, Polish, French, German, English and Swedish, with the earliest Esperanto dictionaries for those languages.
- Fundamento de Esperanto. HTML reprint of 1905 Fundamento, from the Academy of Esperanto.
- Auld, William. La Fenomeno Esperanto ("The Esperanto Phenomenon"). Rotterdam: Universala Esperanto-Asocio, 1988.
- Butler, Montagu C. Step by Step in Esperanto. ELNA 1965/1991. ISBN 0-939785-01-3.
- DeSoto, Clinton (1936). 200 Meters and Down. West Hartford, Connecticut, USA: American Radio Relay League, p. 92.
