Iglesia Filipina Independiente
An Iglesia Filipina Independiente (Ingles: Philippine Independent Church), inaapod man na Simbahan Aglipayano, sarong denominasyon Kristiyano na nag'aayog sa tradisyon Katoliko bilang ini sarong simbahan nasyonal sa Filipinas, alagad suway sa organisasyon kan Simbahan Katoliko Romano. Si Gregorio Aglipay an enot na Obispo Supremo kaini huli kaiyan naapod man ining Simbahan Aglipayano asin inaapod man na mga Aglipay an mga kaapil kan simbahan.
An paglitik kaini sa Simbahan Katoliko nabantolin kan mga enot na kaapil kan enot na pederasyon nin mga unyon nin mga trabahador sa nasyon, an Union Obrera Democratica Filipina kan taon 1902. Si Isabelo de los Reyes iyo an saro sa kagtolod nin paglitik asin pigsonson niya na an enot na pamayo kan litik na simbahan iyo si Aglipay.[1][2] Makuri an reaksyon kan Simbahan Katoliko, mala ta an Santo Papa pig'orden sa Arsobispo kan Manila na ekskomunikaron an mga nagpamayo sa paglitik.[3] Poon 1960 an simbahan aglipayano nakikisaro sa Simbahan Episkopal kan Estados Unidos asin man poon 1965 nakisaro man sa Lumang Unyon Katoliko kan Utrecht.
An presenteng Obispo Maximo iyo si Reverendo Ephraim Fajutagana D.D., na an opisinang sentral yaon sa National Cathedral of the Holy Child sa may Taft Avenue, Ermita, Manila.
An agi-agi kan Iglesia Filipina Independiente
[baguhon | baguhon an source]Kan naghihinanapos na an pananakop kan mga Kastila sa Filipinas kan 1898, dinulok ni Arsobispo Bernardino Nozaleda si Gregorio Aglipay tanganing kaulayon an Katipunan na pinamamayohan kan duwang lider na si Andres Bonifacio asin Emilio Aguinaldo. Katuyohan kan Arsobispo an pagtangro sainda nin autonomiya para sa Filipinas kun uuntokon an rebelyon. Sinubol ni Aguinaldo si Koronel Luciano San Miguel ki Aglipay ngane maalok na magbali sa rebelyon alagad kan si Aglipay nagbiyahe pasiring Ilocos Norte tyempong nagputok na an Gerang Filipino-Amerikano asin inatake na kan mga Amerikano an Manila kan pabalik na ini.
Si Aglipay nagbali sa rebolusyon asin nanombrahan na Vicar Heneral Militar kan mga rebolusyonaryo kan kan Oktobre 20, 1898. Nagpawarak siya nin sarong surat ka sumunod na aldaw sa mga clerigo na hinohorot niya an mga ini na hagaron ki Santo Papa na magnombra na nin mga pading Filipino sa gabos na mga katongdan sa simbahan. Kan Mayo 5, 1899, si Arsobispo Bernardino Nozaleda pig'ekskomonikar si Aglipay sa Simbahan Katoliko.
Taon 1902, kan an Filipinas nagin nang teritoryo na kan Estados Unidos, piglakaw ni Isabelo de los Reyes an pagbilog nin sarong Filipinong simbahan. Petsa 3 nin Agosto nagswestyon siya nin sarong Simbahan na suway asin independyente sa Simbahan Katoliko Romano. Ipigsonson niya sa kairiba na si Aglipay an gibohon na Obidpo Supremo dawà kan enot, nangutiil si Aglipay sa alok na ini huli ta sarô siyang Katolikong deboto. Dinulok siya kan duwang pading Heswita, si Francisco Foradada asin Joaquin Villalonga ta gusto siyang mapapirma sa sarong dokumento na pinapanindogan niya an lealtad niya sa Simbahan Katoliko Romano. An sabi niya mapirma siya kun an Simbahan lakawon an kagustohan niyang madugangan na madugangan an pagnombra sa mga importanteng pwesto an mga Filipinong padi. Nahapot ni Foradada kun ano man daa ta gusto madagdagan an may mga katongdan na pading Filipino ta orog nang mga aliwalas sa trabaho daa an mga Filipinong padi asin daing kapinohan. An komentong ini naka'arat na gayo ki Aglipay asin sinasarabi na binuntol daa kani idtong si Foradada. Nangyari logod si Aglipay pinutol na niya an relasyon sa Simbahan Katoliko asin inako an alok ni de los Reyes na siya an mamayo sa naglitik na simbahan Filipino. [nangangaipo nin toltolan]
Kan Enero 18, 1903, si Aglipay pignombrahan bilang Obispo Supremo kan Iglesia Filipina Independiente kan mga obispo sa Manila, Cavite, Nueva Ecija, Isabela, Cagayan, Pangasinan, asin Abra.
Kan si Aglipay nagparabyahe asin nagparalibot sa iba-ibang nasyon, nadara siyang magsikwal kan doktrinang Trinidad asin nagin siyang Unitaryo. Alagad, an Simbahan Aglipayano habo mag'ako kan nahirang teolohiya niya. An pagka-Unitaryo niya sa pagtubod orog na naririraw sa saiyang sinurat na nobenaryo, an Pagsisiyam sa Birhen sa Balintawak, 1925 [4] asin an palis kaini sa Ingles, Novenary of the Motherland, 1926.Aglipay.
Mga Obispo Maximo kan Simbahan Aglipayano
[baguhon | baguhon an source]- 1902-1940 :Gregorio Aglipay y Labayan (1860-1940)
- 1940-1946 (Enero) : Santiago Fonacier (1885-1977)
- 1946-1946 (Septiembre): Gerardo Bayaca
- 1946-1971 : Isabelo de los Reyes, Jr. (1900-1971)
- 1971-1981 : Macario V. Ga
- 1981-1987 : Abdias de la Cruz
- 1987-1989 : Soliman Ganno
- 1989-1993 : Tito Pasco
- 1993-1999 : Alberto B. Ramento
- 1999-2005 : Tomas A. Millamena
- 2005-2011 : Godofredo David
- 2011- 2017 : Ephraim Fajutagana
- 2017- 2023 : Rhee Timbang
- 2023- : Joel Porlares
Mga simbahan kan mga Aglipay
[baguhon | baguhon an source]-
Katedral kan Our Lady of Providence and Guide sa Albasan, Numancia, Aklan.
-
Katedral kan St. John the Baptist sa Bago City, Negros Occidental.
-
Katedral kan Jesus of Nazareth sa 14322 North Blvd., Tampa, Florida, U.S.A. 33613.
-
Parokya nin Iglesia Filipina Independiente sa Morong, Rizal.
-
Parokya nin Iglesia Filipina Independiente sa San Manuel, Tarlac.
Toltolan
[baguhon | baguhon an source]- ↑ Achutegui, Pedro S. de & Bernad, Miguel A. (1971) "The Religious Coup d'Etat 1898–1901: a documentary history", in Religious Revolution in the Philippines, Volume III. Manila: University Press (cited in Larkin, John A. "Review 74-- No Title", The Journal of Asian Studies, Nov 1972; 32,1. at Proquest (subscription)
- ↑ "History". Archived from the original on 2014-03-19. Retrieved 2012-07-28.
- ↑ "Pope Orders Sharp Action; Archbishop of Manila Instructed to Excommunicate Philippine National Church Promoters", New York Times, New York, NY: Dec 29, 1902. p.7
- ↑ Aglipay, Gregorio, Pagsisiyam sa Birhen sa Balintawak Archived 2010-03-27 at the Wayback Machine., 1925