Kape

An kape (Ingles: coffee; genus, Coffea) sarong inomon na hale sa giniling na pisog kan siring na tinanom pakasanlag kan nasabing mga pisog. An tinanom na kape naabot sobra sa apat na metro an langkaw, an mga bunga kaini matabilog asin tiripontipon saka dukot haros sa sanga, berde kun hilaw pa, nagdudulaw kun pahinog na, asta nakolor mairom na pula kun hinog na.

Duwang klaseng kape an popular na patuboon: an Coffea arabica asin an Coffea canephora, na inapod "robusta". An huri mas matibay an resistensya sa atake kan coffee leaf rust (Hemileia vastatrix) pero may pait-pait sa namit. Magkapira pa an mga kapeng pigkukuan nin pisog na iyo an C. liberica, C. stenophylla, C. mauritiana, asin an C. racemosa. Sa Filipinas, orog na sa Batangas asin sa Cavite, an lakopan na tinatanom asin inaataman sa mga pawa' nin kape iyo an "barako" (Es., varaco, mangsad), sarong kape na iyo mansana an Coffea liberica. Sobra sa 70 nasyon an nagpapatubo nin kape, sa Latin Amerika, sa Sur-subangan nin Asya, asin sa Aprika. Pag hinog na, an mga bungang kape ginuno, pinipili, asin binabalad ngane makua an mga pisog. Sinasanlag an mga pisog sa tamang temperatura depende sa gustong ipaluwas na lasa bago an mga ini ginigiling, dangan pinapakala'kaga sa mainit na tubig na magluwas an saiyang mahamot na amyo.

Produksyon sa kinaban

Kan taong 2011, Brasil an nangengenot asin lider sa produksyon nin berdeng kape, nasusundan ini kan Bietnam, Indonesya, asin Colombia. An Arabicang banhi nin kape an popular nanggad na patamboon sa Latin amerika, habagatan Aprika, Arabia, asin Asya, manta an banhi nin Robustang kape an pinapatalubo sa bandang solnopan asin sentral Aprika, lakop sa sur-subangan nin Asya asin may dikit na parte sa Brasil.

An mga iba-ibang banhi kan kape nabibisto sa kaibahan sa namit, sa amyo, sa porma, asin sa pagkasarat. An mga kaibahan na ini sarig na gayo bako lamang sa kun saen na rona pinapatambo kundi huli sa subspecies kaini asin sa pagproseso. Sinasabing "varietals" tinutukdo kun saen sinda nagikan arog kan sa Colombia, sa Java o sa Kona.