Hilingon an source kan Mga tataramon kan Filipinas

{{Hilngon man|Mga tataramon na Filipino}}
{{Mga tataramon kan 
| country    = Filipinas
| image      = Phillanguages.jpg
| image size = 275px
| caption    = Mapa kan dominanteng grupo nin [[Etnolinguistico]] kan Filipinas.
| official   = '''[[Tataramon na Filipino|Filipino]]''' asin [[Ingles na Filipino|Ingles]]{{refn|Constitution of the Philippines 1987,<ref name=philconst>{{cite web|url=http://www.gov.ph/constitutions/1987-constitution/|title=The Constitution of the Republic of the Philippines - GOVPH|publisher=|access-date=2018-05-19|archive-date=2016-06-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20160617132725/http://www.gov.ph/constitutions/1987-constitution/|dead-url=yes}}</ref> Article XIV, Section 7.|name=philconstXIV-7}}
| national   = '''[[Tataramon na Filipino|Filipino]]'''{{refn|Constitution of the Philippines 1987,<ref name=philconst /> Article XIV, Section 6.|name=philconstXIV-6
}}

| regional       =  {{hlist |
 | [[Tataramon na Aklanon|Aklanon]]
 | '''[[Tataramon na Bikol Sentral|Bikol Sentral]]'''
 | '''[[Tataramon na Cebuano|Cebuano]]'''
 | '''[[Chavacano]]'''
 | '''[[Tataramon na Hiligaynon|Hiligaynon]]'''
 | [[Tataramon na Ibanag|Ibanag]]
 | '''[[Tataramon na Ilokano|Ilokano]]''' 
 | [[Tataramon na Ibatan|Ibatan]]
 | '''[[Tataramon na Kapampangan|Kapampangan]]'''
 | [[Tataramon na Karay-a|Kinaray-a]]
 | '''[[Tataramon na Maguindanao|Maguindanao]]'''
 | [[Tataramon na Maranao|Maranao]]
 | '''[[Tataramon na Pangasinan|Pangasinan]]'''
 | [[Tataramon na Sambal|Sambal]]
 | [[Tataramon na Surigaonon|Surigaonon]]
 | '''[[Tataramon na Tagalog|Tagalog]]'''
 | '''[[Tataramon na Tausug|Tausug]]'''
 | '''[[Tataramon na Waray-Waray|Waray]]'''
 | [[Tataramon na Yakan|Yakan]]
 }}

| foreign        = {{hlist |
 | [[Intsik na Mandarin|Mandarin]]
 | [[Tataramon na Koreano|Korean]] 
 | [[Tataramon na Hapon|Nipongo]] 
 | [[Tataramon na Arabe|Arabe]]
 | [[Kantones|Kantones]]
 | [[Tataramon na Aleman|Aleman]]
 | [[Tataramon na Hindi|Hindi]]
 }}

| sign           = [[Pansinyal nin tataramon na Filipino]]
| keyboard       = [[QWERTY]]
| keyboard image = [[File:KB United States-NoAltGr.svg|200px]]
|vernacular={{hlist |
| [[:tl:Hokkien|Hokkien]]
| [[Tataramon na Espanyol sa Filipinas|Espanyol]]
| [[Tataramon na Malay|Malay]]
| [[Ingles na Filipino| Philippine English]]
| [[Taglish|Taglish]]
}}}}

Sarô an '''[[Filipinas]]''' sa mga nacion na igwang may pinakadakol na '''[[tataramon]]''' sa bilog na [[kinàban]]. Afuera sa nacional na tataramon na [[Tataramon na Filipino|Filipino]], na kaiba sa labing sangribong katutubong mga tataramon. An nacion na Filipinas, pigtataram man an tataramon na dayuhan arog kan mga tataramon na [[Tataramon na Ingles|Ingles]], [[Intsik na Mandarin|Mandarin]], [[:tl:Hokkien|Fookien]], [[Kantones]], [[Tataramon na Koreano|Koreano]], [[Tataramon na Espanyol sa Filipinas|Kastila]] o Español, asin an tataramon na [[Tataramon na Arabe|Arabe]].

Igwang lampas 170 na mga tataramon sa [[Filipinas]]. Haros gabos kaini kabali sa [[Mga tataramon na Austronesyo|familia nin tataramon na Austronesyo]]. An mga ini, grupo nin mga tataramon na piggagamit kan mga tawo hale sa [[Rawis kan Malayo|Rawis kan Malay]] sangkod sa mga warak-warak na isla kan teritoriong[[Polinesya]] sa Kadagatang Pacifico. Pigtatatyang ini an igwang pinakadakulang familia [[pamilya nin tataramon|nin tataramon]] sa buong kinában. Alagad mas dakol na tataramon kan familiang ini an kabalí, diit lang an bilang kan panggabusan nin mga tawong naggagamit kaini.

== Nacional na tataramon kan Filipinas ==

Segun sa Constitucion kan nacion na Filipinas:

* An nacional na tataramon kan Filipinas iyo an Filipino. Samantalang piglilinang, kaipuhan ining parambungon asin pagyamanon pa salig sa nag'iiral na tataramon sa Filipinas asin sa iba pang mga tataramon.

* Alinsabay sa tadhana kan ley asin sang-ayon sa nararapat na puedeng ipasya kan Congreso, kaipuhan magsagibó nin mga hiró an Pamahalaan tanganing ibusol asin dali'dalion na itaguyod an paggamit kan Filipino bilan medium kan oficial na comunicacion asin bilan tataramon sa pagtukdó sa sistemang pan-educacion.

* Ukol sa objetivo kan comunicacion asin pagtukdó, an mga ofiicial na tataramon kan Filipinas, iyo an Filipino asin, hangga't mayó pang ibang pigtatadhana an ley, Ingles.

* Pantabang na mga oficial na tataramon sa mga region an panregion na tataramon asin maservi ining pantabang na mga pantukdong tataramon dumán.

* Kaipuhan kusa asin optional na ibusol an Espanyol asin Arabe.

* An Constituciong ini, kaipuhan ipahayag sa Filipino asin Ingles, asin kaipuhan ining idakitaramon sa mga pangenot na panregion na tataramon, Arabe, asin Espanyol.

* Kaipuhan magtugdas nin Congreso nin saróng comision kan Pambansang tataramon na pigbubuo nin mga representante sa manlaen-laen na mga region asin mga disciplina na magsasagibó, magcoconecta asin magbubusol kan mga pananaliksik sa Filipino asin iba pang mga tataramon para sa saindang pagpapaunlad, pagpapalawig, asin pagpapanatili.

==Mga Katutubong mga Tataramon==
[[File:Philippine languages per region.png|thumb|upright=0.9|An mga mayoriyang tataramon sa rehiyon. An mga rehiyon na pigmarkahan nin itom na mga diamante pigpapabisto an tataramon na pigbubuo nin pusôg na minoridad kan mga tawo.]]

Segun sa [[Ethnologue]], igwang total na
182 na mga nativong tataramon an pigtataram sa nacion asin apát sa mga ini, pigclasificar na bilan puho' na tataramon:
* Dicamay Agta,
* Katabaga,
* [[Tataramon na Tayabas Ayta|Tayabas Ayta]] asin; 
* Villaviciosa Agta.<ref name=Ethnologue>{{cite web |editor-last1=Lewis |editor-first1=M. Paul |editor-last2=Simons |editor-first2=Gary F. |last3=Fennig |first3=Charles D. |date=2015 |url=http://www.ethnologue.com/country/PH |title=Ethnologue: Languages of the World |edition=18 |location=Dallas, Texas |publisher=SIL International}}</ref> 

Afuera sa mga tataramon na [[Tataramon na Ingles|Ingles]], [[Tataramon na Espanyol|Espanyol]], [[Chavacano]] asin [[Mga barayti kan Intsik|Mga variedad kan Intsik]] ([[Hokkien na Filipino|Hokkien]], [[Kantones]] asin [[Mga diyalektong Mandarin|Mandarin]]), gabos na mga tataramon kaibá sa sangâ nin [[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]] kan familia nin tataramon na [[Mga tataramon na Austronesyo|Austronesyo]].

Igwang 12 na mga katutubong tataramon na dae mababá sa saróng milyon nin nativong mga parataram:

* [[Tataramon na Tagalog|Tagalog]]
* [[Tataramon na Cebuano|Cebuano]]
* [[Tataramon na Ilokano|Iluko]]
* [[Tataramon na Hiligaynon|Hiligaynon]]
* [[Tataramon na Waray-Waray|Waray-Waray]]
* [[Tataramon na Bikol Sentral|Bikol]]
* [[Tataramon na Kapampangan|Kapampangan]]
* [[Tataramon na Pangasinan|Pangasinan]]
* [[Tataramon na Maranao|Maranao]]
* [[Tataramon na Tausug|Tausug]]
* [[Tataramon na Maguindanao|Maguindanao]]
* [[Tataramon na Kinaray-a|Kinaray-a]]

Saró o dakol kan mga ini pigtataram nin nativo kan dakol sa 90% kan populacion.

Pig-identificar ni [[Robert Blust]] an [[Mga tataramon na Filipino|sub-familia nin tataramon na Filipino]] kabalé an mga tataramon kan norteng [[Sulawesi]] asin an [[tataramon na Yami]] kan nacion na [[Taiwan]], alagad dae pig'bale an [[mga tataramon na Sama–Bajaw]] kan kaiislahan nin [[Tawi-Tawi]], iyo man an mag-agom na [[mga tataramon na Norteng Borneano]] na pigtataram sa sur kan [[Palawan]].

An [[Tataramon na Eskayano|Eskayano]] saró sa mga ''artificial auxiliary language'' na piggibó bilan pagkakaugwá nin kabihasnán an nacion na [[Bohol]] sa pagkatapos kan [[Gerang Filipino–Amerikano]]. Piggagamit ini kan mga 500 na katawo.

===Kaliwanagan kan sarô sa sarô===

An pagkakaiba sa pagitan kan mga tataramon, kayang mailing sa mga minasunod na mga dakitaramon kan [http://iloko.tripod.com/philproverb.html Nacional na mga] :

{| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;background-color:white;"
|-
! scope="col" | Tataramon
! scope="col" | Pagdakitaramon
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Ingles na Filipino|Ingles]]
| He who does not (know how to) look back at his past (where he came from) will not reach his destination. (Those who forget their roots will not grasp their future)
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Aklanon|Aklanon]]
| Ro uwa' gatan-aw sa anang ginhalinan hay indi makaabut sa anang ginapaeangpan.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Asi|Asi (''Bantoanon'')]]
| Kag tawong waya giruromroma it ida ginghalinan, indi makaabot sa ida apagtuan.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Diyalektong Boholano|Boholano (''Binol-anon'')]]
| Sija nga dī kahibawng mulingi sa ijang gi-gikanan, dī gajud maka-abot sa ijang padul-ngan.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Bolinao|Bolinao]]
| Si'ya a kai tanda' nin lumingap sa pangibwatan na, kai ya mirate' sa keen na.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Bontok|Bontok (''Ifuntok'')]]
| Nan Adi mang ustsong sinan narpuwan na, adi untsan isnan umayan na.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Botolan|Botolan]]
| Hay ahe nin nanlek ha pinag-ibatan, ay ahe makarateng ha lalakwen.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Butuanon|Butuanon]]
| Kadtong dili kahibalo molingi sa iyang atubangan, sigurado jud ma dam-ag.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Albay Bikol|Sulnupang Miraya Bikol (''Ligao'')]]
| Kan idi tatao magkiling sa inalian, idi makaabot sa papaidtuhan
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Albay Bikol|Buhinon Bikol (''Buhi'')]]
| Yu di nikiling sa pinagalinan, di makaantos sa pupuntahan.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Bikol Sentral|Bikol Sentral (''Canaman'')]]
| An dai tataong magsalingoy sa saiyang ginikanan, dai makakaabot sa padudumanan.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | Gubatnon Bikol (''Gubat'')
| An diri maaram mag-imud sa pinaghalian, diri makaabot sa pakakadtu-an.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Albay Bikol|Subangang Miraya Bikol (''Daraga'')]]
| Su indi tataw makarumdom nung ginitan, indi makaabot sa adunan.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Albay Bikol|Sulnupang Miraya Bikol (''Oas'')]]
| Kan na taw na idi tataw mag linguy sa sanyang inalian, idi man maka abot sa sanyang paidtunan.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Rinconada Bikol|Rinconada Bikol (''Iriga'')]]
| A dirī tattaoŋ maglīlî sa pinaŋgalinan, dirī makaaābot sa pig-iyānan.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Capiznon|Capiznon]]
| Ang indi kabalo magbalikid sa iya ginhalinan, indi makalab-ot sa iya palakadtuan.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Cebuano|Cebuano]]
| Kadtong dili kahibalo molingi sa iyang giagi-an, dili makaabot sa iyang padulngan.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Chavacano|Caviteño Chavacano]]
| Quien no ta bira cara na su origen no de incarsa na su destinacion.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Chavacano|Ternateño Chavacano]]
| Ay nung sabi mira i donde ya bini no di yega na destinasyon.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Chavacano|Zamboangueño Chavacano]]
| El Quien no sabe vira el cara na su origen, nunca llega na su destinación.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Cuyonon|Cuyonon]]
| Ang ara agabalikid sa anang ing-alinan, indi enged maka-abot sa anang papakonan.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Ibanag|Ibanag]]
| I tolay nga ari mallipay ta naggafuananna, ari makadde ta angayanna.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Ilokano|Ilokano]]
| Ti tao nga saan na ammo tumaliaw iti naggapuanna ket saan nga makadanon iti papananna.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Itawis|Itawis]]
| Ya tolay nga mari mallipay tsa naggafuananna, mari makakandet tsa angayanna.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Hiligaynon|Hiligaynon (''Ilonggo'')]]
| Ang indi makahibalo magbalikid sang iya ginhalinan, indi makaabot sa iya padulungan.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Jama Mapun|Jama Mapun]]
| Soysoy niya' pandoy ngantele' patulakan ne, niya' ta'abut katakkahan ne.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Kapampangan|Kapampangan]]
| Ing e byasang malikid king kayang penibatan, e ya miras king kayang pupuntalan.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Karay-a|Kinaray-a]]
| Ang indi kamaan magbalikid sa ana ginhalinan, indi makaabot sa ana paaragtunan.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Malayo|Malayo]] & [[Tataramon na Indones|Indones]]
| Orang yang melupakan asal-usulnya tak mungkin mencapai tujuannya.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Mga tataramon na Manobo|Manobo (''Obo'')]]
| Iddos minuvu no konnod kotuig nod loingoy to id pomonan din, konna mandad od poko-uma riyon tod undiyonnan din.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Maranao|Maranao]]
| So tao a di matao domingil ko poonan iyan na di niyan kakowa so singanin iyan.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Masbatenyo|Masbateño]]
| An dili maaram maglingi sa ginhalian, kay dili makaabot sa kakadtuhan.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Pangasinan|Pangasinan]]
| Say toon agga onlingao ed pinanlapuan to, agga makasabi'd laen to.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Norteng Catanduanes Bikol|Norteng Catanduanes Bikol (Pandan Bikol)]]
| Yan mai batid na tumina sa hinarian, mai makadapno sa pakarinan.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Romblomanon|Romblomanon (''Ini'')]]
| Ang tawo nga bukon tigo mag lingig sa iya guinghalinan hay indi makasampot sa iya ning pagakadtoan.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Sambali|Sambali]]
| Hay kay tanda mamanomtom ha pinangibatan, kay immabot sa kakaon.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Sangir|Sangil]]
| Tao mata taya mabiling su pubuakengnge taya dumanta su kadam tangi.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Sinama]]
| Ya Aa ga-i tau pa beleng ni awwal na, ga-i du sab makasong ni maksud na.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Espanyol sa Filipinas|Español]]
| El que no sabe mirar atrás, de donde viene, nunca llegará a su destino.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Surigaonon|Surigaonon]]
| Adton dili mahibayo molingi sa ija ing-gikanan, dili gajod makaabot sa ija pasingdan.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Sorsoganon|Sorsoganon]]
| An diri mag-imud sa pinaghalian diri makaabot sa kakadtuan.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Tagalog|Tagalog (Tayabas)]]
| {{lang|tl|Ang hindi maalam lumingon sa pinaroonan ay hindi makakarating sa paroroonan.}}
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Tagalog|Tagalog (Manila)]]
| {{lang|tl|Ang hindi marunong lumingon sa pinanggalingan ay hindi makararating sa paroroonan.}}
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Tausug|Tausug]]
| In di' maingat lumingi' pa bakas liyabayan niya, di' makasampay pa kadtuun niya.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Waray-Waray|Waray]] (''Leyte'')
| An diri maaram lumingi ha tinikangan, diri maulpot ha kakadtoan.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Waray-Waray|Waray]] (''Norteng{{nbsp}}Samar'')
| An diri maaram lumingi sa tinikangan, diri maulpot sa kakadtoan.
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Tataramon na Yakan|Yakan]]
| Mang gey matau mamayam si bakas palaihan nen, gey tekka si papilihan nen.
|}

====Kaibhan nin mga dialectos====
An numero kan kaibhan nin mga dialectos nag-iiba hale sa tataramon paduman sa tataramon. An mga tataramon arog kan Tagalog, Kapampangan asin Pangasinan visto sa saindang napakamoderatong kaibhan nin mga dialectos.

An mga tataramon kan [[Rehiyon Bikol|Region Bikol]], mantang, igwang pinakakaibhan nin mga dialectos. May mga ciudad asin mga banwaan kun saen igwang sadiri mga dialectos asin kaibhan. Sa ibabâ an pangungulay na  "Haloy ka duman sa saod?" Pigsalin sa iba-ibang mga variedad kan Bikol. An dakitaramon sinundan kan dialectos asin katumbas na [[Mga tataramon na Bikol|tataramon]], asin mga ciudad/banwaan kan Bikol kun saen ini pigtataram. An pampurit na dakitaramon iyo an Tagalog.

* Haloy ka duman sa saod? (Estandarteng Gilid-baybayon na Bikol, saróng diyalektos kan [[Bikol Sentral]]; [[Canaman, Camarines Sur]])
* Aloy ka duman sa saod? (Magarao, saróng barayti kan Gilid-baybayon na Bikol; [[Magarao, Camarines Sur]])
* Huray ka dininyon sa sahod? ([[Pandan Bikol|Bikol Northern Catanduanes o ''Pandan Bikol'']]; [[Pandan, Catanduanes]])
* Awat ka duman sa saod? ([[Sur na Catanduanes Bikol]] o ''Virac Bikol'', saróng diyalektos kan [[Gilid-baybayon na Bikol]]; [[Virac, Catanduanes]])
* Naəban ikā sadtō sāran? ([[Rinconada Bikol]]; [[Syudad nin Iriga]])
* Nauban ikā sadtō sāran? ([[Rinconada Bikol]]; [[Nabua, Camarines Sur]])
* Uban ika adto sa saod? (Libon, [[Tataramon na Albay Bikol|Albay Bikol]]; [[Libon, Albay]])
* Naəǧəy ika adto sa saran? (Buhinon, [[Tataramon na Albay Bikol|Albay Bikol]]; [[Buhi, Camarines Sur]])
* Eley ka idto sa sed? (Sulnupang Miraya Bikol, [[Tataramon na Albay Bikol|Albay Bikol]]; [[Oas, Albay]])
* Na-alõy ika idto sa sâran/merkado?(West Miraya Bikol, [[Tataramon na Albay Bikol|Albay Bikol]]; [[Polangui, Albay]])
* Naulay ka didto sa saran? (Subangang Miraya Bikol, [[Tataramon na Albay Bikol|Albay Bikol]]; [[Daraga, Albay]])
* Dugay ka didto sa merkado? (Ticao, [[Tataramon na Masbatenyo|Masbateño]]; [[Monreal, Masbate]])
* Awat ka didto sa plasa? (Gubat, [[Tataramon na Sorsoganon|Habagatang Sorsoganon]]; [[Gubat, Sorsogon]])
* Awát ka didto sa rilansi? (Bulan, [[tataramon na Sorsoganon|Habagatang Sorsoganon]]; [[Bulan, Sorsogon]])
* Matagal ka ba roon sa pamilihan? ([[Tataramon na Tagalog|Tagalog]])

==Kakusúgan kan tataramon==
===An 2010 na Pagmamarca kan UNESCO===
An ''Endangered'' o namemeligro asin puho'ng mga tataramon sa Filipinas, pigbased sa pigluwas na 3rd world volume kan UNESCO kan taon na 2010.

''Degree of endangerment'' (Estandarteng UNESCO)
* ''Ligtas'': pigtataram an tataramon kan gabos na generacion; dae napupundo an intergeneracional na transmisyon
* ''Makukulugan'': kadaklan sa mga kaakian pigtataram an tataramon, alagad puede ining ipagbawal sa mga siguradong dominio (e.g., estaran)
* ''Segurado na papawará'': dae na nanunúdan kan mga kaakian an tataramon bilan saindang Inang-dilá o mother tongue sa haróng
* ''Malalá na papawará'': pigtataram an tataramon kan mga lolo asin lola dangan mga gurang na mga generacion; samantala an mga generacion kan mga magurang, puedeng naiintindihan ninda ini, dae ninda ini tinataram sa ng kaakian o mismong sa saindang mga sadiri.
* ''Napipeligrong papawará'': an mga joven na mga parataram iyo an mga gurang, asin pigtataram ninda an tataramon paminsan-minsan asin bihirá
* ''Puho''': mayo na nin mga parataram an natatadà >> kaiba an nasa Atlas kun ini segurado na puho' poon pa kan 1950s


;Mga tataramon na Makukulugan

{| class="wikitable" style="font-size:95%;background-color:white;"
|- style="background-color:#ffdead;"
! scope="col" style="background-color:initial; | Tataramon
! scope="col" style="background-color:initial; | Mga parataram<br />(in 2000)
! scope="col" style="background-color:initial; | Provincia
! scope="col" style="background-color:initial; | Tagboan
! scope="col" style="background-color:initial; | (Mga) kodang ISO 639-3
! scope="col" style="background-color:initial; | Pinagkua'han
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | Central Cagayan Agta
| style="text-align:right;" | 779
| Cagayan
| {{coord|17.9891|121.8603|format=dms}}
| style="text-align:center;letter-spacing:0.05em;" | agt
| UNESCO 2000
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | Dupaninan Agta
| style="text-align:right;" | 1400
| Cagayan
| {{coord|17.9682|122.0361|format=dms}}
| style="text-align:center;letter-spacing:0.05em;" | duo
| David Bradley (UNESCO 2000)
|}

;Tiyak na Papawará

{| class="wikitable" style="font-size:95%;background-color:white;"
|- style="background-color:#ffdead;"
! scope="col" style="background-color:initial; | Tataramon
! scope="col" style="background-color:initial; | Mga Parataram<br />(in 2000)
! scope="col" style="background-color:initial; | Provincia
! scope="col" style="background-color:initial; | Tagboan
! scope="col" style="background-color:initial; | (Mga) kodang ISO 639-3
! scope="col" style="background-color:initial; | Pinagkua'han
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | Bataan Agta
| style="text-align:right;" | 500
| Bataan
| {{coord|14.4324|120.4788|format=dms}}
| style="text-align:center;letter-spacing:0.05em;" | ayt
| David Bradley (UNESCO 2000)
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | Mt. Iraya Agta
| style="text-align:right;" | 150
| Camarines Sur
| {{coord|13.459|123.5467|format=dms}}
| style="text-align:center;letter-spacing:0.05em;" | atl
| David Bradley (UNESCO 2000)
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | Batak
| style="text-align:right;" | 200
| Palawan
| {{coord|10.1081|119|format=dms}}
| style="text-align:center;letter-spacing:0.05em;" | bya
| David Bradley (UNESCO 2000)
|}

;Malalá na Papawará

{| class="wikitable" style="font-size:95%;background-color:white;"
|- style="background-color:#ffdead;"
! scope="col" style="background-color:initial; | Tataramon
! scope="col" style="background-color:initial; | Mga tataramon<br />(in 2000)
! scope="col" style="background-color:initial; | Provincia
! scope="col" style="background-color:initial; | Tagboan
! scope="col" style="background-color:initial; |(Mga) kodang ISO 639-3 
! scope="col" style="background-color:initial; | Pinagkua'han
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | Faire Atta
| style="text-align:right;" | 300
| Ilocos Norte
| {{coord|18.027|120.4929|format=dms}}
| style="text-align:center;letter-spacing:0.05em;" | azt
| David Bradley (UNESCO 2000)
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | Northern Alta
| style="text-align:right;" | 200
| Aurora
| {{coord|15.7162|121.4085|format=dms}}
| style="text-align:center;letter-spacing:0.05em;" | agn
| David Bradley (UNESCO 2000)
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | Camarines Norte Agta
| style="text-align:right;" | 150
| Camarines Norte
| {{coord|14.0135|122.8873|format=dms}}
| style="text-align:center;letter-spacing:0.05em;" | abd
| David Bradley (UNESCO 2000)
|}

;Napipeligrong Papawará

{| class="wikitable" style="font-size:95%;background-color:white;"
|- style="background-color:#ffdead;"
! scope="col" style="background-color:initial; | Tataramon
! scope="col" style="background-color:initial; | Mga parataram<br />(in 2000)
! scope="col" style="background-color:initial; | Provincia
! scope="col" style="background-color:initial; | Tagboan
! scope="col" style="background-color:initial; | (Mga) kodang ISO 639-3
! scope="col" style="background-color:initial; | Pinagkua'han
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | Alabat Island Agta
| style="text-align:right;" | 30
| Quezon
| {{coord|14.1209|122.0282|format=dms}}
| style="text-align:center;letter-spacing:0.05em;" | dul
| David Bradley (UNESCO 2000)
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | Isarog Agta
| style="text-align:right;" | 5
| Camarines Sur
| {{coord|13.6805|123.3805|format=dms}}
| style="text-align:center;letter-spacing:0.05em;" | agk
| David Bradley (UNESCO 2000)
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | Southern Ayta (Sorsogon Ayta)
| style="text-align:right;" | 150
| Sorsogon
| {{coord|13.027|124.1549|format=dms}}
| style="text-align:center;letter-spacing:0.05em;" | ays
| David Bradley (UNESCO 2000)
|}

;Puho'

{| class="wikitable" style="font-size:95%;background-color:white;"
|- style="background-color:#ffdead;"
! scope="col" style="background-color:initial; | Tataramon
! scope="col" style="background-color:initial; | Mga parataram<br />(in 2000)
! scope="col" style="background-color:initial;" | Provincia
! scope="col" style="background-color:initial;" | Tagboan
! scope="col" style="background-color:initial;" | (mga) kodang ISO 639-3
! scope="col" style="background-color:initial;" | Pinagkua'han
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | Dicamay Agta<br />(''Dumagat'', ''Dicamay Dumagat'')
| style="text-align:right;" | 0
| Isabela
| {{coord|16.6998|122.0167|format=dms}}
| style="text-align:center;letter-spacing:0.05em;" | duy
| David Bradley (UNESCO 2000)
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | Arta
| style="text-align:right;" | 0
| near Isabela-Quirino Border
| {{coord|16.4225|121.7042|format=dms}}
| style="text-align:center;letter-spacing:0.05em;" | atz
| David Bradley (UNESCO 2000)
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | Katabaga
| style="text-align:right;" | 0
| Quezon
| {{coord|13.4366|122.5569|format=dms}}
| style="text-align:center;letter-spacing:0.05em;" | ktq
| David Bradley (UNESCO 2000)
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | Ata
| style="text-align:right;" | 0
| Negros Oriental
| {{coord|9.6081|122.9155|format=dms}}
| style="text-align:center;letter-spacing:0.05em;" | atm
| David Bradley (UNESCO 2000)
|}

==Mga Toltolan==
{{Reflist}}
== Mga panluwas na takod ==
*[http://filipinotranslator.blogspot.com Filipino Translator]

{{Refbegin|30em}}
* [http://www.muturzikin.com/cartesasiesudest/5.htm Linguistic map of the Philippines at Muturzikin.com]
* [http://wika.pbworks.com/Maraming+Wika,+Matatag+na+Bansa+-+Chairman+Nolasco Ricardo Maria Nolasco on the diversity of languages in the Philippines]
* [http://www2.hawaii.edu/~reid/ Lawrence R. Reid] webpage of Dr. Lawrence A. Reid. Researcher Emeritus of linguistics at the University of Hawai'i at Manoa. Has researched Philippine languages for decades.
* [http://www.languagelinks.org/onlinepapers/fil_met.html The Metamorphosis of Filipino as a National Language] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210506035605/http://www.languagelinks.org/onlinepapers/fil_met.html |date=2021-05-06 }}
* [http://iloko.tripod.com/ Carl Rubino] webpage of Dr. Carl Rubino. A Filipino linguist who has studied Philippine languages.
* [https://web.archive.org/web/20080613095424/http://es.geocities.com/Iberofilipino/Articles/LitFilHispana.html Literatura hispanofilipina: siglos XVII al XX] by Edmundo Farolan Romero, with a brief Philippine poetry anthology in Spanish.
* [http://salitablog.blogspot.com Salita Blog] by Christopher Sundita. A blog about a variety of issues concerning the languages of the Philippines.
* [http://www.espaniero.com Espaniero] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210314182526/http://www.espaniero.com/ |date=2021-03-14 }} An Online Spanish conversation group for Pinoys
* [http://iloko.tripod.com/philtree.html Philippine Language Tree]
* [https://web.archive.org/web/20070616101625/http://www.multilingual-matters.net/jmmd/019/0487/jmmd0190487.pdf The Language Planning Situation in the Philippines], by Andrew González, FSC
* [http://www.buscoenlaces.es/kaibigankastila/ kaibigankastila] webpage of the Spanish culture in the Philippines.
* [http://www.liveinthephilippines.com/bobm/2007/08/13/language-barrier/ On linguistic mutual intolerance in the Philippines] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080418000718/http://liveinthephilippines.com/bobm/2007/08/13/language-barrier/ |date=2008-04-18 }}
* [http://filipinotranslator.blogspot.com Filipino Translator]
* [http://www.tagalogtranslator.nl Tagalog Translator Online] Online dictionary for translating Tagalog from/to English, including expressions and latest headlines regarding the Philippines.
* [https://imphscience.files.wordpress.com/2013/10/all3.jpg?w=529&h=529f Linguistic map of the Philippines]
{{Refend}}

{{saringsing}}
{{Mga tataramon kan Filipinas}}

{{DEFAULTSORT:Mga tataramon kan Filipinas}}
[[Kategorya:Mga tataramon kan Filipinas]]