Khutulun
Khutulun | |
|---|---|
| Full name
Aigiarne | |
| Native name | Aiyurug |
| Born | Khotol Tsagaan 1260 |
| Died | 1306 (aged 45–46) |
| Family | Ogedai Dynasty |
| Spouse(s) | Ghazan Khan |
| Ama | Kaidu Khan |
| Trabaho | Mongolian princess and daughter of Kaidu |
Si Khutulun (c. 1260 – c. 1306), na bisto man bilang Aigiarne, Aiyurug, Khotol Tsagaan o Ay Yaruq (lit. 'Moonlight') na sarong babaeng marangal na Mongol, an pinakatanyag na aki ni Kaidu, sarong pinsan ni Kublai Khan. Parehong isinurat nina Marco Polo asin Rashid al-Din Hamadani an mga ulat kan saindang pakikipagtagpo sa saiya
Buhay[baguhon | baguhon an source]
Khutulun namundag mga 1260.[1] 1280, sa paagi kan ama niyang si Kaidu nagin pinakamakapangyarihan na tagapamahala kan Asya Sentral, nagrereynar sa mga rona poon solnopan nin Mongolia sagkod Oxus, asin hale sa CCentral Siberian Plateau dangan Indya.
Sa mga historiya nin kasaysayan, pigladawan an Khutulun bilang sarong makusog na prinsesang parapakilaban na nagpartisipar sa kampanya militar kan Mongol sa Asya Sentral. Sinanay siya sa pagbadil, pakigumol asin malunad puon kan aki pa. huri, kan nagdadakula na sia, nagin ekspertong paragumol kaya dinaog nia an piling mga parapakilaban na lalaki sa tradisyonal na kompetisyon nin pakipagdaogan. Hutulun sarong heroe, batayan kan dakul na autor kaidtong edad media, saro na diyan iyo si Marco Polo. [2]
Pagkakalaenlaen an mga ginikanan manongod sa kun siisay an saiyang agom. Ibang historiya nagsasabi na an saiyang agom sarong nabigo na lalaki na dai naka-asasinar sa ama niya asin siya dinarang preso; an iba man inaapod siyang kaidu an Kaidu hale sa kwarto nin Choros. Rashid al-Din nagsurat na si Khutulun namoot kiGhazan, Lider nin Mongol sa Persia.
An gabos na aki ni Kaidu, paborito iyan ni Khutulun, asin an pinakahinanap niang sadol asin politikal na suporta. sa nagkapirang pagkasaysay, hiningoa niang apodon sia bilang kasalihid nia kan kutsilyo bago ini magadan kan 1301. Siring, sinayumahan an pinili niang desisyon huli sa saiyang mga paryenteng lalaki. Magadan si Kaidu, binabantayan ni Khutulun an saiyang lolobngan sa tabang kan tugang niang si Orus. Sinudya siya kan ibang mga tugang niya kaiba sinda Chapar asin relatibong duwa ta ini kinuestion an saindang pagkasunod-sunod. Kan siya magadan kan 1306.
Sa popular na kultura[baguhon | baguhon an source]
Khutulun an pig-iisip na basehan para sa karakter kan Turandot, na iyong tema nin nagkapirang mga gibog pan Solnopan. sa kulturang Mongol siya natatandaan bilang sarong bantogan na atleta asin guerrero, sa mga pag'iadaptar pang-arte sa Solnopan inaapod siyang babaeng mapaabaw - abaw na ultimong nagpadaog sa pagkamoot.
Sinurat ni François Pétis de la Croixkan 1710 libro nin mga tauhan na Asia asin fables igwa nin istorya kun sain si Khutulun inaapod na Turandot, sarong taramon sa Persya (Turandokht توراندخت) na boot sabihon "Central Asian Daughter", asin siya an ika-siyam na aking babae ni Altoun Khan, an emperador kan Mongolya kan Tsina. siring, sa estorya ni Pétis de La Croix dai nia pinaguhit an saiyang mga amerikana, asin sinda mayo nin bayad na kabayo; imbes, igwa sia kaiyan nin simbag na tolong nakasakay, asin ginadan sinda kun iyan dai ninda mareresolberan.
Carlo Gozzi nagsurat kan sadiri niang bersion 50 taon an nakalihis, sarong drama sa entablado na kun saen saro siyang "pararehas na babae" nin "daing herak na pag-orgulyo". Friedrich Schiller trinadusir asin ibinagay an drama sa German as Turandot, Prinzessin von China in 1801.
An pinakabantog na bersyon kan Turandot iyo an Itiot ni Giacomo Puccini's operatic, na saiyang pigtrabaho kan siya nagadan kan 1924.
Igwa man nin mga istorya asin nobela manungod ki Khutulun na ipigpresentar kan mga parasurat na Mongol, arog ni Khotolon by Purev Sanj, Kaidu's wonderful daughter Khutulun by Ch.Janchivdorj, Khotol Tsagaan by Oyungerel Tsedevdamba, The Story of Kaidu Khan by Batjargal Sanjaa, and Princess Khutulun by B. Shuudertsetseg.
laladawan si Khutun ni Claudia Kim sa serye nin Netflix Marco Polo
Khutulun an ngaran na pinili para sa sarong popular na pareha sa Australia 2011-2019, na binakal ni Grand Syndicates tangani sanang A$16,000 asin kahurihurihi nanggana nin haros A$500,000 sa premyong kuwarta.
Kan 3 Disyembre 2021, si Shuuder Productions asin Voo Broadcasting nagpaluwas kan pelikulang Princess Khutulun. pelikula nakabase sa nobelang Khotol Tsagaan Gunj kan Mongolanong autor na si Baatarsuren Shuudertsetseg asin nangyayari durante kan Dinastiyang Yuan. Tsedoo Munkhbat an ginampanan na bidang papel.
Iba pang babasahon[baguhon | baguhon an source]
- Jack Weatherford – The Secret History of the Mongol Queens
- "Warriors: Asian Women in Asian Society" from Colorq.org Archived 2021-02-24 at the Wayback Machine.
- "Heroines: Mongolian Women" from Womeninworldhistory.com
- Rossabi, Morris; Khubilai Khan; pp. 104–105, 252; ISBN 0-520-06740-1
- Polo, Marco. The Book of Sir Marco Polo, The Venetian: Concerning the Kingdoms and Marvels of the East. 2nd ed. Trans. Colonel Henry Yule. Vol. 2. London: John Murray, 1875. 461–464. Print.
Toltolan[baguhon | baguhon an source]
- ↑ Jack Weatherford – The Wrestler Princess in Lapham’s Quarterly
- ↑ Bakalov, Georgi (2011). Middle ages and the modern times, p. 114: "Nomadic societas and Byzantine empire" (in Bulgarian). Sofia University "St Kliment Ohridski". ISBN 978-954-07-2935-0.
