Hilingon an source kan Lupang Hinirang

{{short description|Nasyunal na kanta kan nasyon na Filipinas}}
{{Infobox anthem 
| title= Lupang Hinirang
| Bicol_Central_title= Dagang Sinanglitan
| english_title= ''Chosen Land''
|alt_title=''Filipinas'' {{small|(Originalmenteng titulo kan rawit-dawit na pigsurat ni [[Jose Palma]])}}
|en_alt_title   = "Beloved Homeland"
|alt_title_2    = 
|en_alt_title_2 = 
| image= Sheet Lupang hinirang.jpg{{!}}border
| caption= An ''Music sheet'' kan Lupang Hinirang
| prefix= Nasyunal
| country= {{PHL}}
| author= [[José Palma]] (orihinal na lirikong Espanyol)
| lyrics_date= 1899 
| composer= [[Julián Felipe]]
| music_date= 1898
| adopted= *Ika-12 kan Hunyo 1898 (originalmenteng musika bilang ''Marcha Nacional Filipina'')<br>
*Ika-26 kan Mayo 1958 (opisyalmenteng lirikong Filipino)
| sound=Lupang Hinirang instrumental.ogg
| sound_title="Lupang Hinirang" (instrumental)
}}

An '''Lupang Hinirang''' (sa Bikol, '''Dagang Sinanglitan''') iyo an opisyal na titulo kan awit pambanwaan kan Filipinas. An musika kaini tinokda' ni [[Julian Felipe]] kan taon 1898 asin an letra kaini dati nakasurat sa [[Kastila]] na pinagguno' kan 1899 sa rawitdawit na kinompos ni Jose Palma, nagngangaran, ''Filipinas.''

Sa komun na arapodan, orog na sa mga eskwelahan, natotomoyan ining ''Bayan Magiliw''.

Kan mga taon 1940, an kantang ini ipinalis sa [[Tagalog]] alagad an opisyal na bersyon na aprobado asin sagkod ngonyan iyo pa an pinapadanay pinaluwas kan 1956, dawa totoo may mga dikit na pighira si [[Felipe Padilla de Leon]] igdi kan mga taon 1960. An huring bersyon na ini orog na pinapusog komo opisyal sa pinaluwas na Ley Republika 8491, ley na inapod  ''Flag and Heraldic Code of the Philippines.

An kantang ini ipinalis naman sa [[Ingles]] asin sa iba-ibang tataramon kan kinaban asin sa mga iba-ibang lenggwahe kan Filipinas.

[[File:Philippine National Anthem, the Lupang Hinirang Tenor Solo.ogg]]

== Opisyal na letra ==
<center>
{| cellpadding=6
! [[Tagalog]]
! Bakong-opisyal na palis sa [[Bikol]]
! Bakong-opisyal na palis sa [[Sinugbuanon]]
|- style="vertical-align:top; white-space:nowrap;"
| 
Bayang magiliw <br />
Perlas ng Silanganan, <br />
Alab ng puso <br />
Sa dibdib mo’y buhay.

Lupang hinirang, <br />
Duyan ka ng magiting, <br />
Sa manlulupig, <br />
’Di ka pasisiil.

Sa dagat at bundok, <br />
Sa simoy at sa langit mong bughaw, <br />
May dilag ang tula at awit <br />
Sa paglayang minamahal.

Ang kislap ng watawat mo’y <br />
Tagumpay na nagniningning, <br />
Ang bituin at araw niya <br />
Kailan pa ma’y ’di magdidilim.

Lupa ng araw, ng luwalhati’t pagsinta, <br />
Buhay ay langit sa piling mo; <br />
Aming ligaya, na ’pag may mang-aapi <br /> 
Ang mamatay nang dahil sa ’yo.
|
Dagang namo-motan<br />
Aki ka nin sirangan<br />
Tingraw niyang malaad<br />
Nasa si-mong daghan.

Rona kang mawili<br />
Nagimatan bayani<br />
An mansalakay<br />
Dai ka babatayan.

Sa si-mong langit, bukid<br />
Hayop kadagatan siring man<br />
Nagkukutab nagbabanaag<br />
An si-mong katalingkasan.

Simong bandera na nagkikintab<br />
Sa hokbo naglayaw<br />
Dai nanggad mapapara<br />
An simong bitoon Aldaw.

Dagang nawilihan, maogma, maliwanag,<br />
Sa limpoy mo hamis mabuhay<br />
Minamarhay mi kun ika pagbasangan<br />
An buhay mi si-mo idusay.

|
Yutang tabonon<br />
Mutya nga masilakon<br />
Putling bahandi<br />
Amo kang gimahal

Mithing gisimba<br />
Yuta s’mga bayani<br />
Sa manlupigon<br />
Pagadapigan ka

Ang mga bungtod mo ug lapyahan<br />
Ang langit mong bughaw<br />
Nagahulad sa awit, lamdag sa<br />
Kaliwat tang gawas

Silaw sa adlaw ug bituon<br />
Sa nasodnong bandera<br />
Nagatimaan nga buhion ta<br />
Ang atong pagkausa

Yutang maanyag, duyan ka sa pagmahal<br />
Landong sa langit ang dughan mo;<br />
Pakatam-isom namo kon maulipon man<br />
Ang kamatayon sa ngalan mo.
|}</center>

== Orihinal na letra ==
Ini an orihinal na letra ni [[José Palma]] sa [[Espanyol]].

Tierra adorada<br />
Hija del sol de Oriente,<br />
Su fuego ardiente<br />
En ti latiendo está.

¡Tierra de amores!<br />
Del heroísmo cuna,<br />
Los invasores<br />
No te hallarán jamás.

En tu azul cielo, en tus auras,<br />
En tus montes y en tu mar,<br />
Esplende y late el poema<br />
De tu amada libertad.

Tu pabellón, que en las lides<br />
La victoria iluminó,<br />
No verá nunca apagados<br />
Sus estrellas ni su sol.

Tierra de dichas, de sol y amores,<br />
En tu regazo dulce es vivir.<br />
Es una gloria para tus hijos,<br />
Cuando te ofenden, por ti morir

=== Ingles na bersyon kan Lupang Hinirang ===
An pigIngles na ini tokda' ni Senador [[Camilo Osias]] asin ni Mary A. Lane. 

Land of the morning,<br />
Child of the sun returning,<br />
With fervor burning<br />
Thee do our souls adore.<br />

Land dear and holy,<br />
Cradle of noble heroes.<br />
Ne'er shall invaders<br />
Trample thy sacred shore.<br />

Ever within thy skies and through thy clouds,<br />
And o'er thy hills and sea,<br />
Do we behold the radiance<br />
Feel the throb of glorious liberty.<br />

Thy banner, dear to all our hearts<br />
Its sun and star alight<br />
O never shall its shining field<br />
Be dimmed by tyrants might.<br />

Beautiful land of love, O land of light,<br />
In thine embrace 'tis rapture to lie;<br />
But it is glory ever, when thou art wronged<br />
for us, thy sons to suffer and die.<br />

==Mga panitik==
An mga minasunod na mga bersyon kan nasyunal  na kanta sa [[Tataramon na Filipino|Filipino]], [[Tataramon na Kastila|Kastila]], [[Tataramon na Ingles|Ingles]], [[Tataramon na Tagalog|Tagalog]], [[Tataramon na Iloko|Ilokano]], [[Tataramon na Sebwano|Sebwano]], [[Tataramon na Hiligaynon|Hiligaynon]], [[Mga tataramon na Bikol|Bikol]], [[Tataramon na Pangasinan|Pangasinan]] dangan [[Tataramon na Tausug|Tausug]]

===Filipino: ''Lupang Hinirang''===
<small>Nina Julian Cruz Balmaceda, Ildefonso Santos, at Francisco Caballo; an pinakahuring dakit-taramon kan 1962</small>

:Bayang magiliw,
:Perlas ng Silanganan.
:Alab ng puso,
:Sa dibdib mo'y buhay.

:Lupang Hinirang,
:Duyan ka nang magiting.
:Sa manlulupig,
:Di ka pasisiil.

:Sa dagat at bundok,<br>
:Sa simoy at sa langit mong bughaw.
:May dilag ang tula,
:At awit sa paglayang minamahal.

:Ang kislap ng watawat,
:Mo'y tagumpay na nagniningning.
:Ang bituin at araw,
:Niya kailan pa ma'y 'di magdidilim.

:Lupa ng araw ng luwalhati't pagsinta
:Buhay ay langit sa piling mo.

:Aming ligaya na pag may mang-aapi,
:Ang mamatay nang dahil sa iyo.

===Espanyol: ''Marcha Nacional Filipina''===
<small>ni José Palma</small> 
                                     
:Tierra adorada
:Hija del sol de Oriente,
:Su fuego ardiente
:En ti latiendo está.

:¡Tierra de amores!
:Del heroísmo cuna,
:Los invasores
:No te hollarán jamás.

:En tu azul cielo, en tus auras,
:En tus montes y en tu mar
:Esplende y late el poema
:De tu amada libertad.

:Tu pabellón, que en las lides
:La victoria iluminó,
:No verá nunca apagados
:Sus estrellas ni su sol.

:Tierra de dichas, del sol y amores,
:En tu regazo dulce es vivir.
:Es una gloria para tus hijos,
:Cuando te ofenden, por ti morir.

===Ingles: ''Philippine Hymn''===
<small>ni Senador Camilo Osias asin Mary A. Lane</small>

:Land of the morning,
:Child of the sun returning,
:With fervor burning, 
:Thee do our souls adore.

:Land dear and holy, 
:Cradle of noble heroes,
:Ne'er shall invaders 
:Trample thy sacred shore

:Ever within thy skies and through thy clouds
:And o'er thy hills and seas, 
:Do we behold the radiance, feel and throb,
:Of glorious liberty.

:Thy banner, dear to all our hearts
:It's sun and stars alight, 
:O never shall it's shining field,
:Be dimmed by tyrant's might! 

:Beautiful land of love,
:O land of light,
:In thine embrace 'tis rapture to lie,
:But it is glory ever, when thou art wronged,
:For us, thy sons to suffer and die.

===Ingles: ''Chosen Land''===
<small>Literal na palis kan ''Lupang Hinirang'' sa Ingles. Bakong opisyalmente.</small>

:Beloved country,
:Pearl of the Orient,
:The heart's fervor,
:In your bosom is ever alive.

:Chosen Land,
:You are the cradle of the brave,
:To the conquerors,
:You shall never surrender.

:Through the seas and mountains,
:Through the air and your azure skies,
:There is splendor in the poem 
:And songs of beloved freedom.''

:The sparkle of your flag
:Is shining victory.
:Its stars and sun
:Forever will never dim.

:Land of the morning, of glory, of our affection,
:Life is heaven in your arms;
:When someone oppresses you, it is our pleasure
:To die for you.

===Tagalog: ''Diwa ng Bayan''===
<small>An enot na dakit-taramon sa Tagalog, piggamit sa panahon kan Hapon sa Filipinas kadtong [[Ikaduwang Gerang Pankinaban]]</small>

:Lupang mapalad,
:Na mutya ng silangan;
:Bayang kasuyo,
:Ng Sangkalikasan.

:Buhay at yaman,
:Ng kapilipinuhan;
:Kuha't bawi,
:Sa Banyagang kamay.

:Sa iyong langit, Bundok,
:Batis, Dagat na pinalupig;
:Nailibing na ng karimlan,
:Ng kahapong pagtitiis.

:Sakit at luha, hirap,
:Susa at sumpa sa pagaamis; 
:Ay wala nang lahat at naligtas,
Sa ibig maglupit. 

:Hayo't magdiwang Lahi kong minamahal,
:Iyong watawat ang siyang tanglaw;
:At kung sakaling ikaw ay muling pagbantaan,
:Aming bangkay ang siyang hahadlang.

=== Tagalog: ''Lupang Pinipintuho'' ===
<small>Bersyon ni Balmaceda, Santos asin ni Caballo na piggamit poon 1948 (duwang taon pagkalihis kan pagtao kan katalingkasan sa Filipinas kan Estados Unidos kadtong 1946) sagkod 1956.  Naribayan ini kan dakit-taramon kan 1956, na nagkaigwa man nin pagbabago sa kahaluyan.</small>

:O sintang lupa,
:Perlas ng Silanganan;
:Diwang apoy kang
:Sa araw nagmula.

:Lupang magiliw,
:Pugad ng kagitingan,
:Sa manlulupig
:Di ka papaslang.

:Sa iyong langit, simoy, parang.
:Dagat at kabundukan,
:Laganap ang tibok ng puso
:Sa paglayang walang hanggan.

:Sagisag ng watawat mong mahal
:Ningning at tagumpay;
:Araw't bituin niyang maalab
:Ang s'yang lagi naming tanglaw.

:Sa iyo Lupa ng ligaya't pagsinta,
:Tamis mabuhay na yakap mo,
:Datapwat langit ding kung ikaw ay apihin
:Ay mamatay ng dahil sa 'yo.

=== Ilokano: ''Nailian a Dayyeng'' ===
<small>Orihinal na bersyon ninda Dr. Mary Lou Campo asin Prof. Romeo Sevilleja</small>

:O Pilipinas, tampok ti kinapintas
:Ti addaan puso, ay-ayatendaka
:Bagnos ken baggak, perlas ti dumaya
:Dimi ipalubos nga irurumendaka

:Iti tangatang, ulep ken pul-oy
:Bambantay ken baybay
:Mangmangngeg ken mariknami't
:Samiweng ni waya-waya

:Ipatpategmi ti wagaywaymo
:Tanda ti balligi

:Bitbituen, Initmo, Ingget raniag
:Dinto pulos nga aglidem

:Daga ni gasat, ragsak
:Nam-ay ken Ayat
:Ta sidongmo, dayawmi ti agbiag

:Ngem nadaydayawkam
:A sikakanatad
:Gapu kenka, iruknoymi toy biag.


<small>bersyon ni Eugene Carmelo C. Pedro</small>

:Imnas nga ili
:Baggak ti dumadaya
:Daytoy ayatmi
:Ti sagutmi kenka

:Dagat' kinasudi
:Indayon ti nakired
:Iti mangdadael
:Haanka pailuges

:Iti tangatang, ulep ken pul-oy
:Bambantay ken baybay
:Addan dayag ti daniw ken dayyeng
:Ti nasamit a wayam

:Ti raniag ta wagaywaymo
:Ket balligi a nasileng
:Ti init ken dagiti bituenna
:Dinto pulos aglidem

:Nakaliblibnos unay a dagan' ayat
:Daytoy biag langit dita dennam
:Ngem no ti dayawmot' inda dadaesen
:Inggat' tanem sumalakankam

=== Sebwano: ''Nasudnong Awit'' ===
<small>ni Jess Vestil</small>

:Yutang tabunon
:Mutya nga masilakon
:Putling bahandi
:Amo kang gimahal

:Mithing gisimba
:Yuta s'mga bayani
:Sa manglulupig
:Among panalipdan

:Ang mga bungtod mo ug lapyahan
:Ang langit mong bughaw
:Nagahulad sa awit, lamdag sa
:Kaliwat tang gawas

:Silaw sa adlaw ug bitoon
:Sa nasudnong bandila
:Nagatimaan nga buhion ta
:Hugpong nga di maluba

:Yutang maanyag, duyan ka sa pagmahal
:Landong sa langit ang dughaan mo;
:Pakatam-isom sa anak mong nagtukaw
:Kon mamatay man sa ngalan mo.

=== Hiligaynon: ''Banwang Guinhalaran'' ===
:Banwang masinadyahon, 
:Perlas sang nasidlangan, 
:Init sang tigpusuon, 
:Gakabuhi sa imo nga dughan. 

:Banwang Guinhalaran, 
:Payag ka sang maisog, 
:Sa mga manugpigos, 
:Wala guid nagapadaog. 

:Sa dagat kag bukid, 
:Sa usbong kag sa dagway nga gabanaag, 
:May idlak kag tibok ang dilambong, 
:Kag amba sang kahilwayan. 

:Ang idlak sang ayahay mo,
:Isa ka matam-is nga kadalag-an,
:Ang bituon kag ang adlaw,
:Nangin masanag sa katubtuban.

:Dutang nasambit sang adlaw kag paghigugma, 
:Sa sabak mo matam-is ang mabuhi, 
:Ginapakipagbato namon, nga kung may manungpanakop, 
:Ang mapatay nahanungod sa imo. 

=== Bikolano: ''Rona Kang Mawili'' ===
:Bayang Inutang
:Aki ka nin sirangan
:Tingraw niyang malaad
:Nasa si-mong daghan.

:Rona kang mawili
:Nagimatan bayani
:An mansalakay
:Dai ka babatayan.

:Sa si-mong langit, bukid
:Hayop kadagatan siring man
:Nagkukutab nagbabanaag
:An si-mong katalingkasan.

:Simong bandera na nagkikintab
:Sa hokbo naglayaw
:Dai nanggad mapapara
:An simong bitoon Aldaw.

:Dagang nawilihan, maogma, maliwanag,
:Sa limpoy mo hamis mabuhay
:Minamarhay mi kun ika pagbasangan
:An buhay mi si-mo idusay.

=== Pangasinan: ''Oh, Pilipinas dalin min kagal-galang'' ===
:Oh, Pilipinas, 
:Dalin min kagal-galang 
:Musia na dayat,
:Ed dapit letakan 

:Simpey gayagan,
:Panag-ugagepan day
:Totoon lapag,
:Ed dapit-seslekan. 

:Saray anak mo agda
:Kawananen ya ibagat ed sika'y
:Dilin bilay da no
:Nakaukulay galang tan ka-inaoan 

:Diad palandey, lawak, taquel,
:Dayat o no dia ed lawang
:Sugbaen day patey ya andi
:Dua-rua no sikay pan-sengegan. 

:Diad silong na laylay mo mankaka-sakey
:Tan diad sika man-lingkor tan mangi-agel
:Bangta dia'd akualan mo aneng-neng day silew
:Diad akualdiad sika man-lingkor tan mangi-agel
:Bangta dia'd akualan mo aneng-neng day silew
:Diad akualan mo muet akuen day patey.
an mo muet akuen day patey.

===Bahasa Sūg===
Hula sin bangsa,<br>
Filipinas pagnganan<br>
Kalasahan ta,<br>
Mutsa ha Subangan

Maharga katu in mga kamaasan<br>
Yasag in dugu ba't hula b'yaugbugan

Dayn ha uttara sampay pa saytan<br>
Dayn ha bud pa dagat<br>
Kamahardikaan kakitaan<br>
Baugbugan da sin raayat

Bituun-suga ha panji n'ya<br>
In sinag pangdaugan<br>
Bang man di' maka' in sahaya n'ya<br>
Sampay pa kasaumulan

Malingkat ing hula ta iban limaya<br>
Marayaw tuud paghulaan<br>
Tantu, bang gubatun sin dugaing bangsa<br>
Pa kamatay, subay baugbugan!

{{Saringsing}}
[[Kategorya: Filipinas]]
[[Kategorya: Musika (Filipinas)]]