Jump to content

Jibaro

Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
Sarong babaeng Shuar, nag'iinom
Shuar nagtitinda
Si Pwanchir Pitu, pamayo kan tribung Shuar

An mga Jibaro (sinasayod /hiba.ro/) mga kaapil sa mga tribo na nageerok sa mga sapa na gamping iraya kan Salog Marañon; ini namumugtak sa bandang amnayan kan Peru asin bandang subangan kan Ecuador,. Sinda napipisan sa mayor na minasurunod na grupo: Shuar, Achuar, Humabisa, asin Aguaruna. Kadakulan sinda yaon nakaestar sa bandang Ecuador totoo, asin tinataya na ngonyan na panahon may populasyon sinda sa pag'oltan 10,000 abot 30,000.[1]

An mga grupo grupong ini mga parataram nin mga tataramon na sakop nin sarong lenggwaheng pamilya pero dakul sainda tataong magtaram sa Quecha, sarong tataramon lakop sa ronang kabukiran nin Andes. Mga antropologo sinasabing an mga ini mga barobanwang manlaenlaen may pagkaribong sa pagkakaiba ninda nin huli ta sinda napangaran kan saindang pagkamidbid minsan sa tinataram ninda pero minsan man sa salog na saindang pig'eerokan. Kaya sinda nabibisto sa pangaran kan salog na saindang naeestaran pero haros parehas man an hitsura, an tinataram na lenggwahe asin ta nababansagan nin kun anoano na logod asin an lambang grupo an mate iba man sa ibang grupo.[2]

An mga ini, dawa pararehas an lenggwahe, an mate napapalaen sinda huli ta lambang ripondipon sainda independiente sa pagbuhay ekonomiko asin bilang sarong organisasyon sosyal asin mayong pakiaram sa iba mala ta sinda mismo nag'iiriwal asin naggagaradanan. Orog na ini kan an mga Europeo dai pa nalaog sa teritoryo ninda sa pagkolonya.

Kan mga inot na panahon na dai pa sinda nakokolonya, midbid sindang marhay sa pamumugot sa mga kaiwal asin an pagpakupos kan payong pinugot, na inaapod ninda sa saindang tataramon, tsantsa.

  1. http://www.everyculture.com/wc/Costa-Rica-to-Georgia/Jivaro.html
  2. Rafael Karsten 1935 The Headhunters of Western Amazonas. The Life and Culture of the Jibaro Indians of Eastern Ecuador and Peru, Helsinki: Societas Scientiarum Fennica, Commentationes Humanarum Littararum VII(l). 2-3

Mga Elemento nin kultura kan Shuar

[baguhon | baguhon an source]


Mga panluwas na takod

[baguhon | baguhon an source]