Jump to content

Pag-uripon

Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
Ladawan nin sarong uripon na aking lalaki sa Sultanato kan Zanzibar. 'An padusa kan Arabong amo para sa dikit na pagkakasala.' c. 1890.

An pag-uripon iyo an pagsadiri sa sarong tawo bilang sarong pagrogaring, urog na kun may kinaaraman sa pagtrabaho.[1] Tipikal na an pag-uripon imbwelto an kompulsaryong pagtrabaho kaiba an lokasyon nin pagtatrabahohan kan uripon asin residensya na diniktahan kan partido na nagkakapot sainda sa pagkabugkos. An pagka-uripon iyo an pagbugtak sa sarong tawo pasiring sa pag-uripon.

Dakol na makasaysayan na mga kaso nin pagka-uripon na nangyayari bilang sarong resulta kan pagbalgar sa ley, na nagigin nagka-utang, pagsapar sa pagkadaog sa militar, o eksploytasyon para sa baratong pagtrabaho; an ibang porma nin pag-uripon instituted sa mga demograpikong linya siring kan rasa o sekso. An mga uripon posibleng magdanay sa bondage habambuhay, o para sa permanenteng peryodo nin panahon pagkatapos sinda tatàwan nin katalingkasan.[2] Minsan siring na an pag-uripon parating bakong boluntaryo asin imbwelto an coercion, igwa man nin mga kaso kun saen an mga tawo boluntaryong minalaog sa pagka-uripon tanganing mabayadan an utang o magsahod nin kwarta huli sa katikapohan. Sa kasaysayan kan katawohan, an pag-uripon tipikal na tampok kan sibilisasyon,[3] asin legal sa kadaklan na sosyedad, alagad iyan sa ngunyan bako nang batas sa dakol na mga nasyon sa kinaban, apwera bilang pagpadusa sa sarong krimen.[4][5]

An Islamikong Republika kan Mauritanya iyo an huring nasyon na opisyal na nagban kan pag-uripon.[6] Kaidong 2007, "sa irarom kan internasyunal na presyon", an saiyang gobyerno nagpasa nin batas na nagtutugot sa mga kag-uripon na kasuhan.[7] Alagad, kaidtong 2019, haros 40 milyon katawo, na 26% mga aki, sa ngunyan uripon man giraray sa bilog na kinaban maski na iligal an pag-uripon. Sa modernong panahon, labi sa 50% kan mga uripon nagtatao nin pwersahan na pagtrabaho, parating sa pabrika asin sweatshops kan pribadong sektor kan ekonomiya kan nasyon.[8] Sa mga industriyalisadong nasyon, an human trafficking sarong modernong barayati nin pag-uripon; sa bakong industriyalisadong nasyon, an pagka-uripon sa debt bondage iyo an komun na porma nin pagka-uripon sa sarong tawo, siring kan bihag na domestikong serbidor, mga tawo na pwersang ikinasal, asin mga aking soldados.[9]

  1. Allain, Jean (2012). "The Legal Definition of Slavery into the Twenty-First Century". In Allain, Jean. The Legal Understanding of Slavery: From the Historical to the Contemporary. Oxford: Oxford University Press. pp. 199–219. ISBN 978-0-19-164535-8. 
  2. Baker-Kimmons, Leslie C. (2008). "Slavery". In Schaefer, Richard T. Encyclopedia of Race, Ethnicity, and Society. 3. SAGE Publishing. p. 1234. ISBN 9781412926942. 
  3. Error sa pag-cite: Imbalidong <ref> tatak; mayong teksto na ipinagtao para sa reperensiya na pinagngaranan na Slavery
  4. Bales 2004, p. 4.
  5. White, Shelley K.; White, Jonathan M.; Korgen, Kathleen Odell (2014). Sociologists in Action on Inequalities: Race, Class, Gender, and Sexuality. SAGE Publishing. p. 43. ISBN 978-1-4833-1147-0. 
  6. Okeowo, Alexis (September 8, 2014). "Freedom Fighter: A slaving society and an abolitionist's crusade". The New Yorker. Archived from the original on January 6, 2018. Retrieved October 16, 2014. 
  7. Corrigan, Terence (September 6, 2007). "Mauritania: Country Made Slavery Illegal Last Month". The East African Standard. Archived from the original on August 4, 2011. Retrieved January 21, 2008. 
  8. Hodal, Kate (May 31, 2016). "One in 200 people is a slave. Why?". The Guardian. Archived from the original on April 30, 2019. 
  9. "Religion & Ethics – Modern slavery: Modern forms of slavery". BBC. January 30, 2007. Retrieved June 16, 2009.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)