Mga tataramon na Makro-Tsibtsan
| Makro-Tsibtsan | |
|---|---|
| (kontroversyal) | |
| Heograpikong Distribusyon | Katahawan na Amerika asin Kolombya |
| Pag-uuring panlinguwistiko | Pigsusuhestyon na pamilya nin tataramon |
| Mga subdibisyon | |
| Glottolog | Mayo |
 An mga tataramon na Tsibtsan, Misumalpano, asin Lenkano. | |
An Makro-Tsibtsan sarong pigsusuhestyon na paggugrupo kan mga tataramon nin mga pamilya kan Lenkano, Misumalpano, asin Tsibtsan paduman sa sarong saro sanang dakulang pilo (makropamilya).
Uusipon
[baguhon | baguhon an source]An mga tataramon na Lenkano asin Misumalpano kabali kadto sa sentro nin pamilyang Tsibtsan, alagad isinuway mantang naghahalat nin kadagdagan na kapusugan huli ta an pamilyang idto, nagin pusog na naitugdas. Nahanap ni Kaufman (1990) an pagkakakonekta sa Tsibtsan – Misumalpano na nakakumbinsi, kun dai pa man napapatotoohan, dawa na pigdududahan ini ni Campbell (1997). An pamilyang Xincano iniiba kadto sa Makro-Tsibtsan, alagad nakakapagsuda ini ngunyan.
Inapod ni Constenla (2005) an ipig-alok na pilo na "Lenmichí" (Lenkano – Misumalpano – Tsibtsan) asin nagtatao nin 85 set na nakakatakod na nagpapahiling kan regular na pagsurat kan tanog sa tolong pamilya. Pig-alok niya na an Tsokowano pwede man maitakod.
Nag-alok si Greenberg nin sarong halawigon na paglilihi nin Makro-Tsibtsan, saro na pinawarang bisa kan mga lingguwista na nagtotoklos sa mga pamilyang pinag-uurulayan. Kabali digdi an Yanomam, Purépecha, asin Cuitlatec sa kadagdagan sa Tsibtsan–Misumalpano–Xinca–Lenca. Ibinali ni Greenberg (1987) an Mga tataramon na Paezano sa Tsibtsan-Paezan stock na igwang Barbakoano, Tsibtsan, Tsokowano, Jirajarano, asin an nakasuway na Betoi, Kamsá (Sibundoy), Yaruro, Esmeraldeño, Mochica, Cunza, Itonama, asin Yurumanguí.
Sa automated computational analysis (ASJP 4) ninda Müller et al. (2013)[1] nahiling man an leksikal na pagkakaarog sa tanga kan Tsibtsan asin Misumalpan. Arog pa man kaito, nin huli ta an analisis awtomatikong namukna, an paggugrupo pwedeng nin huli sa kapwa leksikal na pagsubli o pamana kan henetiko.
Pagpapakarhay-utro
[baguhon | baguhon an source]
Pigpakarhay-utro ni Constenla (2005) an limang mga patanog asin kag-sarong mga katanog para sA Proto-Lenmitsiyano, na igwang mga minasunod na repleksya:
Mga katanog
[baguhon | baguhon an source]| Proto-Lenmitsiyano | *a | *e | *i | *o | *u |
|---|---|---|---|---|---|
| Proto-Tsibtsan | *a | *e | *i | *o | *u |
| Proto-Lenkano | *a *e | *e | *i | *o *u | *u |
| Proto-Misumalpano | *a | *i | *i | *u | *u |
Igwa man nin mga seryoPlantilya:Fix/category[kinakaipo nin paglilinaw] kan mga nasal na patanog.
Mga patanog
[baguhon | baguhon an source]| Proto-Lenmitsiyano | *b | *d | *t | *k | *ʔ | *ts | *s | *h | *l | *ɾ | *w |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Proto-Tsibtsan | *b | *d | *t | *k | *ʔ | *ts | *s | *h | *ɾ | ∅ | |
| Proto-Lenkano | *p *m |
*l *n |
*t | *k | ∅ | *ts' | ∅ | *l | *w | ||
| Proto-Misumalpano | *b *p *m |
*d *n |
*t | *k | ∅ | *s | ∅ | *l | *ɾ | *w | |
Mga toltolan
[baguhon | baguhon an source]- ↑ Müller, André, Viveka Velupillai, Søren Wichmann, Cecil H. Brown, Eric W. Holman, Sebastian Sauppe, Pamela Brown, Harald Hammarström, Oleg Belyaev, Johann-Mattis List, Dik Bakker, Dmitri Egorov, Matthias Urban, Robert Mailhammer, Matthew S. Dryer, Evgenia Korovina, David Beck, Helen Geyer, Pattie Epps, Anthony Grant, and Pilar Valenzuela. 2013. ASJP World Language Trees of Lexical Similarity: Version 4 (October 2013).
- Campbell, Lyle (1997). American Indian languages: the historical linguistics of Native America. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-509427-1.
- Constenla Umaña, Adolfo (2002). "Acerca de la relación genealógica entre las lenguas lencas y las lenguas misumalpas". Revista de Filología y Lingüística de la Universidad de Costa Rica 28: 189–206. doi:. http://www.latindex.ucr.ac.cr/filologia-28-1/filyling-28-1-12.pdf.
- Constenla Umaña, Adolfo (2005). "¿Existe relación genealógica entre las lenguas misumalpas y las chibchenses?". Estudios de Lingüística Chibcha 24: 7–85. http://163.178.111.13/cgi-olib?session=53628212&infile=details.glu&loid=9071683&rs=7973523&hitno=3.[permanent dead link]
- Greenberg, Joseph H. (1987). Language in the Americas. Stanford, California: Stanford University Press.
- Kaufman, Terrence (1990). "Language History in South America: What we know and how to know more." In Doris L. Payne, ed. Amazonian Linguistics, pp. 13–74. Austin: University of Texas Press.
Plantilya:Mga pamilyang Mesoamerika Plantilya:Mga tataramon kan Habagatan na Amerika