Jump to content

Francisca Reyes-Aquino

Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
Francisca Reyes-Aquino
Ina kan Filipinong bayleng tradisyonal
KamundaganFrancisca Reyes
(1899-03-09)Marso 9, 1899
KagadananNobyembre 21, 1983(1983-11-21) (edad 84)
Trabaho
  • Folk dancer
  • akademiko
Mga notableng giboPhilippine Folk Dances and Games (1926)
Mga gawadRepublic Award of Merit
(1954)
Ramon Magsaysay Award
(1962)

Artista Nasyonal kan Filipinas

Si Francisca Santos Reyes-Aquino (Marso 9, 1899 - Nobyembre 21, 1983) sarong Filipinang folk dancer asin akademiko naoonabihan na gayo sa saiyang pagsaligsig asin pag'adal dapit sa musika asin mga tradisyonal na bayle kan Filipinas. Siya resipyente kan Republic Award of Merit asin kan Ramon Magsaysay Award. Kan 1973, nagresibi siya kan onra bilang Artista Nasyonal kan Filipinas. Bantog siya sa bansag na "Mother of Philippine folk dancing".[1]

Kaamayan sa buhay

[baguhon | baguhon an source]

Si Francisca namundag kan Marso 9, 1899 sa Lolomboy, Bocaue, Bulacan. Si Francesca iyo an pinakamatua sa tolong aki na Felipe Reyes asin Juliana Santos. Sa elementarya asin sekundarya, nag'entra siya sa Meisic Elementary School, sa Tondo Intermediate School asin sa Manila High School sa Tondo, Manila. Nakamit niya an saiyang High School Teacher's Certificate (HSTC) kan 1923, an saiyang Bachelor of Science in Education degree kan 1924 sa Unibersidad kan Filipinas (UP). An Master of Arts degree niya nakua niya kan 1926 sa UP man.[2][3]

Kasibotan

[baguhon | baguhon an source]

Kan 1922, kan nag'aadal pa siya sa unibersidad, nagtrabaho siya komo student assistant sa departamento nin physical education. Pakagraduar, nagin siyang maestra sa kursong physical education, dangan assistant physical director asin, pinalmente, direktor na an kargo niya iyo an mga babae. Kan 1927, si Dr. Jorge Bocobo, kaidto presidente kan UP, sinubol siya sa mga probinsya ngane magsukit kun ano an mga awit-banwaan asin mga bayleng tradisyonal an saiyang matitipon asin marekord. Resulta kaini, an unibersidad nakapa-pasale kan mga bayleng Filipinas sa Philippine Carnival Auditorium.[4]

Kan 1929, kan siya UP fellow, nagkua nin graduate courses sa physical education sa Sargent College of Physical Education, sa Boston University, kun saen siya nagkamit kan Sertipiko sa Physical Education kan 1931. Siya man nag'entra sa mga summer session sa Harvard University kan 1930. Pagbalik niyang UP padagos an pagsaligsig niya manongod sa mga bayle.[5][6]

Pagtipon kan mga awit asin bayle

[baguhon | baguhon an source]

Kan 1934, si Mrs. Aquino nagin kaapil sa advisory committee sa mga bayle asin mga awit sa irarom kan Presidente. Sa makuring mawot na mailigtas sa kalingawan an mga tradisyonal na mga awit asin mga bayle, si Dr. Bocobo tinawan an Komite nin bilog na suporta sa pinansyal asin moral ngane magian magibo an trabaho kaini sa pagrimpos kan mga nasabing awit asin bayle. Katuwang niya si AntonionBuenaventura asin si Ramon Tolentino na saiyang agom na nagadan kan 1939, siya asin kairiba nagruluwas sa iba-ibang lugar kan Filipinas sa pagkolekta, pagrekord kan mga tradisyonal na awit, mga bayle, musika, costumes, instrumento musikal asin mga kaugalean.[7]

Sa trabahong ini, siya grabe an sakripisyo ta binabaktas niya an dagat, binabaklay mga kabukiran asin magbaroto sa mga kasalogan o mangabayo sa dai abot nin sasakyan makaduman sana sa mga lugar na motyong kun saen hinanap ninda an dipisilon makua.

Sa saiyang pagsaligsig, si Aquino nakatipon nin mga 50 basic steps asin 200 na tradisyonal na mga bayle na iba-ibang modo asin kolor. Nadukay niya na duman sa harani sa dagat, may mga bayle sinda manongod sa pagsira o pagsagwan, duman sa may mga niyogan, igwang mga bayleng nagamit nin soro, asin duman sa mga nagtatanom paroy, igwang mga bayleng nagpapahiling an pagtatanom asin pag'aani. Sa mga lugar na maasenso an mga bayle makolor asin maogma. Sa mga lugar natios, an mga bayle mamundo, maluhay asin garo ngane naglologo-logo.[8] [9]

Superintendente sa Departamento nin Edukasyon

[baguhon | baguhon an source]

Sas Buro de Edukasyon (1940-1947) nagin siyang superbisor. Dangan nagin siyang superintendente sa physical education sa Departamento nin Edukasyon kun saen an katongdan na ini kapot niya hanggan siya nagretiro kan 1964. Sa lawig kan panahon sa saiyang mga katongdan, hinimoyaot niya na magin popular asin uso an pagbayle kan mga folk dances. Siya nakaorganisar kan Folk Song and Dance Club na binibilog nin mga maestra asin estudyante. Dinara kaini sa iba-ibang eskwelahan an mga bayle ngane mano'dan asin mauso sa mga eskwela publika.

Mga obra

[baguhon | baguhon an source]

Sa mga trabaho ni Reyes-Aquino, an pinakamagabat iyo an pagsaligsig niya sa mga tradisyonal na bayle asin mga awit-banwaan.[10][11]

Siya nagpublikar kan tesis kan 1926 tituladong Philippine Folk Dances and Games kun saen pignotaran niya an mga dai pa lamang natala' na mga porma nin lokal na selebrasyon, mga ritwal, asin mga kawat. Sinurat niya ini para sa mga maestra, maestro asin mga tagatukdo sa pribado asin publikong mga eskwelahan. An departamento pigpalakop an saiyang sinurat sa paghingowa na makagamiaw na husto an mga kahubinan manongod sa kahalagahan kan pamanang kultura. Si Presidente Ramon Magsaysay ginawaran siya kan Republic Award of Merit kan 1954 para sa saiyang “outstanding contribution toward the advancement of Filipino culture”.[10][12]

Mga organisasyon na tinogdas[13]

[baguhon | baguhon an source]
  • U.P. Folk Song and Dance Society (1937-1939)
  • Bureau of Education Folk Dance Society (1940)
  • Filipiniana Dance Troupe (1945)
  • Pilippine Folk Dance Society (1949)

Mga libro[14]

[baguhon | baguhon an source]
  • Phiippine folk Dances and Games, 1927
  • Philippine National Dances (1946)
  • Gymnastics for Girls (1947),
  • Fundamental Dance Steps and Music (1948),
  • Foreign Folk Dances (1949),
  • Dances for all Occasion (1950),
  • Playground Demonstration (1951),
  • Rhythmic Activities, 1951
  • Philippine Folk Dances and Songs, (katuwang), 1966
  • Philippine Folk Dances, Volumes I to VI.(1951 abot 1966)

Toltolan

[baguhon | baguhon an source]
  1. ↑ Francisca Reyes Aquino. The National Artists of the Philippines. Cultural Center of the Philippines. and National Commission for Culture and the Arts. Anvil Publishing.2004.p.38-49. ISBN 971-27-0783-0
  2. ↑ [1]kahimyang.com. Kinua 2019-03-12
  3. ↑ Francisca Reyes Aquino. The National Artists of the Philippines. Cultural Center of the Philippines. and National Commission for Culture and the Arts. Anvil Publishing.2004.p.38-49. ISBN 971-27-0783-0
  4. ↑ [2]kahimyang.com. Kinua 2019-03-12
  5. ↑ [3]kahimyang.com. Kinua 2019-03-12
  6. ↑ Francisca Reyes Aquino. The National Artists of the Philippines. Cultural Center of the Philippines. and National Commission for Culture and the Arts. Anvil Publishing.2004.p.38-49. ISBN 971-27-0783-0
  7. ↑ [4]kahimyang.com. Kinua 2019-03-12
  8. ↑ [5]kahimyang.com. Kinua 2019-03-12
  9. ↑ Francisca Reyes Aquino. The National Artists of the Philippines. Cultural Center of the Philippines. and National Commission for Culture and the Arts. Anvil Publishing.2004.p.38-49. ISBN 971-27-0783-0
  10. ↑ 10.0 10.1 "Francisca Reyes Aquino". The National Commission for Culture and the Arts. 2 June 2015. Archived from the original on 7 February 2016. Retrieved 5 February 2016. 
  11. ↑ Francisca Reyes Aquino. The National Artists of the Philippines. Cultural Center of the Philippines. and National Commission for Culture and the Arts. Anvil Publishing.2004.p.38-49. ISBN 971-27-0783-0
  12. ↑ "Did you know: National Artist for Dance Francisca Reyes-Aquino". Philippine Daily Inquirer. 21 November 2014. http://newsinfo.inquirer.net/652060/did-you-know-national-artist-for-dance-francisca-reyes-aquino. 
  13. ↑ Francisca Reyes Aquino. The National Artists of the Philippines. Cultural Center of the Philippines. and National Commission for Culture and the Arts. Anvil Publishing.2004.p.38-49. ISBN 971-27-0783-0
  14. ↑ Francisca Reyes Aquino. The National Artists of the Philippines. Cultural Center of the Philippines. and National Commission for Culture and the Arts. Anvil Publishing.2004.p.38-49. ISBN 971-27-0783-0
Kinua sa "https://bcl.wikipedia.org/w/index.php?title=Francisca_Reyes-Aquino&oldid=270585"