Pasig

Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
(Nakatukdo hali sa Syudad nin Pasig)
Pasig
An opisyal na selyo kan Pasig
Selyo
Kinamumugtakan kan Pasig
Kinamumugtakan kan Pasig
Map
Tagboan: 14°33′38″N 121°4′35″E Tagboan: 14°33′38″N 121°4′35″E
NasyonFilipinas
Barangay30
Pamamahala
 • Electorado457,370 votantes (9 Mayo 2022)
Hiwas
 • Kabuuhan48.46 km2 (18.71 sq mi)
Elebasyon
9 m (30 ft)
Populasyon
(Mayo 1, 2020)[1]
 • kabuuhan803,159
 • Densidad17,000/km2 (43,000/sq mi)
 • Saro
212,895
Economia
 • Klaseprimero klaseng syudad
 • Ingresos₱13,018,604,605.00 (2020)
 • Activos₱49,341,122,235.00 (2020)
 • Pasivos₱6,609,238,089.00 (2020)
 • Gastos₱10,388,802,620.00 (2020)
Kodigo nin postal
1600–1612
PSGC
137403000
Kodigo telefonico02
Tataramontataramon na Tagalog
Websityopasigcity.gov.ph

An Syudad nin Pasig (Tagalog: Lungsod ng Pasig) saro sa syudad kan Metro Manila nin Filipinas asin an nagligad na kabesera kan probinsya nin Rizal, bago ini nagin saro sa mga syudad na nagkokomponir kan kadakulaan nin Metro Manila o an inaapod na Rehiyon Nasyunal na Kapitolyo.

Igwa ining sukol na 48.46 kilometro kwadrado. Namomogtak sa bandang subangan kan Metro Manila, an Pasig kataid an syudad nin Quezon asin Mandaluyong sa solnopan, kadolon an syudad nin Marikina, Pateros, sa amnayan, kadolon an syudad nin Makati, Pateros asin Taguig sa habagatan asin kataid kan syudad nin Antipolo, munisipyo nin Cainta asin Taytay sa probinsya nin Rizal sa bandang subangan.

An Pasig primeramente residensyal asin industriyal na lugar alagad luwayluway nang nagigin mas komersyal. Dati an kapitolyo kan probinsya nin Rizal yaon namogtak sa laog kan syudad na ini sa may poro kan Shaw Boulevard alagad an edipisyong ini ginaba' na.

An designadong zip code kaini iyo 1600–1612. Asin, Susog sa sensus kan 1 Mayo 2020, igwa ining 803,159 katawong nag-eerok digdi sa 212,895 kaharongan.

Mga Barangay[baguhon | baguhon an source]

Ortigas Center

An syudad nin Pasig nababanga sa 30 ng barangay. [2] An mga barangay kaini dinuwang distrito sa rason nin representasyon sa konseho. [3] An enot na distrito sakop an mga seksyon sa may bandang habagatan asin solnopan asin an ikaduwang distrito sinasakop an seksyon sa amnayan asin subangan.

  • Bagong Ilog
  • Bagong Katipunan
  • Bambang
  • Buting
  • Caniogan
  • Dela Paz a
  • Kalawaan
  • Kapasigan
  • Kapitolyo
  • Malinao
  • Manggahan a
  • Maybunga
  • Oranbo
  • Palatiw
  • Pinagbuhatan
  • Pineda
  • Rosario
  • Sagad
  • San Antonio
  • San Joaquin
  • San Jose
  • San Miguel
  • San Nicolas (Pob.)
  • Santa Cruz
  • Santa Lucia
  • Santa Rosa
  • Santo Tomas
  • Santolan
  • Sumilang
  • Ugong

Demograpiko[baguhon | baguhon an source]

Sensus nin Populasyon kan
Pasig
TaonTawo±% p.a.
1903 11,278—    
1918 16,767+2.68%
1939 27,541+2.39%
1948 35,407+2.83%
1960 62,130+4.80%
1970 156,492+9.67%
1975 209,915+6.07%
1980 268,570+5.05%
1990 397,679+4.00%
1995 471,075+3.22%
2000 505,058+1.50%
2007 627,445+3.04%
2010 669,773+2.40%
2015 755,300+2.32%
2020 803,159+1.22%
Toltolan: Philippine Statistics Authority[4][5][6][7]

Etimolohiya[baguhon | baguhon an source]

An pangaran na "Pasig" tinutubod na naghale sa katagang Sanskrit na "passis" o baybay na pinatotongdan an komunidad sa mabaybay na pampang kan salog nin Pasig. An iba man na historyador nagsasabi hale ini sa tataramon na "mabagsik" huli sa makusog na sulog kan salog na inaanod pa an mga troso haleng Montalban pasiring Manila.

Inapod man daa ini kan mga Intsik na mga taga-Binondo, Manila na "mapaksik", dangan nagin "Pasik" asin napormang "Pasig". Pwede man totoo hale sa katagang "pasigan", Tagalog na kataga an boot sabihon pampang kan salog. Susog man ki Jose Panganiban, dating direktor kan Instituto Lenggwahe Nasyonal, an "pasig" lumang Sanskrit na kataga na boot sabihon iyo an salog na nadalihig hale sa sarong hawak nin katubigan pasiring naman sa ibang katubigan, asin ini an nagyayari ta an salog nabulos haleng Sola' nin Laguna pasiring sa Sola' nin Manila.

Agi-agi[baguhon | baguhon an source]

Kan Hunyo 11, 1901 an probinsya nin Rizal minukna sa ri'gon kan Akta Nu. 137 kan Komisyon Filipina. An Pasig isinaro' sa probinsya kan Rizal asin ini an ginibong kabesera kani.

Kan 1975, an Pasig sinuway sa probinsyang Rizal asin ini ginibong parte na kan Metro Manila kan an inaapod na Metro Manila Commission (na naapod nang Metro Manila Authority dangan Metropolitan Manila Development Authority (o, MMDA)) minukna ni Presidente Ferdinand Marcos paagi kan Pagboot Presidensyal Nu. 824.

Kan Hulyo 1994, an Pasig ginibo nang hustong urbanisadong syudad sa ri'gon kan Akta Republika 7829. Kan Desyembre 1994 pinirmahan na ni Presidente Fidel Ramos na magin ley asin nag'agi sa sarong plebisito kan Enero 21, 1995 kun saen aprobado an mga taga Pasig. Igdi sa Pasig, sa istadyum kan ULTRA nangyare an mamundong trahedya kun saen nagkarambola asin 71 katawo an nagkadara'togan, nagka'iripit asin nagkagaradan. Igdi kuta' kaya mangyayari an Primerong Anibersaryo kan noontime show na Wowowee na pig'aamaan kan ABS-CBN. Gibo kan trahedya, ini dai na pinadagos.

Kan Pebrero 4, 2009 an syudad binulosan kan hararom na baha resulta kan Bagyong Ondoy. Ini na gayod an pinakagrabe asin pinakamadestrosong baha' na inagihan kan syudad kun saen dakul na harong nalantop kan baha asin grabeng gamit sa harong, mga behikulo asin mga muebles an nalubog o inanod.

Mga piyesta[baguhon | baguhon an source]

Igdi ginigibo sa Pasig an inaapod na Bambino Festival kun saen dinadara sa bibo, alagad tanda nin may hararom na pagtubod, an mga manlaenlaen na imahen ni Sto. Nino sa prusesyon tuyong bulan nin Enero. Tampok igdi iyo an ladawan ni Sto. Niño de Pasig. Sinasabi na an pinakaenot na Bambino Festival ginibo kan Enero 2002. An katagang "bambino" hale daa sa Itlayanong termino na "bambino", na boot sabihon aki.[8]

Museo de Pasig[baguhon | baguhon an source]

An Pasig iyo an saro sa may pinakamagayon na museo sa Filipinas na nagsisirbeng bintana nanggad kan kultura, arte asin historya kan siyudad. Dati ini midbid sa apod na Concepcion Museum na namomogtak sa poro kan Plaza Rizal sa barangay nin San Jose. Tinogdok kan 1937 ni Don Fortunato Concepcion, pagputok kan mangirhat na Ikaduwang Gerang Pankinaban, kinalamkam kan mga Hapon asin ginibo nindang kwartel asin kulongan. Kan Pebrero 19, 1945, an wagayway kan Estados Unidos binikyaw sa edipisyo na tanda kan pagtapos kan pananakop kan mga mananakyadang Hapon. An aldaw na ini nagin tanda kan Katalingkasan kan Pasig.

Kan taon 1980, nailito na an pagsasadiri kan Mansion sa siyudad nin Pasig hale sa kamot kan saro sa tagamana ni Don Fortunato na iyo si Dr. Jose Concepcion. Sa duwang dekada, an Mansion nagsirbing erokan kan museo asin kan saiyang library.

Kan Oktobre 2000, hinirahay na husto ini asin bilog nang itinagama sa paggamit kan museo. Igdi na nanggad nagpoon an pag'osol kan siyudad na magtaong doon sa pagpagantad kan saiyang historya, kultura asin arte mala ta Pebrero 2008 orog na pinagayon, pinakarhay an edipisyo asin pinagrinsay na gayo an mga eksibit.[9]

Ngonyan, an Museo kan Syudad nin Pasig sarong dakulang orgulyo kan mga tagaPasig na saindang piglalaki-laki asin dai lamang ikasupog ipamansag asin ipagpadayaw sa bilog na kinaban. Ini dinadayo na gayo kan mga turista asin masabi na dai kumpleto an pagbisita sa Pasig kun an sarong turista o bisita dai mapagabay igdi.

An museo may padalan kan Timeline kan Historya nin Pasig, may mga retrato kan soanoy asin lumang panahon sa mga importanteng pangyayari, may bidang tagama sa syensia asin may mga retrato kan mga lataw na personalidad sa Pasig asin nasaray man igdi an mga mwebles kan Mansion asin kan mga prominenteng pamilya sa lugar na ini. Pag'abot kan Bambino Festival, an museo napaeksibit kan mga iba-ibang pigurin ni Sto. Niño na saray-saray kan mga pamilyang may malodok na debosyon ki Sto. Niño.

Ekonomiya[baguhon | baguhon an source]

Merkado publiko sa Pasig

An solnopan na parte kan syudad iyo an haros namomogtakan kan kadakulan kan mga rekurso pinansyal kaini. Ini binibilog kan dakulon na mga pabrika, mga bodega, mga pasilidad komersyal asin establisimiento. Ini nakalinyada sa may Ortigas Center, sa katahawan kan Pasig asin sa may E. Rodrigues Jr. Avenue. An bandang subangan kan syudad mayormente dominado nin mga kaharongan na residensyal. An per capita income (GDP) kan Pasig naabot $12,032 taontaon. An barangay nin San Antonio iyo an pinakamayaman na yunit nin gobyerno kan Pasig asin kan Filipinas pa.

An syudad naaabot paagi kan mga minasunod na mayor na tinampo:

  • Ortigas Avenue
  • E. Rodriguez Avenue, Jr. (C-5)
  • Lanuza Avenue
  • Pasig Boulevard
  • Julia Vargas Avenue
  • Shaw Boulevard
  • Marcos Highway
  • Amang Rodriguez Avenue

Transportasyon paagi sa tubig[baguhon | baguhon an source]

An syudad kan Pasig yaon sa porong subangan kan Salog Pasig. Ini inaabot kan serbisyong ferry kan Pasig River Ferry Service na may pitong istasyon pinagpangaranan susog sa namomogtakan na mga barangay:

  • Pineda
  • San Joaquin
  • Bambang
  • Kalawaan
  • Pinagbuhatan
  • Maybunga
  • Nagpayong

Mga tulay[baguhon | baguhon an source]

An syudad nin Pasig may walong tulay. Ini an mga minasunod:

Mga Zip Code sa syudad kan Pasig[baguhon | baguhon an source]

Dr. Sixto Antonio Avenue, sarong tinampong mayor na amnayan pahabagatan sa syudad.
  • Caniogan 1606
  • Green Park 1612
  • Kapasigan 1600
  • Kapitolyo 1603
  • Manggahan 1611
  • Maybunga 1607
  • Pinagbuhatan 1602
  • Rosario 1609
  • San Antonio 1605
  • San Joaquin 1601
  • Santolan 1610
  • Santa Lucia 1608
  • Ugong 1604

Mga Alkalde[baguhon | baguhon an source]

  • Padre Daniel Florida Mesa (1689's) (Spanish Priest)
  • Padre Franco Torrez (18th century)
  • Padre Armando Zuniga (1728–1738) (Spanish-Filipino Priest)
  • Gov. Heneral Joshua Milan Saavedra, (1738–1750) (Gobernadorcillo)
  • Mario Lamercia, (1750–1780) (Gobernadorcillo)
  • Aldrin Gersalia, (1780's) (Gobernadorcillo)
  • Rafael Umali, (1852–1853, 1869–1870)
  • Apolonio Santiago, (1873–1884)
  • Fortunato Concepcion (1918-1921)
  • Sixto J. Antonio, (1924–1935)
  • Cipriano A. Raymundo, (1936–1945)
  • Francisco B. Legaspi, (1945–1951)
  • Cipriano A. Raymundo, (1952–1955)
  • Emiliano R. Caruncho Jr., (1956–1986)
  • Mario Raymundo, (1986–1992)
  • Vicente Eusebio, (1992–2001)
  • Soledad Eusebio, (2001–2004)
  • Vicente Eusebio, (2004–2007)
  • Robert Eusebio, (2007–2013)
  • Maribel Eusebio, (2013-2016)
  • Robert Eusebio, (2016–2019)
  • Vico Sotto (2019-)

Mga retrato[baguhon | baguhon an source]

Toltolan[baguhon | baguhon an source]

  1. "2020 Census of Population and Housing (2020 CPH) Population Counts Declared Official by the President". Hulyo 7, 2021.  Check date values in: |date= (help)
  2. NSCB Philippine Standard Geographic Codes – City of Pasig
  3. Synchronized National and Local Elections Law – Republic Act No. 7166, Section 3. kinua 16-05-13
  4. Sensus kan Populasyon (2015). "National Capital Region (NCR)". Kabuuhang Populasyon kan lambang Provincia, Syudad, Banwaan asin Barangay. PSA. Retrieved 20 Jun 2016. 
  5. Census of Population and Housing (2010). "National Capital Region (NCR)". Kabuuhan populasyon sa lambang Provincia, Syudad, Banwaan asin Barangay. NSO. Retrieved 29 Jun 2016. 
  6. Mga Sensus kan Populasyon (1903–2007). "National Capital Region (NCR)". Table 1. Population Enumerated in Various Censuses by Province/Highly Urbanized City: 1903 to 2007. NSO. 
  7. "Province of Metro Manila, 2nd (Not a Province)". Municipality Population Data. LWUA Research Division. Retrieved 17 December 2016. 
  8. http://www.pinasmuna.com/2013/01/pasig-city-bambino-festival-2013.html kinua 15-05-13
  9. Uusipon dapit sa museo ilinadawan sa sarong retratong eksibit sa laog kan Museo nin Pasig

Mga panluwas na takod[baguhon | baguhon an source]