Litigasyon sa pagbago nin klima
.jpg)
An litigasyon sa pagbago nin klima (Ingles: climate change litigation), na inaapod man na litigasyon sa klima, sarong nagsasaringsing na lawas nin pankapalibutan na batas gamit an legal na praktika asin ehemplo para dugangan pa an mga espwerso nin mitigasyon sa pagbago nin klima gikan sa mga pampublikong instutsyon, arog kan mga gobyerno asin kumpanya. Sa atubangan nin maluway na politika kan pagbago nin klima, an mga aktibista asin abogado pigpapaurog pa an mga paghihingua na gamiton an nasyunal asin internasyunal na mga sistema sa hudikatura tanganing pauswagon an paghihingua. An litigasyon sa klima sa parate ginagamit an saro sa limang klase nin legal na paghihingako:[2] Konstitusyunal na batas (nakatutok sa mga paglapas kan estado sa mga konstitusyunal na batas),[3] administratibong batas (pang-angat sa mga merito nin administratibong pagdedesisyon), pribadong ley (pag-angat sa mga korporasyon o iba pang organisasyon para sa kapabayaan, pagkamamagolan, asin iba pa), pandadaya o proteksyon sa mga konsumidor (pag-angat sa mga kumpanyang sa salang paagi pigrerepresentar an impormasyon kan mga danyos sa klima), karapatan pantawo (pagpahayag na an dai paghiro sa pagbago nin klima sarong pagpalya sa pagprotehir sa mga diretso nin tawo).[4]
Puon pa kan inot na mga taon nin 2000, an legal na preymwork para sa paglaban sa pagbago nin klima padagos na makukua paagi sa paggibo nin mga batas, asin an nagdadakol na lawas nin mga kaso sa korte naghimo nin internasyunal na lawas nin batas na itinatakod an paghiro sa klima sa legal na mga problema, na konektado sa konstitusyunal na batas, administratibong batas, pribadong batas, batas sa proteksyon nin mga konsumidor o mga karapatan pantawo.[2] An dakol sa mapangganang mga kaso asin pamamaagi nakasentro sa pagpauswag kan mga pangangaipo sa hustisya sa klima asin kan paghiro sa klima nin mga hoben.[5]
Kabali sa mga kaso sa high-profile klima iyo an Urgenda v. The Netherlands kan 2019 asin Juliana v. United States (kan 2015).[6][7][8] An mga korporasyon nin karbon, krudo, asin gas na pagsasadiri nin mga investor igwang paninimbagan na legal asin moral sa mga paglapas sa karapatan pantawo na may kinaaram sa klima, dawa ngani an politikal na mga desisyon puwedeng makaulang sa sainda sa pakikikabtang sa siring na mga pagbalga.[9][10] An mga litigasyon parating ginigibo sa paagi nin kolektibong pagtipon nin mga espwerso asin rekurso halimbawa sa paagi nin Greenpeace, arog kan Greenpeace Poland pigsangatan kaso an sarong planta nin karbon[11] asin Greenpeace Germany na pigsangatan kaso an sarong paramanupaktura nin awto.
Igwa nin nagdadakol na mga kaso na ginana nin mga aktibista sa mga korte sa bilog na globo.[12][13][14] An 2017 na UN Litigation Report nagpamidbid nin 884 na kaso sa 24 nasyon, kabali an 654 na kaso sa United States asin 230 na kaso sa iba pang nasyon. Kaidtong Hulyo 1, 2020, an kabilangan nin mga kaso haros nadoble sa dai mababa sa 1,550 na kaso dapit sa pagbago nin klima na isinangat sa 38 na nasyon (39 kabali an mga korte kan European Union), na igwang maabot sa 1,200 na kaso na pisangat sa US asin labing 350 na pinagsararo sa iba pang nasyon.[15]
Susugan
[baguhon | baguhon an source]- ↑ Isabella Kaminski (20 December 2019). "Dutch supreme court upholds landmark ruling demanding climate action". The Guardian. Archived from the original on 20 December 2019. Retrieved 20 December 2019.
- ↑ 2.0 2.1 King; Mallett, Wood Mallesons-Daisy; Nagra, Sati (27 February 2020). "Climate change litigation - what is it and what to expect? | Lexology". www.lexology.com. Retrieved 2020-09-20.
- ↑ Pasquale Viola (29 March 2022). Climate Constitutionalism Momentum: Adaptive Legal Systems. Springer Nature. ISBN 978-3-03-097336-0.
- ↑ Orangias, Joseph (1 December 2021). "Towards global public trust doctrines: an analysis of the transnationalisation of state stewardship duties". Transnational Legal Theory: 1–37. doi:10.1080/20414005.2021.2006030. S2CID 244864136.
- ↑ King; Mallett, Wood Mallesons-Daisy; Nagra, Sati (27 February 2020). "Climate change litigation - what is it and what to expect? | Lexology". www.lexology.com. Retrieved 2020-09-20.
- ↑ Beauregard, Charles; Carlson, D'Arcy; Robinson, Stacy-ann; Cobb, Charles; Patton, Mykela (28 May 2021). "Climate justice and rights-based litigation in a post-Paris world". Climate Policy. 21 (5): 652–665. doi:10.1080/14693062.2020.1867047. ISSN 1469-3062. S2CID 233731449.
- ↑ Marris, Emma (3 November 2018). "US Supreme Court allows historic kids' climate lawsuit to go forward". Nature. pp. 163–164. doi:10.1038/d41586-018-07214-2. Retrieved 7 November 2021.
- ↑ Viglione, Giuliana (28 February 2020). "Climate lawsuits are breaking new legal ground to protect the planet". Nature. pp. 184–185. doi:10.1038/d41586-020-00175-5. Retrieved 7 November 2021.
- ↑ "Science Hub for Climate Litigation | Union of Concerned Scientists". www.ucsusa.org. Retrieved 7 November 2021.
- ↑ "As South Africa clings to coal, a struggle for the right to breathe". Grist. 12 December 2020. Retrieved 7 November 2021.
- ↑ "Greenpeace threatens to sue coal utility in Poland". Climate Home News. 29 November 2018. Retrieved 7 November 2021.
- ↑ "The Climate Justice movement across the globe" Archived 6 November 2016 at the Wayback Machine, Greenpeace, 19 August 2015 (page visited on 6 November 2016).
- ↑ US EPA, OP (2013-02-22). "Summary of the Clean Air Act". www.epa.gov. Retrieved 2021-11-23.
- ↑ Center for Public Integrity, "Venue of last resort: the climate lawsuits threatening the future of big oil " Archived 17 December 2017 at the Wayback Machine, The Guardian, 17 December 2017 (page visited on 17 December 2017).
- ↑ "Global Climate Litigation Report: 2020 Status Review" (PDF). UN environment programme. Archived (PDF) from the original on 2021-01-26.
