Mapanlikay na prinsipyo
An mapanlikay na prinsipyo (Ingles: precautionary principle) sarong mahiwas na epistemolohikal, pilosopikal, asin legal na dulok sa mga inobasyon na igwang potensyal na magkawsa nin danyos urog na kun kulang nin mahiwas na syentipikong kaaraman sa bagay. Idinuduon kaini an pag-iingat, pag-untok, asin pagrepaso bago sumagkod sa bagong mga inobasyon na pwedeng magin peligroso.[1] An mga kritiko nangangatanusan na ini malibog, self-cancelling, bakong syentipiko, asin ulang sa pag-uswag.[2]
Sa konteksto kan inhenyeriya, an mapanlikay na prinsipyo naghahayag kan sadiri bilang elemento nin kaligtasan, na detalyadong pigpaliwanag sa monograpo ni Elishakoff.[3] Ini pigrekomendar, sa inhinyerang sibil, ni Belindor[4] kan 1729. An interelasyon sa tahaw kan elemento nin kaligtasan asin pagkamasasarigan[4][5][6] mahiwas na pinag-adalan kan mga inhenyero asin pilosopo.
An prinsipyo parating ginagamit kan mga naghihimo nin mga polisiya sa mga sitwasyon na igwa nin posibilidad na makagibo nin sala sa paggibo nin sarong desisyon (hal., pagpili nin partikular na kurso nin aksyon) asin mayo pa nin syertong ebidensiya. Halimbawa, an sarong gobyerno tibaad magdesisyon na limitaran an lakop na pagluwas nin bulong o bagong teknolohiya sagkod na iyan biyong nagprubaran. Binibisto kan prinsipyo na minsan ngani an progreso kan syensya asin teknolohiya parating nagtatao nin dakulang pakinabang sa katawuhan, ini nakakontribwir man sa paggibo nin bagong mga peligro asin alaman. Ipinapahiwatig kaini na igwa nin sosyal na paninimbagan na protektaran an publiko sa pagkalantad sa siring na danyos, kun an syentipikong pagsiyasat nakanumpong nin posibleng peligro. An mga proteksyon na ini maninigong luagan sulamente sana kun magluwas an dugang pang syentipikong mga tuklas na matao nin marahay na ebidensya na mayo ini nin maraot na ibubunga.
An prinsipyo nagin pundamental na rason para sa dakol asin nagdadakol na internasyunal na kasunduan asin deklarasyon sa mga langtad nin sustenableng pag-uswag, pankapalibutan na proteksyon, salud, negosyo, asin kaligtasan sa kakanon,[7] minsan ngani kun beses nakaakit ini nin debate kun pano ini tatawan nin tamang kahulugan asin iaaplikar iyan sa kumplikadong mga senaryo na dakol an peligro. Sa nagkapirang legal na sistema, arog sa batas kan European Union, an aplikasyon kan mapanlikay na prinsipyo ginibo nang kahagadan sa nagkapirang kabtang kan batas.[8]
Susugan[baguhon | baguhon an source]
- ↑ Rupert Read and Tim O'Riordan (2017). "The Precautionary Principle Under Fire" (PDF). Environment: Science and Policy for Sustainable Development. Environment. 59 (September–October 2017): 4–15. doi:10.1080/00139157.2017.1350005. S2CID 158589782.
- ↑ "The precautionary principle: Definitions, applications and governance – Think Tank". www.europarl.europa.eu. Retrieved 19 March 2020.
- ↑ Elishakoff, I. Safety factors and reliability: friends or foes?, Dordrecht: Kluwer Academic Publishers, 2004
- ↑ 4.0 4.1 de Bélidor, Bernard Forest, La science des ingénieurs, dans la conduite des travaux de fortification et d'architecture civile, Paris: Chez Claude Jombert 1729
- ↑ de Bélidor, Bernard Forest, La science des ingénieurs, dans la conduite des travaux de fortification et d'architecture civile, Paris: Chez Claude Jombert 1729
- ↑ Doorn, N. and Hansson, S.O., Should probabilistic design replace safety factors?, Philosophy & Technology, 24(2), pp.151-16, 2011
- ↑ "The Precautionary Principle". United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO). World Commission on the Ethics of Scientific Knowledge and Technology (COMEST). p. 8. Retrieved 2 January 2020.
- ↑ Art. 191 (2) TFEU, Explanations Relating to the Charter of Fundamental Rights (2007/C 303/02, OJ EU C303/35 14.12.2007 explanation on article 52 (5) of the EU Charter of Fundamental Rights, T-13/99 Pfizer vs Council p.114-125
