Koteka
An koteka, horim, o sarong kan putoy iyo an su'lotan o sarongan kumbaga sa ikinabuhay kan lalake ngane an putoy dai makagat kan insekto o mataya' sa helang sa anoman na mga maraot na elemento. Ini uso asin praktis kan etnikong tribung Danai kan New Guinea An paggamit kaini bako man sa pagtahob kan kasosopgan ta an tribu mayo man nin siring na pagsasaboot. An mga antropolgo totoo nagtutubod na bako sana ini ginagamit huli sa siring na rason kundi may seremonyal asin sosyal na kadahelanan sa pag'usar kaini.
An koteka parati gibo sa karakas kan pinaalang na kalabasa (o kapamilya kan tinanom na ini) o an sarongan gibo hale sa lubid o balagon nin tinanom piglinig asin sino-sirikmat na magpormang sarong asin an laba o pakadakula susog sa binoboot na hitsura. Ini may sa'long na nakatakod asin linilibot sa bayag. Igwa pang sa'long na nalibot sa habayan ngane dai maghulog an koteka. Uso man ining gamiton kan mga tribung Yali na nagbabanwa sa Papua, Indonesia asin kan mga Tiom. An koteka soro-sulot nakatingag asin nakatakod sa itaas kan hawak.
Sa Aprika asin sa ibang parte kan dagang Amerika habagatan igwa pa man nag'uusar nin koteka. An ibang mga aborigine sa Australya nagsusulot nin buskay na koteka na pinopinturahan pa. Sa ibang parte kan Amerikang habagatan may mga pakalay na jade o ibang pasamnong gapo mismo sa putoy o bayag kun saen an mga ini itinutusok sa kublit. Alagad an siring bilang sana temporaryong paggamit sa mga ritwal na seremonya.
Paghale kan pagsulot nin koteka
[baguhon | baguhon an source]An gobyerno kan Indonesia kan mga taon 1971-1972 nagbunsod kan kampanya ("Operasyon Koteka") na maalok asin maagyat an mga taga Papua na magpondo na sa paggamit kan koteka ta bakong susog sa modernong gawe. Naghakot nin mga sarawal asin mga polo pinanao sa mga tribu. Alagad, an mga tribu dai nagkuyog sa ginugusto kan gobyerno. Palibhasa mayong mga sabon asin dai tood sa paglaba kan mga siring na gubing, nagkakaigwa sana sinda nin mga helang sa kublit. Masabi pa, may nag'orosip na ginamit sana si mga sarawal na kupya kan mga lalake saka idtong mga polo nagin mga bag o kaka'gan kan mga babae..[1]
Dai na pinadagos an kampanya kan gobyerno. Pero sa mga opisina, an pagbadobado na sa moderno obligado asin siring man sa mga aki na nagkaklase. Totoo, sa simbahan tinugot pa an pagsulot kan koteka.
Panturistang sarong
[baguhon | baguhon an source]Ngonyan na modernong panahon, an mga tagaPapua, New Guinea naggigiribong mga koteka na may mga pintura pa, may mga samno asin kuritkurit na pagayon sa tuyong ipabakal sa mga turista.
Mga panluwas na takod
[baguhon | baguhon an source]- "Koteka! Size is Not a Sign of Status" Archived 2012-07-21 at the Wayback Machine. Article on website of West Papua Action Network.
- "Tribe caught in a time warp," by Kenneth L. Whiting, Chicago Sun-Times, May 14, 1987, page 47.
- "Stone Age Ways Surviving, Barely," by Calvin Sims, New York Times, March 11, 2001, page 1.8. (Also linked at http://environment.uchicago.edu/studies/courses/archive/2001/es212/daily_notes/stoneage.doc Archived 2006-09-01 at the Wayback Machine.)
- Phallocrypts from Papua New Guinea and Papua (Irian Jaya), Indonesia Article on website of Art-Pacific.com. Note illustration of man wearing a "koteka" made from a flashlight rather than a gourd.
- The Dani in the Baliem Valley Archived 2007-03-27 at the Wayback Machine. Article on website, Tom-Toms of Time: Mysterious Indonesia.
- Penis Gourds from Papua New Guinea Archived 2008-10-16 at the Wayback Machine. Article on "Pilot Destination Guide" website.
- Ethnobotany of the Yali of West Papua Archived 2009-09-10 at the Wayback Machine. by William Milliken, Royal Botanic Garden, Edinburgh.
- Eipo (West New Guinea, Central Highlands) - Making a Penis Gourd (Sanyum)[permanent dead link] (in German) by Franz Simon and Wulf Schiefenhövel. IWFMedia Catalog page for 15-minute video filmed in 1976 showing the construction of a penis gourd. Small preview of entire video is available on the page.
- "Lipstick Girls" and "Fallen Women": AIDS and Conspiratorial Thinking in Papua, Indonesia," by Leslie Butt. Cultural Anthropology, August 2005, Volume 20, Issue 3, page 412.
- "Indonesia: Cover up," The Economist. July 29, 1995, Volume 336, Issue 7925, page 28.
- Ucko, Peter J. (1969): "Penis sheaths: a comparative study." in Proceedings of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland for 1969.
Toltolan
[baguhon | baguhon an source]- ↑ "Archive copy". Archived from the original on 2012-11-05. Retrieved 2012-07-08.