Sikh
An Sikh (/siːk, sɪk/; Punjabi: ਸਿੱਖ sikkh [sɪkkʰ]) iyo an disipulo kan Sikhismo, sarong relihiyon na minukna ni Guru Nanak kan ika-15ng siglo sa Ronang Punjab sa Subkontinente nin Indya, sa bandang Habagatan Asya. Ini monoteistang relihiyon o saro sanang Diyos an pigtutubod. An terminong "sikh" gikan sa katagang Sanskritong शिष्य (śiṣya; disipulo, estudyante) o शिक्ष (śikṣa; pagtukdo).[1] An sarong Sikh, susog sa Artikulo I kan Sikh Rehat Maryada (an Sikh na Kodigo sa Paggawe), iyo an "siisayman na maigot na nagtutubod na igwa sanang Sarong Imortal na Kagurangnan; Sampolong Guru, poon Guruj Nanak abot ki Guru Gobind Singh; Guru Granth Sahib; an mga katokdoan kan Sampolong Guru asin an pagbunyag na ipinamana kan ikasampolong Guru.".[2]
An "Sikh" mas kuta panongod sa isayman na parasunod kan Sikhismo komo sarong relihiyon, bakong sa sarong grupong etniko, alagad palibhasa bihira man mangalok nin ibang ma'ayon sainda, kadakulan kan mga Sikh haros saro sana an pigkaka'ayonan na grupong etniko-relihiyosong aripompon. Dakul na mga nasyon arog kan Reyna Unido, binibisto sindang sarong designadong etnisidad pag'abot sa pagsenso.[3] An United Sikhs, sarong organisayon nin mga Amerikanong Sikh ipinaglaban an isyu na dapat an mga Sikh designado bilang sinda mga Sikh pag'abot sa bilangan nin senso sa Estados Unidos ta sinda talagang napabisto na mismo kan saindang relihiyon na sinda sarong grupong etniko pa.[4]
Mga tinutungkosan na pagtubod kan mga Sikh
[baguhon | baguhon an source]- Saro sana an Diyos para sa gabos na tawo sa kinaban
- Pantay-pantay an gabos sa mata nin Diyos
- Igalang an gabos na may buhay asin sangkoban an maluya
- Magbuhay sa honestong pagtrabaho asin paghingoa - Kirat Karni
- Romdomon na an balaog nin buhay gikan sa Diyos na Kagurangnan asin saiya sana magsarig
- Dayaday an paghorophorop dapit sa Diyos - Naam Japna asin Simran
- An saro maninigo magbuhay bilang sarong naghaharong maigot sa paglingkod sa Komunidad
- Maghiras an saro kan saiyang yaman sa mga dukha - Wand ka Chakna
- Magpuka asin magbantay sa sadiring buhay na dai malolong sa mga maraot - Makilaman (Kham), Anggot (Krodh), Kapasloan (Lobh), Mapagpadara (Moh)asin Ego (shankar)
- Magpaorog kan mga positibong birtud sa personal asin sa komunidad
- Magtangkuros sa katotohanan, Pakidumamay, Pagkakontento, Pagpakumbaba, asin Pagkamoot bilasng positibong gawe sa buhay[5]
Si Guru Nanak, an kagtogdas kan Sikhismo, sinumada sa simpleng pagtaram an pilosopiya nin buhay kan sarong Sikkh: Naam Japo, Kirat Karni asin Wand kay Shako, na an boot sabihon, maghorophorp sa pangaran kan Diyos, magtrabahong toltol asin matanos, asin maghiras kan saiyang yaman sa tios.[6]
Mga pilosopiya asin doktrinang dinadara kan Sikhismo
[baguhon | baguhon an source]Pinakang kamawotan: An lambang Sikh yaon sa paghingoa na magin ugos asin dayupot sa Diyos na Kagurangnan
Para saiya an Diyos saro sana, mayong porma, dakul an pangaran, na matatalastas paagi nin meditasyon. An konsepto niya manongod sa Diyos nakaagid sa Islam na an parasunod kaini nagtutubod sa saro sanang Diyos na may 99 pangaran. An Mool Mantar, enot na awit minukna ni Guru Nanak, pigngingimot aro-aldaw kan mga Sikh. Sa awit, binilog an sarong pagsabot sa Diyos: na Siya saro sana, an Pangaran Niya Katotohanan, Siya an Kaglalang, Siya mayong katakotan, Siya mayong pagkaongis; Siya dai sakop kan panahon; Siya laktaw sa pagkamundag asin kagadanan; Siya sadiring mukna; Siya sana an sinasamba.
Alagad, siring sa Hinduismo, an Sikhismo nagtutubod sa reinkarnasyon, samsara, kun saen igwang liwat pagkabuhay pakatapos pakagadan, nagtutubod man sa karma (an tipon kan mga maray asin maraot na gibo), alagad kun an saro namundag liwat bilang sarong tawo, nagtutubod an Sikh na an tawong ini harani sa pagtapos sa liwat-pagkamundag. An Diyos iyo an nahukom asin pwedeng pabalikon na mamundag liwat o darahon na an saiyang kalag sa kamurawayn.
An mga Sikhs isinikwal an sistema nin caste na dara kan Hinduismo. Para sainda, gabos na tawo, anoman hinalean, anoman na estado niya o pagkatawo, lalake man o babae, gabos ini pantay-pantay sa mata nin Diyos. Saro ning pagtubod na importanteng maray para sa mga Sikh asin saromsom an pagtubod na ini sa saindang mga tinutungkosan, mga gawe asin mga ritwal.
Bilang nin mga parasunod kan Sikhismo
[baguhon | baguhon an source]Tinatanya na sa presente igwang bilang na 23,807,044 na paratubod sa relihiyon na Sikhismo sa bilog na kinaban. Sa Filipinas igwang mga 20,000 na mga Sikh an residente igdi.[7][8]
Mga panluwas na takod
[baguhon | baguhon an source]- Relihiyon kan Banwang sikh. Kinua 30-6-16.
- Introduksyon sa Sikhismo.Kinua 30-6-16.
- Sikhism: Its beliefs, practices, symbol, & names. Kinua 30-6-16.
Toltolan
[baguhon | baguhon an source]- ↑ http://www.sikhs.org/summary.htm Kinua 30-6-16
- ↑ "Sikh Reht Maryada: Sikh Code of Conduct and Conventions". Shiromani Gurdwara Parbandhak Committee. Archived from the original on 2008-10-10. Retrieved 2016-06-30..kinua 30-6-16
- ↑ "Petition to Disaggregate Sikhs Correctly in the 2010 Census". Archived from the original on 2017-09-16. Retrieved 2016-06-30.kinua 30-6-16
- ↑ "Memorandum Regarding the Tabulation of Sikh Ethnicity in the United States Census" (PDF).kinua 30-6-16
- ↑ https://www.sikhiwiki.org/index.php/Sikh Kinua 30-6-16
- ↑ ibid,
- ↑ http://religion.answers.wikia.com/wiki/How_many_people_are_followers_of_sikhism[permanent dead link] kinua 1-7-16
- ↑ http://www.sikhiwiki.org/index.php/Sikhism_by_country kinua 1-7-16
Sarong saringsing an artikulong ini. Makakatabang ka sa Bikol Wikipedia sa pagparambong kaining pahina.