Syudad kan Filipinas

An syudad sarong dibisyon nin lokal na gobyerno sa Filipinas.

Klasipikasyon

Mga talingkas na syudad

Igwa nin 38 na mga talingkas na syudad sa Filipinas, gabos sinda klasipikado bilang "Highly urbanized" asin "Talingkas na komponindo" na mga syudad. An syudad klasipikado nin siring kaini:

• mayo nin saiyang sadiring Sangguniang Panlungsod an lehislasyon subject sa pagrepaso kan maski arin na Sangguniang Panlalawigan kan probinsya;
• dai naghihiras kan saiyang tax revenue sa maski arin na probinsya; asin
• direktang pigsusuperbisar kan Presidente kan Filipinas sa paagi kan gobyerno kan syudad (huli ta an gobyerno probinsyal dai na nagsasagibo kan superbisyon sa mga opisyales kan syudad), susog sa naunambitan sa Section 29 kan Local Government Code.

Sa ngunyan, igwa nin solamenteng apat na talingkas na syudad sa duwang klase na nagpapartisipar man giraray sa pirilian nin opisyales kan probinsya (gobernador, bise gobernador, asin mga myembero kan Sangguniang Panlalawigan):

• Mga syudad na dineklarang highly urbanized sa pag-ultanan kan 1987 asin 1992, na an mga charters (susog sa pag-amyenda) explicitly tinugotan an mga residente na magboto asin magdalagan sa mga elektibong posisyon sa gobyerno probinsyal, asin kun siring tinugotan kan Section 452-c kan Local Government Code tanganing padanayon an mga diretsong ini: Lucena (Quezon), Mandaue (Cebu);
• An mga talingkas na komponidong syudad na an mga charters (susog sa pag-amyenda) solamenteng explicitly pigtutugutan an mga residente na magdalagan para sa mga opisinang probinsyal: Dagupan (Pangasinan) asin Naga (Camarines Sur)

An mga rehistradong botante kan mga syudad kan Cotabato, Ormoc, Santiago, siring man an iba pang highly urbanized cities, kabali na idtong liniwat o tinugdas sa nuanoy, dai makakapartisipar sa provincial elections.

Dugang pa sa eligibility kan ibang talingkas na mga syudad na magboto sa provincial elections, dikit sa iba pang sitwasyon an nagin gunuan kan pagkaribong manungod sa kompletong awtonomiya kan mga talingkas na syudad gikan sa mga probinsya:

• An ibang mga talingkas na syudad nagsisirbi man giraray bilang tukawan kan gobyerno para sa probinsya na kun saen sinda heograpikong manunumpungan: Bacolod (Negros Occidental), Cagayan de Oro (Misamis Oriental), Cebu City (Cebu), Iloilo City (Iloilo), Lucena (Quezon), Puerto Princesa (Palawan) asin Tacloban (Leyte). Sa siring na mga kaso, an provincial government, apwera sa paggastos sa pagmantinir kan saiyang mga pagrogaring siring kan mga edipisyo kan provincial government asin mga opisina, mapupwede man na magtao sa gobyerno kan talingkas na syudad nin taonan na budget (pigditerminar kan probinsya sa saiyang discretion) tanganing makatabang sa relieving incidental costs incurred kan syudad siring kan pagmantinir kan mga tinampo huli sa dugang na vehicular traffic sa vicinity kan provincial government complex. An talingkas na syudad kan Butuan iyo an kapitolyo asin tukawan kan gobyerno sa probinsya kan Agusan del Norte sagkod an Cabadbaran nagin kapitolyo kan probinsya kaidtong 2000.
• An ibang talingkas na mga syudad nakagrupo man giraray sa saindang dating probinsya para sa mga katuyohan kan representasyon sa Kongreso. Mantang an 24 na talingkas na syudad igwa nin saindang sadiring mga representante sa Kongreso, an iba nagdanay na kabtang kan congressional representation kan probinsya na kun saen sinda dating kaapil sa: Butuan, por ehemplo, kabtang man giraray kan 1st congressional district of Agusan del Norte. Sa mga kasong siring kaini, an mga talingkas na syudad na dai nagboboto para sa mga provincial officials dai na kabali sa Sangguniang Panlalawigan (provincial council) districts, asin an allotment kan SP members is adjusted accordingly kan Commission on Elections (COMELEC) with proper consideration of population. Por ehemplo, an Agusan del Norte (huli sa pagigin ikatulong income-class na probinsya) is entitled to mag-elihir nin walong myembro kan saiyang Sangguniang Panlalawigan, asin kaapil sa two congressional districts. An tukawan kan Sangguniang Panlalawigan bakong parantay an pagkadistribwir (4–4) sa pag-ultanan kan enot asin ikaduwang congressional districts kan probinsya huli ta an saiyang 1st district yaon an Butuan, sarong talingkas na syudad na dai nagboboto para sa provincial officials. Rather, the seats are distributed 1–7 to account for the small population of the province's 1st Sangguniang Panlalawigan district (consisting only of Las Nieves) and the bulk of the province's population being in the second district. Sa ibong na lado, an syudad kan Lucena, which is eligible na magboto para sa provincial officials, kabtang man giraray kan probinsya kan ika-2ng Sangguniang Panlalawigan distrito kan Quezon, which is coterminous with the 2nd congressional district of Quezon.
• Pangkagabsan na kawaran nin distingksyon para sa talingkas na syudad, para sa praktikal na katuyohan: Dakol na ahensya kan gobyerno, siring kan Philippine society sa pangkagabsan, nagpapadagos sa pagklasipikar sa dakol na talingkas na syudad sa luwas kan Metro Manila bilang kabtang kan probinsya huli sa makasaysayan asin cultural ties, urog na kun an mga syudad na ini dati o sa ngunyan sarong socio-economic asin cultural capitals kan mga probinsya na kun saen sinda dating kaapil. Furthermore, most maps of the Philippines showing provincial boundaries almost never separate independent cities from the provinces in which they are geographically located, for cartographic convenience. Despite being first-level administrative divisions (i.e., on the same level as provinces, as stated in Section 25 of the LGC), independent cities are still treated by many to be on the same level as municipalities and component cities (second-level administrative divisions) for educational convenience and simplicity.

An komponindong syudad, mantang pig-eenjoy an relatibong awtonomiya sa ibang bagay kompara sa sarong regular na munisipalidad, pigkokonsiderar man giraray na kabtang kan sarong probinsya. Alagad, igwa nin nagkapirang gunuan nin pagkaribong:

• An ibang komponidong syudad minabilog kan saindang sadiring congressional representation, suhay sa saindang probinsya. An representasyon kan sarong syudad sa House of Representatives (o mayo kaiyan) bakong sarong criterion para sa katalingkasan gikan sa sarong probinsya, huli ta an Kongreso iyo an nasyonal na lehislatibong lawas asin iyo an kabtang kan nasyonal (central) na gobyerno. Maski na sn ngani an Antipolo, Biñan asin San Jose del Monte igwa nin saindang sadiring representante sa Kongreso, mga komponidong syudad man giraray sinda kan Rizal, Laguna, asin Bulacan, respectively, as their respective charters specifically converted them into component cities and have no provision stating a severance in relations with their respective provincial governments.
• Pagigin kabtang kan administratibong rehiyon na laen sa probinsya: an Isabela City igwa nin punksyon bilang sarong komponindong syudad kan Basilan: an saiyang tax revenues pighihiras sa provincial government, an saiyang mga residente mapupwedeng mag-elihir asin magdalagan para sa provincial offices, asin iyan pigsisirbihan kan provincial government asin kan Sangguniang Panlalawigan kan Basilan kapag manungod sa mga serbisyo na igwang kinaaraman sa probinsya. Alagad, sa paagi kan pagpili kan pagbali sa Awtonomong Rehiyon kan Bangsamoro sa Muslim Mindanao (BARMM), an mga residente kan Isabela City bakong mapupwedeng magboto asin magdalagan para sa rehiyonal na mga opisina kan Bangsamoro Parliament, bakong siring kan iba pang kabtang kan Basilan. Regional services provided to Isabela City come from offices in Region IX based in Pagadian; the rest of Basilan is serviced by the BARMM based in Cotabato City. Isabela City, mantang bakong talingkas sa saiyang probinsya, is this outside the jurisdiction of the BARMM, the region to which the rest of Basilan belongs. An mga rehiyon bako an mga pangenot na subnasyonal na administratibong dibisyon kan Filipinas, alagad iyo an mga probinsya.

Mga panluwas na takod

• Liga nin mga Syudad kan Filipinas (LCP)